The Project Gutenberg EBook of 20.000 Mijlen onder Zee: Oostelijk Halfrond
by Jules Verne

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net


Title: 20.000 Mijlen onder Zee: Oostelijk Halfrond

Author: Jules Verne

Release Date: February 21, 2004 [EBook #11205]

Language: Dutch

Character set encoding: ASCII

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK 20.000 MIJLEN ONDER ZEE ***




Produced by Jeroen Hellingman and the Distributed Proofreading Team.




                          Jules Verne.

                            20.000

                        Mijlen onder Zee

                       Oostelijk Halfrond.




Inhoud.




I.      Een onbeweeglijke klip
II.     Het voor en tegen
III.    De trouwe knecht
IV.     Ned Land
V.      Op avontuur
VI.     Met vollen stoom
VII.    Een vreemdsoortige walvisch
VIII.   Mobilis in Mobile
IX.     Woede van Ned Land
X.      De man der zee
XI.     De Nautilus
XII.    Alles door electriciteit
XIII.   Eenige cijfers
XIV.    De zwarte stroom
XV.     Eene schriftelijke uitnoodiging
XVI.    Jachtavonturen
XVII.   Een onderzeesch woud
XVIII.  De Stille Zuidzee
XIX.    Vanikoro
XX.     De Torresstraat
XXI.    Aan land
XXII.   Nemo's Bliksem
XXIII.  Slaapdronken
XXIV.   Het rijk der koralen






HOOFDSTUK I

Een beweeglijke klip.


Het jaar 1866 werd gekenmerkt door eene zonderlinge gebeurtenis,
namelijk eene onverklaarbare verschijning, welke niemand zeker
vergeten heeft. Zonder nog te gewagen van de praatjes, welke de
bewoners der zeeplaatsen ongerust maakten en over het algemeen hen,
die meer binnenslands woonden, in opgewonden toestand brachten, waren
het vooral de zeelieden, die bijzonder in angst verkeerden. Kooplieden,
reeders, scheepsbevelhebbers in Europa en Amerika, zeeofficieren van
allerlei natie en zelfs de regeeringen van de onderscheidene staten der
beide werelddeelen hielden zich met deze zaak in ernstige mate bezig.

En inderdaad, sinds eenigen tijd hadden verscheidene schepen een
verbazend groot voorwerp ontmoet, dat den vorm had van eene spil,
soms licht van zich gaf, en oneindig veel grooter en sneller was dan
een walvisch. De scheepsjournalen kwamen vrij nauwkeurig met elkander
overeen in de beschrijving van den vorm van dat voorwerp of wezen,
van de onberekenbare snelheid zijner bewegingen, de verbazende kracht
waarmede het zich verplaatste, en zijne bijzondere levenswijze. Als
het een walvisch was, overtrof hij in grootte al wat de wetenschap
en het onderzoek tot nog toe hadden doen kennen; noch Cuvier, noch
Lacepede, noch Dumeril, noch Quatrefages zouden zoo iets geloofd
hebben--of zij moesten het monster hebben gezien, dat is te zeggen,
gezien met de oogen van een geleerde!

Als men de gulden middelmaat betrachtte tusschen al de opmerkingen, die
nu en dan gemaakt waren, door zoowel de te kleine opgave te verwerpen,
welke aan dat voorwerp eene lengte gaf van slechts 200 voet, als de
overdreven meening dat het een kilometer breed en drie lang zou zijn,
zoo kon men toch wel aannemen dat dit buitengewone wezen in grootte
verreweg alle berekeningen overtrof, welke ichthyologen tot nog toe
gemaakt hadden, altijd--als het al bewezen kon worden, dat het bestond.

Maar dat het bestond kon niet ontkend worden, en men zal zich een
denkbeeld kunnen vormen van de ontroering, welke deze bovennatuurlijke
verschijning in de geheele wereld te weeg bracht, als men slechts
in het oog houdt dat er in den menschelijken geest eene neiging voor
het wonderbaarlijke bestaat.

Inderdaad had de stoomboot Gouverneur Higginson van de Calcutta-
en Burmah-Compagnie, op 20 Juli 1866, deze beweegbare massa op vijf
kilometers van de oostkust van Australie ontmoet. De kapitein Baker
geloofde eerst dat het een onbekende klip was; hij wilde er reeds de
juiste ligging van bepalen, toen het onverklaarbare ding sissend twee
waterstralen 50 meter hoog in de lucht spoot. Als dat nu geen klip
was waar een onderaardsche warme bron tusschenbeiden met geweld in
de hoogte werd gedreven, dan had de Gouverneur Higginson hier goed en
wel te doen met eenig tot nog toe onbekend zoogdier, dat waterstralen
met lucht en damp vermengd uit zijne kieuwen uitblies.

Iets dergelijks werd 23 Juli van hetzelfde jaar in de Stille
Zuidzee opgemerkt door de Christobal Colon van de West-Indische en
Zuidzee-Compagnie. Derhalve kon die buitengewone visch zich met eene
verbazende snelheid van de eene plek naar de andere bewegen, want
genoemde schepen hadden het monster slechts drie dagen na elkander
op twee verschillende punten van den aardbol ontmoet, welke meer dan
2800 kilometer van elkander lagen.

Veertien dagen daarna zeilden de Helvetia van de Nationale Compagnie
en de Shannon van de Koninklijke Mail op 800 kilometer afstand van
laatstbedoelde plek in elkanders nabijheid; zij zagen het monster op
42 deg. 15' N.B. en 60 deg. 35' W.L. van Greenwich. Bij deze gelijktijdige
ontmoeting meende men de lengte van het zoogdier op minstens 106 meter
te kunnen bepalen, daar beide schepen van kleiner afmeting waren,
hoewel zij van den voor- naar den achtersteven ongeveer 100 meter
lengte hadden. En de grootste walvisschen, die men in den omtrek der
Alcuten vindt, waren niet langer dan 56 meter, als zij die lengte
al hadden.

Over het algemeen was men in gespannen verwachting door die berichten,
welke zoo snel na elkander kwamen. Aan boord van de Transatlantische
boot de Pereira had men het dier gezien; de Etna van de Inmanlinie
had het monster ontmoet; de officieren van het Fransche fregat de
Normandie hadden een proces-verbaal over eene ontmoeting opgesteld,
de officieren van den commodore Fitz-James aan boord van den Lord
Clyde hadden een zeer ernstig bericht gegeven, enz. In sommige landen
had de luchthartigheid der bewoners met het verschijnsel gespot,
maar in ernstiger en vooral practische landen, zooals Engeland,
Amerika en Duitschland, hield men zich er ernstig mede bezig.

Overal kwam het monster in de mode: in koffiehuizen werd het
bezongen, in de dagbladen bespot, zelfs op het tooneel opgevoerd;
het gaf schoone gelegenheid om er tal van leugens op te verzinnen;
als de dagbladen gebrek aan stof hadden, werden wederom allerlei
denkbeeldige en reusachtige wezens besproken van den witten walvisch,
dien vreeslijken "Maby Dick" uit de poolstreken tot den onmetelijken
Kraken toe, wiens voelarmen een schip van 500 ton konden omvatten en
het in de diepten van den Oceaan medeslepen. Men haalde zelfs verhalen
op uit de oudheid, de meeningen van Aristoteles en Plinius, die aan het
bestaan van zulke monsters geloof hechtten, vervolgens de verhalen van
den Noorweegschen bisschop Pontoppidan, het relaas van Paul Heggede,
en eindelijk het verslag van Harrington, wiens goede trouw men niet
kan verdenken als hij de verzekering geeft dat hij in 1857 aan boord
van den Castillaan de groote zeeslang gezien heeft, welke tot nog toe
slechts in de verbeelding van vroegere dagbladschrijvers bestaan had.

Nu ontstond er in geleerde genootschappen en wetenschappelijke bladen
een eindeloos twistgeschrijf tusschen geloovigen en ongeloovigen; het
vraagstuk van het monster ontvlamde de geestdrift. Dagbladschrijvers,
die zich slechts op wetenschappelijk terrein bewogen, verschreven
in den merkwaardigen strijd stroomen van inkt tegen sommigen hunner
confraters, die er zich op toelegden om geestig of vernuftig te zijn;
enkelen zelfs hadden er hun bloed veil voor, want bij het bespreken
van het zeegedrocht wierpen zij elkander de grofste beleedigingen
naar het hoofd. Gedurende zes maanden duurde die strijd onafgebroken
voort. De kleine bladen beantwoordden met onuitputtelijke geestigheid
de degelijke stukken van het aardrijkskundig instituut van Brazilie,
van de koninklijke academie van wetenschappen te Berlijn, van het
Britsch genootschap, van het Smithsoniaansch instituut te Washington,
zelfs het onderzoek van het tijdschrift "The Indian Archipelago," van
den "Cosmos" van den abt Moigno, van de "Mittheilungen" van Peterman en
de wetenschappelijke beoordeelingen van de groote dagbladen. Geestige
schrijvers parodieerden een gezegde van Linnaeus, dat door hunne
tegenstanders was aangehaald, en hielden vol dat "de natuur geen
gekken voortbracht," waarom zij hunnen tijdgenooten bezwoeren de natuur
niet tot leugenaarster te maken door aan het bestaan van een Kraken,
een zeeslang, een "Maby Dick" en andere buitensporigheden van dwaze
zeelieden te gelooven. Eindelijk richtte een gevierd schrijver in een
zeer gevreesd satiriek blaadje zijne pen tegen het monster en bracht
het onder een algemeen gelach den laatsten slag toe; het vernuft had
de wetenschap overwonnen.

Gedurende de eerste maanden van 1867 scheen het vraagstuk dus in
den doofpot gestoken te zijn, zonder immer weder te voorschijn te
zullen komen, toen nieuwe gebeurtenissen de zaak evenwel anders
beslisten. Er was toen geen sprake meer van het oplossen van
een wetenschappelijk raadsel, maar wel van een ernstig gevaar,
dat vermeden moest worden. De zaak nam een geheel andere wending;
het monster werd wederom een eilandje, of rots, of klip, maar een
beweegbare, onbeschrijfelijke klip.

In den nacht van den 5den Maart 1867 bevond zich de Moravian van
de Montreal Oceaan Compagnie op 27 deg. 30' N.B. en 72 deg. 15' W.L., toen
het schip aan stuurboordzijde op een rotspunt stootte, welke geene
zeekaart aanwees. Met behulp van een goeden wind en eene stoommachine
van 400 paardekracht, stoomde het schip met eene snelheid van dertien
knoopen. Zonder de voortreffelijkheid van den romp zou de Moravian
lek gestooten en met de 237 passagiers, die het schip uit Canada
medebracht, gezonken zijn. Dit ongeval had plaats ongeveer vijf uur
in den morgen, toen het daglicht begon door te breken. De officieren
van de wacht snelden naar het achterschip, en onderzochten nu de
zee in de rondte met de grootste nauwkeurigheid; zij zagen niets
behalve een sterk bewogen zog, dat op drie kabellengten afstands
eene branding vertoonde alsof de golven heftig in beweging waren
gebracht. De plaats werd nauwkeurig bepaald, en de Moravian vervolgde
zonder schijnbare averij haar koers. Men kon niet te weten komen of
het schip op een onderzeesche klip of op eenig groot voorwerp uit
eene schipbreuk herkomstig gestooten had. Toen men het in het dok
onderzocht, ontdekte men dat een gedeelte van de kiel gebroken was.

Hoewel dit op zich zelve een zeer ernstig feit was, zou het wellicht
als zoovele andere zaken vergeten zijn, indien er niet drie weken
later iets dergelijks onder gelijksoortige omstandigheden had plaats
gehad. Doch deze gebeurtenis kreeg bijzonder groote ruchtbaarheid,
en door de herkomst van het schip, waarmede het plaats vond, en door
den grooten naam van de maatschappij, waartoe het behoorde.

Iedereen kent den naam van den beroemden Engelschen reeder Cunard;
deze schrandere industrieel riep in 1840 een postdienst in het leven
tusschen Liverpool en Halifax, waarbij de dienst verricht werd door
drie houten raderstoombooten van 400 paardekracht met een inhoud
van 1162 ton. Acht jaar daarna kwamen er vier schepen bij van 650
paardekracht en 1820 ton, en nog twee jaar later twee nog grooter
schepen. In 1853 liet de Cunard-maatschappij, wier octrooi voor het
brievenvervoer vernieuwd was, achtereenvolgens de Arabia, de Persia, de
China, de Scotia, de Java en de Russia bouwen; het waren allen schepen
van groote snelheid, en de grootste, welke behalve de Great-Eastern,
ooit de zee doorkliefd hadden. Zoo bezat de maatschappij derhalve
in 1867 acht rader- en vier schroefstoombooten. Ik geef deze korte
bijzonderheden op om te doen zien hoe belangrijk deze maatschappij is,
welke overal bekend is om hare soliditeit. Geene enkele onderneming
van overzeeschen stoombootdienst wordt met grooter bekwaamheid
geleid, geen enkele zaak is met beter uitslag bekroond. Gedurende
26 jaar hebben de schepen der Cunard-maatschappij, 2000 maal de reis
over den Oceaan gedaan, en nooit is eene reis mislukt, nimmer heeft
er oponthoud plaats gehad, en geen enkel schip, geen enkel mensch,
zelfs geen enkele brief is er ooit bij verloren gegaan. Daarom kiezen
passagiers niettegenstaande de groote concurrentie van eene Fransche
maatschappij, nog altijd bij voorkeur de schepen der Cunard-lijn,
zooals genoegzaam uit de verslagen der laatste jaren blijkt. Na dit
alles zal niemand zich verwonderen over de ruchtbaarheid, welke een
ongeval kreeg, dat een van hare grootste stoomschepen overkwam.

De Scotia bevond zich 13 April 1867 bij kalme zee en flauwe koelte op
15 deg. 12' W.L. en 45 deg. 37' N.B., en liep met eene snelheid van dertien
en een halven knoop; de raderen bewogen zich zeer regelmatig; de
diepgang was toen 6,7 meter. Zeventien minuten over vieren, terwijl
de passagiers in het salon vereenigd waren om een lunch te gebruiken,
voelde men een niet zeer hevigen schok, die even achter het rad aan
bakboordszijde werd toegebracht. De Scotia had niet gestooten, maar
een stoot ontvangen van een werktuig dat eer snijdend of borend dan
kneuzend was. De schok was zoo gering geweest, dat niemand aan boord
er zich ernstig ongerust over maakte, toen de matrozen uit het ruim
naar boven stormden met den kreet: "wij zinken, wij zinken!" Eerst
waren de passagiers zeer ontsteld, maar kapitein Anderson stelde hen
spoedig gerust; en inderdaad, het gevaar kon zoo dreigend niet zijn;
de Scotia was door waterdichte beschotten in zeven afdeelingen verdeeld
en kon dus zonder vrees een lek velen. De kapitein ging onmiddellijk
naar beneden en bevond dat de vijfde afdeeling vol water liep; dit
geschiedde zoo snel, dat het lek zeer groot zijn moest. Gelukkig
bevond zich de machine niet in dit gedeelte, anders waren de vuren
aanstonds uitgegaan. De kapitein liet onmiddelijk stoppen, en een
matroos dook in het water om te onderzoeken welke averij men had
gekregen; hij vond dat er een gat van twee meter breed in de kiel
was. Zulk een lek kon niet gestopt worden, en de Scotia moest hare
reis vervolgen met de raderen voor de helft in 't water. Men was toen
nog op 300 kilometer van kaap Clear, doch eindelijk liep de boot toch
te Liverpool in het dok der maatschappij binnen; zij kwam drie dagen
te laat aan, waarover men zeer ongerust was geweest.

Toen de Scotia in het droge dok was gehaald, onderzochten de
ingenieurs het schip; zij konden hunne oogen nauwelijks gelooven;
op twee en een halven meter onder de waterlijn was een regelmatig
gat in de gedaante van een gelijkbeenigen driehoek. De breuk van
de ijzeren platen was bijzonder zuiver, en zou in de fabriek niet
beter plaats hebben gehad; het boorwerktuig waarmede dit geschied
was, moest dus van eene buitengewone hardheid zijn, en na met eene
verwonderlijke kracht voortgestooten te zijn om een ijzeren plaat
van vier centimeters dikte te kunnen doorboren, moest het er door
eene achterwaartsche en onverklaarbare beweging van zelf weder zijn
uitgekomen. Dit was een feit waardoor de openbare meening op nieuw in
heftige beweging kwam. Sinds dat oogenblik werden allerlei zeerampen,
welke geene bekende oorzaak hadden, op rekening van het monster
gesteld. Het ingebeelde gedrocht werd verantwoordelijk gesteld voor al
de schipbreuken, wier aantal ongelukkig genoeg zeer aanzienlijk is,
want van de 3000 schepen, welker verlies jaarlijks aan het bureau
Veritas wordt gemeld, bedraagt het getal zeil- of stoomschepen,
welke men veronderstelt dat bij het uitblijven van berichten met man
en muis vergaan zijn, niet minder dan 200!

Rechtvaardig of onrechtvaardig beschuldigde men het monster van de
verdwijning dier schepen; de gemeenschap tusschen de verschillende
tanden werd, dank zij de vrees voor het gedrocht, hoe langer hoe
gevaarlijker, geen wonder dus dat het publiek er zich mede bemoeide
en op stelligen toon eischte, dat de zee eindelijk, het kostte wat
het wilde, van dit vervaarlijk dier zou bevrijd worden.



HOOFDSTUK II

Het voor en tegen.

Toen deze gebeurtenissen plaats vonden, kwam ik juist terug van een
wetenschappelijken tocht door het gebied Nebraska in de Vereenigde
Staten. In mijne betrekking van hoogleeraar bij het museum van
natuurlijke historie te Parijs, had het Fransche gouvernement
mij aan die expeditie toegevoegd. Na zes maanden in Nebraska te
hebben doorgebracht kwam ik tegen het einde van Maart met kostbare
verzamelingen te New-York terug. Mijn vertrek naar Frankrijk was in
het begin van Mei bepaald; ik hield mij dus bezig met het rangschikken
mijner verzamelingen van planten, dieren en mineralen toen het geval
met de Scotia plaats had.

Ik was volkomen op de hoogte van dit vraagstuk van den dag, hoe zou
het ook anders hebben kunnen zijn? Ik had alle Amerikaansche bladen
gelezen en herlezen, zonder er wijzer door geworden te zijn, dit
geheim intrigeerde mij. Het was mij onmogelijk eene vaste meening
te vormen, zoodat ik van het eene uiterste tot het andere verviel;
dat er iets bestond kon niet meer betwijfeld worden; de ongeloovigen
moesten dan het lek in de Scotia slechts eens gaan betasten.

Toen ik te New-York kwam had de belangstelling haar hoogste standpunt
bereikt. Het denkbeeld van een drijvend eiland of van eene onbereikbare
klip, had men geheel en al laten varen; want als die klip geene
machine bevatte, hoe had zij zich dan met zulk eene verbazende snelheid
kunnen verplaatsen?

Evenzeer had men het denkbeeld opgegeven dat het een drijvend wrak zou
zijn, altijd alweer om de snelheid van beweging. Er bleven dus twee
mogelijke oplossingen van die zaak over, zoodat men zich daaromtrent
in twee partijen verdeelde; de eene partij hield vol dat het een
monster was met ontzettende krachten, de andere beweerde dat het een
onderzeesch schip was met eene buitengewone beweegkracht. Deze laatste
veronderstelling was wel aannemelijk, maar hield geen steek tegenover
het onderzoek in beide werelddeelen; het was niet waarschijnlijk dat
een eenvoudig particulier zulk een werktuig ter zijner beschikking
had; waar en wanneer had hij het kunnen doen vervaardigen, hoe
zou hij het geheim gehouden hebben? Slechts eene regeering kon
zulk een vernielend werktuig bezitten, en in deze vernielzuchtige
tijden, waarin de mensch er slechts op bedacht is om de kracht en de
uitwerking der oorlogswapenen te verdubbelen, kon het mogelijk zijn
dat een staat buiten weten van anderen zulk een vreeselijk werktuig
liet beproeven. Na de chassepots, de torpedo's; na de torpedo's,
onderzeesche rammen; daarna reactie; ten minste 't is te hopen!

De veronderstelling van een oorlogswerkuig viel geheel en al in
't water na de verklaring der onderscheiden mogendheden. Omdat het
hier eene zaak van algemeen belang gold en de groote vaart over den
Oceaan er door leed, mocht men de oprechtheid der gouvernementen
niet in twijfel trekken. Hoe kon men overigens ook aannemen dat
zulk een schip gebouwd was zonder door iemand gezien te zijn? Om in
zulke omstandigheden een geheim te bewaren is reeds moeielijk voor
een bijzonder persoon, maar zeker onmogelijk voor eene regeering,
wier handelingen voortdurend door afgunstige mogendheden worden
gadegeslagen. Toen er dus een onderzoek was ingesteld in Engeland,
Frankrijk, Rusland, Pruisen, Spanje, Italie, Amerika, ja zelfs in
Turkije, werd de veronderstelling van een onderzeeschen Monitor voor
goed verworpen. Nu kwam het monster weder op de baan, ten spijt van
de aardigheden, waarmede het door kleine bladen overstelpt werd; het
is licht te begrijpen dat nu men zich eenmaal tot een levend wezen
bepalen moest, de verbeelding weldra de meest dwaze veronderstellingen
maakte op ichthyologisch gebied.

Bij mijne komst te New-York hadden verschillende personen mij
de eer aangedaan om mij over het wonderbaarlijk verschijnsel
te raadplegen. Ik had in Frankrijk een werk uitgegeven in twee
kwartijnen, waarvan de titel luidde: "De geheimen van de diepten
der zee." Dit boek was nog al in den smaak der geleerden gevallen,
en verhief mij tot eene specialiteit in dat vrij onbekende deel der
natuurlijke geschiedenis. Men vroeg mij om raad; voor zoover als ik
het wezenlijke van de zaak begrijpen kon, bepaalde ik mij tot eene
volstrekte ontkenning; maar weldra dreef men mij zoo in het nauw,
dat ik mij bepaald moest uitdrukken; de "hoog geleerde Pierre Aronnax,
hoogleeraar aan het museum te Parijs" werd door den "New-York Herald"
genoodzaakt zijne meening uit te spreken.

Eindelijk liet ik mij dwingen; ik sprak omdat ik niet meer zwijgen
kon; ik bekeek de zaak van alle kanten, zoowel staatkundig als
wetenschappelijk, en ik geef hier slechts het slot van een zeer
uitvoerig artikel, dat ik in het nommer van den 30sten April schreef:

"Derhalve," zei de ik na alle veronderstellingen afzonderlijk te hebben
nagegaan, "nu elke veronderstelling verworpen is, moet men noodzakelijk
aan het bestaan van een zeedier gelooven dat met buitengewone krachten
begaafd is. De grootste diepten van den Oceaan zijn ons geheel
onbekend; het dieplood heeft ze niet kunnen peilen. Wat geschiedt er
in die afgronden? Welke wezens kunnen er 12 of 15 kilometer onder het
oppervlak der zee leven? Hoe is hun samenstel? Men kan er nauwelijks
naar gissen. De oplossing van het raadsel voor hetwelk wij staan,
kan tweeledig zijn. Of wij kennen al de verscheidenheid der dieren,
welke onze planeet bewonen, of wij kennen ze niet. Indien wij ze niet
allen kennen, indien de natuur nog geheimen voor ons heeft op het
gebied der ichthyologie, dan is niets aannemelijker dan te gelooven
aan het bestaan van walvisschen van eene geheel nieuwe soort, van een
bijzonder maaksel, dat hen geschikt maakt om in de grootste diepte te
leven, waar het dieplood nog niet is kunnen doordringen; een bijzonder
toeval, een gril, een luim, als men wil, brengt hen mogelijk van tijd
tot tijd, doch zeldzaam, aan het oppervlak van den Oceaan.

"Indien wij integendeel alle levende soorten kennen, moet men het hier
bedoelde dier noodzakelijk zoeken onder de reeds bekende zeedieren,
en in dat geval zou ik geneigd zijn om aan het bestaan van een
reusachtigen eenhoorn te gelooven.

"De gewone zee-eenhoorn bereikt soms eene lengte van zestig voet. Neem
die afmeting nu vijf- of zelfs tienvoudig; geef aan dit beest eene
kracht evenredig aan zijne grootte, verzwaar zijn hoorn en gij hebt
het bedoelde dier. Dan heeft het afmetingen zooals de officieren van
de Shannon die hebben beschreven, een hoorn sterk en zwaar genoeg
om een gat in de Scotia te booren, en kracht in overvloed om de kiel
van een stoomschip aan te tasten.

"De eenhoorn toch is met een soort van ivoren spoor of met een
hellebaard gewapend, zooals sommige natuurkenners dit voorwerp
beschrijven. Het is een slagtand zoo hard als staal; men heeft
eenige van die tanden gevonden, waarmede het lichaam van walvisschen
doorboord was; deze visch namelijk wordt door den eenhoorn altijd
met goeden uitslag aangevallen. Anderen werden niet zonder inspanning
uit den romp van schepen getrokken, welke zij geheel doorboord hadden,
evenals een drilboor door een vat gaat. Het museum van de geneeskundige
faculteit te Parijs bezit een van die hoorns, welke eene lengte van
2.25 en onderaan eene breedte van O.48 meter heeft.

"Welnu, veronderstel zulk een wapen tienmaal zoo sterk, en het dier
tienmaal zoo krachtig; verbeeld u, dat het zich met eene snelheid
van twintig kilometer in het uur beweegt; vermenigvuldig het gewicht
met de snelheid, en gij verkrijgt tot resultaat een schok, die wel
in staat is om het bedoelde ongeluk te veroorzaken. Voordat ik nader
word ingelicht houd ik het er dus voor dat het een zee-eenhoorn is
geweest van verbazende grootte, niet met een hellebaard, maar met eene
wezenlijke spoor gewapend, zooals gepantserde fregatten of ramschepen
die hebben. Zoo zou dit onverklaarbaar verschijnsel zijn opgelost,
of--er moet niets bestaan, in weerwil van al hetgeen men gegist,
gezien en gevoeld heeft, hetgeen ook nog wel mogelijk is."

Die laatste woorden waren niet vrij van lafhartigheid, maar ik wilde
tot op zekere hoogte mijne waardigheid als professor ophouden, en door
de Amerikanen niet worden uitgelachen. Ik hield een achterdeurtje open,
doch in den grond der zaak geloofde ik aan het bestaan van een monster.

Mijn stuk werd druk besproken, en kreeg daardoor heel wat
ruchtbaarheid; ik had een zeker aantal menschen op mijne hand; de
oplossing, welke ik gaf, leverde overigens stof genoeg op om aan de
verbeelding vrij spel te laten. De menschelijke geest schept behagen
in die grootsche gedachte aan bovennatuurlijke wezens. En de zee is
juist het beste verblijf voor zulke schepsels; zij is het, waar die
reuzen, waarbij landdieren als olifanten of neushoorns slechts dwergen
zijn, zich vrij kunnen ontwikkelen. Het water bevat de grootste
bekende zoogdieren, en misschien verbergt het nog schelpdieren
van onvergelijkelijken omvang, schaaldieren, afschuwelijk om te
aanschouwen, zooals bijvoorbeeld kreeften van honderd meter lengte of
krabben van twee honderd centenaar! waarom niet? In voorhistorische
tijden waren de landdieren, viervoetige, vierhandige, kruipende dieren,
vogels, enz. van reusachtige grootte. De schepper des heelals had ze
in een kolossalen vorm gegoten, welke door den tijd kleiner geworden
is. Waarom zou de zee in hare onbekende diepten geen staaltjes bewaard
hebben van die reusachtige wezens uit de geologische tijdperken der
aarde? de zee toch verandert nooit, terwijl de aardkorst elk oogenblik
verandering ondergaat. Waarom zou zij de laatste verscheidenheden
niet bevatten van die reuzen der voorwereld, voor welke jaren gelijk
zijn aan eeuwen, en eeuwen gelijk aan duizend jaren?

Maar ik laat mij tot zulke droomerijen verleiden nu ik er niet
meer aan mag toegeven; ik laat die hersenschimmen varen, nu de tijd
ze voor mij in eene vreeselijke werkelijkheid veranderd heeft. Ik
herhaal het, men vormde zich toen eene meening over den aard van
het verschijnsel, en het publiek geloofde vrij algemeen aan het
bestaan van een wonderbaarlijk wezen, hetwelk niets gemeen had met
de fabelachtige zeeslangen.

Indien sommigen het slechts beschouwden als een wetenschappelijk
raadsel, hetwelk moest worden opgelost, dan dachten anderen vooral in
Amerika en Engeland, met vrij wat practischer zin er aan om den Oceaan
van dit vreeselijk monster te bevrijden, om de groote vaart daardoor te
beveiligen. Dagbladen en tijdschriften aan de belangen van nijverheid
en handel maar vooral aan het assurantiewezen gewijd, behandelden
de zaak voornamelijk uit dit oogpunt, en waren hierin eenstemmig;
de verzekeringmaatschappijen dreigden zelfs hare premien te verhoogen.

Toen de openbare meenig uitspraak gedaan had, verklaarden de Vereenigde
Staten zich het eerst. Men maakte te New-York toebereidselen voor een
tocht om den eenhoorn te vervolgen. Een fregat met eene spoor voorzien
en van groote snelheid, de Abraham Lincoln, werd uitgerust om zoodra
mogelijk zee te kiezen. De kapitein Farragut had vrije beschikking
over de tuighuizen, en hij maakte daarvan een goed gebruik om zijn
fregat zoo snel mogelijk uit te russen.

Zooals het wel eens meer gebeurt geschiedde het ook thans; toen
men besloten had om het monster te vervolgen, verscheen dit niet
meer. Gedurende twee maanden hoorde niemand er over spreken,
geen schip ontmoette het dier. Het was alsof die eenhoorn kennis
droeg van de samenzwering welke tegen hem gesmeed werd; men had er
zooveel over gesproken en zelfs door middel van den transatlantischen
telegraafkabel! Daarom beweerden enkele spotters dat die slimme kwant
eenig telegram had opgevangen, waarmede hij nu zijn voordeel deed.

Derhalve wist men niet waarheen het fregat gezonden moest worden, nu
het voor een verren tocht uitgerust--en van verbazende vischtoestellen
voorzien was. Men werd hoe langer hoe ongeduldiger toen men den 2den
Juli vernam dat de Tampico, eene boot van San Francisco naar Shangai,
het dier drie weken geleden wederom in het noordelijk gedeelte van
de Stille Zuidzee gezien had. De ontroering, welke deze tijding
veroorzaakte, was buitengemeen groot. Men liet den kapitein Farragut
geen vierentwintig uur beraad; zijne victualie was aan boord;
hij had kolen in overvloed, niemand ontbrak er op de scheepsrol,
hij behoefde zijn schip slechts onder stoom te brengen en het anker
te lichten; men zou hem een dag oponthoud kwalijk genomen hebben,
bovendien verlangde de kapitein niets liever dan te vertrekken.

Drie uur voordat de Abraham Lincoln van de kaai van Brooklijn werd
losgemaakt, ontving ik den volgenden brief:


Mijnheer, 3 Juli 1867.

"Indien gij lust gevoelt om den tocht met den Abraham Lincoln mede te
maken, zal de regeering der Vereenigde Staten met genoegen zien dat
Frankrijk daarbij door u vertegenwoordigd wordt. De Kapitein Faragut
heeft eene hut ter uwer beschikking.

Met de meeste hoogachting heb ik de eer te zijn.

Uw. Dw. Dienaar, J. B. Hobson, Secretaris aan het Departement van
Marine.

Den WelEdel Hoog Geleerden Heer den Heer Aronnax, professor aan het
museum te Parijs. Hotel der vijfde Avenue te New-York.


HOOFDSTUK III

De trouwe knecht.

Drie seconden voor ik den brief van den heer Hobson kreeg, dacht ik
er evenmin aan om den eenhoorn te vervolgen als om de Noordwestelijke
doorvaart te gaan zoeken, maar drie seconden na den brief te hebben
gelezen, begreep ik eindelijk dat mijne wezenlijke roeping, het
eenige doel van mijn leven was om dit onrustbarende monster op te
jagen en er de aarde van te bevrijden. Doch ik kwam pas van eene
moeilijke reis terug, was zeer afgemat en verlangde naar rust;
voor weinige oogenblikken reikhalsde ik er naar om mijn vaderland
en mijne vrienden terug te zien, en weder rustig in mijne kleine
woning in den Plantentuin te midden mijner kostbare verzamelingen te
zitten. Maar niets kon mij nu terughouden; ik vergat alle vermoeienis,
vrienden, verzamelingen, alles, en zonder er lang over te denken nam
ik het aanbod der Amerikaansche regeering aan. Overigens dacht ik,
dat elke andere weg mij ook wel naar Europa kon terugbrengen, en dat
de eenhoorn beleefd genoeg zou zijn om mij naar de Fransche kust te
voeren! Dat dier, hoopte ik, zou zich in de eene of andere Europeesche
zee, al was het alleen om mij genoegen te doen, wel laten vangen,
en dan bracht ik op zijn minst een halven meter van zijn ivoren hoorn
mede voor het museum van natuurlijke historie.

Maar intusschen moest ik het dier in het noordelijk deel der
Stille Zuidzee helpen opzoeken, en dat was zoo wat de weg naar onze
tegenvoeters in plaats van naar Frankrijk.

"Koen!" riep ik ongeduldig.

Koenraad was mijn knecht, een trouwe jongen, die mij op al mijne
reizen vergezelde; een brave Vlaming van wien ik veel hield, en die
mij met gelijke munt betaalde; hij was zeer bedaard van natuur,
nauwgezet van beginselen, ijverig uit gewoonte, verwonderde zich
bijna nimmer over eenig toeval in dit leven, was zeer handig,
geschikt voor allerlei diensten, en gaf, in spijt van zijn naam,
nimmer eenigen raad, zelfs als men er hem om vroeg. Door zijn verkeer
te midden van de geleerden van den Plantentuin had Koenraad ten slotte
nog al een en ander geleerd. Ik bezat in hem eene specialiteit voor
het verdeelen in klassen van voorwerpen uit de natuurlijke historie;
hij was bijzonder vlug in het ordenen van alle vertakkingen, groepen,
klassen, orden, familien, geslachten, soorten, verscheidenheden, maar
daartoe bepaalde zich ook zijne geheele kennis. Klassenverdeeling was
zijn leven, en hij wist niets meer. Hoe bekwaam ook in de theorie der
klassen, was hij het volstrekt niet in de practijk, en ik geloof dat
hij geen potvisch van een walvisch had kunnen onderscheiden. En toch
was het een brave en flinke jongen!

Koenraad was mij nu gedurende ongeveer tien jaar overal gevolgd waar
mijn wetenschappelijk onderzoek mij heen voerde. Nooit had hij eenige
aanmerking gemaakt over den langen duur of over de vermoeienis eener
reis; nimmer verstoutte hij zich een woord tegen te spreken als hij
zijn valies moest pakken om mij naar eenig land, China of Congo,
hoe ver afgelegen ook, te volgen. Hij trok overal mede heen, zonder
naar eenige reden te vragen. Overigens had hij een sterk gestel,
dat met alle kwalen den spot dreef; stevige spieren, maar geen zweem
van zenuwen--in zedelijken zin altijd.

Die jongen was dertig jaar oud; zijn leeftijd stond tot die van zijn
meester als 3 tot 4, ik behoef dus niet te zeggen dat ik 40 jaar oud
was. Koenraad had slechts een gebrek; hij nam de vormen tot in het
bespottelijke in acht, zoodat hij mij altijd in den derden persoon
aansprak--soms tot tergens toe.

"Koen!" riep ik nog eens, terwijl ik in koortsige haast toebereidselen
tot mijn vertrek begon te maken.

Ik was zeker van den trouwen jongen; gewoonlijk vroeg ik hem nooit
of hij mij op mijne reizen verkoos te volgen of niet, maar ditmaal
gold het een tocht, die tot in 't oneindige kon duren, en dan nog wel
een zeer gevaarlijken tocht om een dier te vervolgen, dat in staat
was om een fregat als een notedop te doen zinken! Er was wel reden
om er eens over na te denken, zelfs voor den kalmsten mensch van de
wereld. Wat zou Koenraad wel zeggen?

"Koen!" riep ik voor de derde maal.

Koenraad verscheen.

"Roept mijnheer mij?" vroeg hij binnenkomende.

"Ja mijn jongen. Pak mijn goed, en maak u gereed; wij vertrekken over
twee uur."

"Zoo als mijnheer belieft," antwoordde Koenraad bedaard.

"Wij hebben geen oogenblik te verliezen; stop zonder te tellen al
mijne reisbenoodigdheden in mijn koffer; kleeren, hemden, laarzen
zooveel als gij maar kunt, en haast u!"

"En mijnheers verzamelingen?" vroeg hij.

"Daar zal ik mij later mede bemoeien."

"Wat! de archiotheriums, hyracotheriums, oreodons, cheropotamussen
en andere skeletten?"

"Men zal die in 't logement wel voor mij bewaren."

"En mijnheers levende babiroussa?"

"Men zal die in mijne afwezigheid wel voeren. Bovendien zal ik order
geven om onze geheele menagerie naar Frankrijk te zenden."

"Keeren wij dus niet naar Parijs terug?" vroeg Koenraad.

"Ja ... zeker...." antwoordde ik eenigszins ontwijkend, "maar langs
een omweg."

"Zoo als mijnheer belieft."

"'t Is maar eene kleinigheid, een eenigszins minder rechte weg,
dat is alles; wij gaan met den Abraham Lincoln."

"Zooals mijnheer goedvindt," antwoordde Koenraad bedaard.

"Gij weet, mijn vriend, er is sprake van een monster ... een
verschrikkelijken eenhoorn,... wij gaan de zee er van bevrijden!... De
schrijver van een werk in twee quarto deelen over de "Geheimen van de
diepten der zee," mag niet nalaten om zich met kapitein Farragut in
te schepen. Een roemvolle tocht,... maar gevaarlijk ook. Men weet niet
waar men heen gaat. Die dieren kunnen allerlei grillen hebben; maar wij
gaan toch; wij hebben een kapitein, die goed uit zijne oogen kijkt."

"Zooals mijnheer doet, doe ik ook," zeide Koenraad.

"Denk er goed over na, want ik wil u niets verbergen; het is eene
reis waarvan men niet altijd terugkeert."

"Zooals mijnheer goedvindt."

Een kwartier daarna waren onze koffers gepakt: Koen was in een
ommezien gereed, en ik was zeker dat er niets vergeten was, want die
jongen rangschikte mijne hemden en bovenkleeren even goed als vogels
en zoogdieren.

De hijschmachine van het hotel bracht ons in den grooten gang; ik ging
een paar trappen lager naar het kantoor om mijne rekening te betalen;
ik gaf bevel om mijne opgezette dieren en gedroogde planten naar Parijs
te verzenden en om de babirousa te voeren, en stapte gevolgd door
Koenraad in een rijtuig. De wagen reed Broadway af naar Unionsquare,
volgde de Vierde Avenue tot aan hare vereeniging met de Bowerystraat,
sloeg toen de Katharinestraat in en hield bij den 34en steiger stil;
daarvandaan bracht ons de Katharinaboot met paarden en rijtuig over
naar Brooklyn, de groote voorhaven van New-York, hetwelk op den
linkeroever der Oost-rivier ligt, en in weinige minuten waren wij op
de kaai, waar de Abraham Lincoln vervaarlijke rookwolken door hare
beide schoorsteenen naar boven stuwde.

Onze bagage werd onmiddellijk op het dek van het fregat gebracht. Ik
haastte mij aan boord te komen en vroeg naar den kapitein. Een der
matrozen bracht mij op de kampanje, waar ik een officier vond met
een goed voorkomen, die mij de hand toestak.

"Mijnheer Pierre Aronnax?" vroeg hij.

"Dat ben ik," antwoordde ik hem. "Kapitein Farragut?"

"In eigen persoon. Wees welkom, mijnheer de professor; uw hut is voor
u gereed."

Ik groette hem, en liet den kapitein verder voor het uitzeilen zorgen,
terwijl ik mij de hut deed aanwijzen, welke voor mij bestemd was.

De Abraham Lincoln was voor hare nieuwe bestemming goed gekozen en
uitgerust. Het was een snelzeilend fregat, met eene machine, welke
eene stoomspanning van zeven atmosferen toeliet. Met deze drukking
had de Abraham Lincoln een gemiddelde snelheid van 18,3 kilometer
in het uur, eene aanzienlijke snelheid, maar onvoldoende om met den
reusachtigen visch te wedijveren.

De inwendige inrichting van het fregat beantwoordde aan het overige. Ik
was zeer tevreden over mijne hut, welke zich in het achterschip bevond
en uitkwam in het officierssalon.

"Wij zullen hier op ons gemak zijn," zeide ik tegen Koenraad.

"Even goed als een slak in haar schelp!" antwoordde Koenraad.

Ik liet Koenraad onze koffers behoorlijk plaatsen en ging zelf
weer naar boven om de toebereidselen tot de afvaart te zien. Op dit
oogenblik liet de kapitein de laatste trossen, welke het fregat aan
de kaai van Brooklijn bevestigden, losgooien. Als ik dus een kwartier
later gekomen was, zou het schip zonder mij vertrokken zijn, en ik
had dien buitengewonen, bovennatuurlijken en onwaarschijnlijken tocht
niet medegemaakt, waarvan het ware verhaal evenwel niet overal geloof
zal vinden. Maar de kapitein wilde geen dag, geen uur zelfs verliezen
om de zee te bereiken waar het dier het laatst gezien was. Hij liet
den machinist op het dek komen.

"Hebben wij drukking genoeg?" vroeg hij.

"Ja wel, mijnheer," antwoordde de machinist.

"Go head!" riep daarop kapitein Farragut.

Dit bevel werd naar de machinekamer overgebracht door middel van een
toestel met samengeperste lucht, en de onder-machinist draaide de kruk
om, welke de machine in beweging moest brengen; de stoom drong sissende
in de geopende pijpen; lange horizontale stampers zuchtten en brachten
de zuigerstang in beweging, de schroef draaide met toenemende snelheid
in het water rond, en de Abraham Lincoln stoomde statig voorwaarts, te
midden van een honderdtal kleine schepen en bootjes vol toeschouwers,
die het fregat uitgeleide deden.

De kaaien van Brooklyn en van New-York langs de Oostrivier wemelden
van nieuwsgierigen. De hoezee's van 500,000 monden barstten
achtereenvolgens los. Duizenden zakdoeken wuifden boven de dichte
menigte en riepen de Abraham Lincoln een laatst vaarwel toe,
totdat het schip in de Hudson kwam, tegenover het uiteinde van het
schiereiland, waarop New-York gebouwd is. Toen volgde het aan de zijde
van New-Jersey den schoonen, met buitenplaatsen bezaaiden rechteroever
van den stroom, en stoomde tusschen de forten door, welke het met
kanonschoten begroetten. De Abraham Lincoln beantwoordde dien groet
met het driemaal hijschen van de Amerikaansche vlag, waarvan de 39
sterren aan de bazaansmast prijkten; daarop verminderde het fregat
zijne snelheid om het afgebakende vaarwater te houden, hetwelk met
eene bocht door de binnenbaai bij Kaap Sandy-Hook loopt, en stoomde
strijkelings voorbij deze zandige landtong waar duizenden toeschouwers
het nog eens toewuifden.

De vloot van scheepjes en booten volgde het fregat nog altijd en
verliet het niet eer dan op de hoogte van het vuurschip, welks beide
lichten den ingang van het nauwe vaarwater te New-York aanduiden.

Het sloeg toen drie uur. De loods ging weer in zijne boot en roeide
naar den schoener, die hem onder den wind wachtte. De vuren werden
aangestookt, de schroef draaide sneller in de golven, het fregat liep
langs de gele en lage kust van Long-Island, en om acht uur des avonds
stoomde het met volle kracht over de grauwe golven van den Oceaan
voorwaarts na in het noordwesten de vuur-bakens van Fire-Island uit
het oog te hebben verloren.


HOOFDSTUK IV

Ned Land.

Kapitein Farragut was een flink zeeman, en het fregat waard dat hij
commandeerde. Zijn schip en hij vormden slechts een geheel; hij was
er de ziel van. Hij twijfelde geen oogenblik aan het bestaan van den
eenhoorn, en hij duldde niet dat men daarover aan boord twistte. Hij
geloofde er aan, zooals sommige oude wijven aan het bestaan van den
Leviathan gelooven, uit geloofsovertuiging, niet door redeneering. Het
monster bestond, hij zou er de zee van bevrijden, dit had hij
gezworen. Het was een soort van ridder van Rhodus, een Dieudonne
de Gozon, die de slang opzocht, welke dit eiland verwoestte. Of de
kapitein zou den eenhoorn dooden of dit dier zou den kapitein dooden;
een middelweg bestond er niet. De officieren deelden het gevoelen
van den commandant. Men had ze eens moeten hooren spreken over de
verschillende kansen eener ontmoeting, en den uitgestrekten Oceaan zien
bekijken. Meer dan een hield vrijwillig de wacht op de bramsteng,
die zulk een baantje onder andere omstandigheden zou verwenscht
hebben. Zoolang de zon hare dagelijksche loopbaan aan den hemel
beschreef, zat het want vol matrozen, wien de planken onder de voeten
brandden zoodat zij op het dek niet konden blijven staan. En toch
kliefde de Abraham Lincoln de golven van den Grooten Oceaan nog niet!

Wat de equipage betrof, deze verlangde niets liever dan om den
eenhoorn te ontmoeten, hem te harpoenen, aan boord te hijschen en
aan stukken te snijden; de matrozen bekeken de zee met bijzondere
oplettendheid. Bovendien had de kapitein gesproken van eene som van
2000 dollars, welke uitbetaald zou worden aan iedereen, matroos of
kajuitsjongen, bootsman of officier, die het dier zou aanwijzen. Men
kan denken hoe de oogen aan boord van de Abraham Lincoln zich
inspanden.

Ik voor mij bleef bij de overigen niet achter, en ik liet aan
niemand mijn aandeel in het dagelijksch uitkijken over. Het fregat
zou honderdmaal eerder Argus hebben moeten heeten. Koenraad alleen
was onverschillig voor de zaak, welke ons allen gespannen hield,
en deelde niet in de algemeene geestdrift.

Ik heb reeds gezegd dat kapitein Farragut het fregat zorgvuldig
voorzien had van allerlei werktuigen om den grooten visch te
vangen. Een walvischvaarder zou niet beter zijn uitgerust. Wij hadden
alle mogelijke instrumenten, van den harpoen, die met de hand geworpen
wordt, tot de met weerhaken voorziene pijlen, die door donderbussen, en
de ontplofbare kogels, welke door ganzenroeren worden afgeschoten. Op
den voorsteven stond een voortreffelijk achterlaadkanon, met dikke
wanden en nauwe ziel, waarvan een model op de tentoonstelling van 1867
zou worden ingezonden. Dit prachtige stuk geschut van Amerikaanschen
oorsprong slingerde een puntkogel van vier kilogram op een gemiddelden
afstand van zestien kilometer.

De Abraham Lincoln miste dus geen enkel vernielingswerktuig, maar
zij had nog beter, namelijk Ned Land den koning der harpoeniers.

Ned Land was uit Canada afkomstig, en wist zoo buitengemeen handig
met den harpoen om te gaan, dat hij in dat gevaarlijk bedrijf zijn
gelijke niet had. Hij was behendig en koelbloedig, stout en listig
in de hoogste mate, en het moest wel een slimme walvisch, of een
bijzonder listige potvisch zijn, die aan zijn harpoen ontsnapte. Ned
Land was omstreeks veertig jaar oud; hij had eene lengte van meer
dan zes Engelsche voet, was forsch gebouwd, had een ernstig gelaat,
sprak weinig, was soms erg driftig en werd zelfs woedend als men hem
tegenwerkte. Zijn persoon trok de opmerkzaamheid tot zich, en zijn
doordringend oog gaf eene zonderlinge uitdrukking aan zijn gelaat.

Ik geloof dat de kapitein wijs gehandeld had met dien man voor den
tocht aan te werven. Hij was, wat de scherpte van zijn blik en de
kracht van zijn arm aangaat, alleen eene geheele equipage waard. Ik kan
hem nergens beter bij vergelijken dan bij een krachtigen verrekijker,
die tegelijk voor kanon kan dienen.

Wie van Canada spreekt denkt aan Frankrijk, en hoe weinig Ned Land
zich ook met anderen bemoeide, moet ik toch bekennen dat hij eene
zekere vriendschap voor mij opvatte. Mijne afkomst trok hem zeker aan;
hij had daardoor gelegenheid die oude taal van Rabelais te spreken,
welke in sommige streken van Canada nog in gebruik is, en die ik
zoo gaarne hoorde. Het geslacht van den harpoenier was uit Quebec
afkomstig, en telde reeds tal van stoutmoedige visschers in den tijd
toen deze stad aan Frankrijk behoorde.

Ned kreeg langzamerhand meer lust in het praten, en ik hoorde gaarne
het verhaal zijner avonturen in de Poolzeeen. In de verhalen van
zijne vischvangsten en gevechten ademde eene natuurlijke poezie;
zijne geschiedenissen kregen den vorm van heldendichten, en
tusschenbeiden dacht ik een Canadaschen Homerus te hooren, die de
Ilias der poolstreken zong.

Ik beschrijf dien stoutmoedigen makker zooals ik hem nu ken. Wij
zijn oude vrienden geworden, en verbonden door een onverbreekbaren
vriendschapsband, zooals slechts de verschrikkelijkste gebeurtenissen
kan in 't leven roepen! Ik zou honderd jaar willen leven, dappere Ned,
om mij uwer des te langer te kunnen herinneren!

En hoedanig was nu het gevoelen van Ned Land over het zeemonster? Ik
moet bekennen dat hij niet aan den eenhoorn geloofde, en dat hij de
eenige aan boord was, die de algemeene overtuiging niet deelde. Hij
vermeed het zelfs om over die zaak te spreken, waarover ik evenwel
hoopte hem wel eens aan 't praten te krijgen.

Op een prachtigen avond (30 Juni), drie weken na ons vertrek, was
ons fregat op de hoogte van de Witte Kaap, dertig kilometer van de
kust van Patagonie. Wij waren den Steenbokskeerkring gepasseerd, en
de straat van Magelhaen lag op iets minder dan 700 kilometer meer
zuidwaarts. Voor er acht dagen om waren zou de Abraham Lincoln de
golven der Stille Zuidzee klieven.

Op de kampanje gezeten, praatten Ned Land en ik over koetjes
en kalfjes, terwijl wij onze blikken over die geheimzinnige zee
lieten dwalen, wier diepten tot nog toe voor den menschelijken blik
ondoordringbaar waren gebleven. Ik bracht zeer natuurlijk het gesprek
op den reusachtigen eenhoorn, en ik ging de verschillende kansen van
het al of niet gelukken onzer onderneming na. Toen ik zag dat Ned
mij slechts liet praten zonder zelf iets te zeggen, ging ik meer op
den man af.

"Hoe komt het toch Ned," vroeg ik, "dat gij niet overtuigd zijt
van het bestaan van den eenhoorn, dien wij vervolgen? Hebt gij dan
bijzondere redenen om zoo ongeloovig te zijn?"

De harpoenier keek mij eenige oogenblikken aan voor hij een antwoord
gaf; drukte zooals hij gewoonlijk deed de breede hand tegen het
voorhoofd, kneep de oogen toe als om een besluit te nemen, en zeide
eindelijk:

"Misschien wel, mijnheer Aronnax."

"Komaan Ned, gij een walvischvaarder van uw ambacht, gij die met
de groote zoogdieren der zee gemeenzaam geworden zijt, gij die u
gemakkelijk het bestaan van zulke monsters verbeelden kunt, gij moest
de laatste zijn van onder zulke omstandigheden nog twijfel te voeden."

"Daarin bedriegt gij u juist, mijnheer de professor," antwoordde
Ned. "Het domme volk moge geloof slaan aan buitengewone kometen, die
door het hemelruim vliegen, of aan het bestaan van voorwereldlijke
monsters, die nog binnen in de aarde leven, ik laat dat gaan, maar
sterrekundigen noch geologen hechten aan zulke hersenschimmen; met een
walvischvaarder is dit hetzelfde geval. Ik heb er al heel wat vervolgd,
een groot aantal met mijn harpoen getroffen, verscheidene gedood,
maar hoe sterk of hoe goed gewapend zij ook waren, noch hun staart
noch hun tanden of andere verdedigingsmiddelen zouden de ijzeren
platen van een stoomschip ooit hebben kunnen aantasten."

"Maar toch Ned noemt men schepen, die door den eenhoorn doorboord
zijn."

"Houten schepen, dat is mogelijk, maar ik heb ze nooit gezien. Zoolang
ik niet van het tegendeel overtuigd word, ontken ik dat walvisschen,
potvisschen of eenhoorns zoo iets zouden kunnen doen."

"Hoor eens Ned...."

"Neen mijnheer, neen; al wat gij wilt, maar dat nooit. Misschien een
reusachtige polyp?"

"Nog minder Ned. De polyp is een weekdier, en die naam alleen doet u
reeds hooren hoe weinig vastheid haar vleesch heeft. Al was zij ook 500
voet lang, dan nog zou de polyp, die niet tot de klasse der gewervelde
dieren behoort, geheel onschadelijk zijn voor schepen als de Scotia
en de Abraham Lincoln. Verhalen van Kraken of andere monsters van die
soort moet men dan ook geheel naar het gebied der fabelen verbannen.

"Dus mijnheer de natuurkenner, houdt gij het er voor," hernam Ned
Land met ietwat spotachtigs in zijn toon, "dat zulk een groote
eenhoorn bestaat...?"

"Ja Ned, en ik herhaal dit met eene overtuiging, die op feiten
berust. Ik geloof aan het bestaan van een krachtig ontwikkeld zoogdier,
dat tot de gewervelde dieren behoort, zooals walvisschen, potvisschen,
en dolfijnen, en dat met een buitengewoon sterken hoorn voorzien is."

De harpoenier liet een "hm!" hooren, terwijl hij met het hoofd schudde
als iemand, die zich niet wil laten overtuigen.

"Vergeet niet," hernam ik, "dat als zulk een dier bestaat, als het
de diepten van den Oceaan bewoont, als het eenige kilometers onder
de oppervlakte der zee zwemmen kan, dat het dan noodzakelijk een
samenstel hebben moet, welks kracht alle vergelijking te boven gaat."

"En waarom dan?" vroeg Ned.

"Omdat er eene onberekenbare kracht noodig is om zich in zulk eene
groote diepte op te houden, en aan den druk van de massa water boven
zich weerstand te bieden."

"Zoo?" zeide Ned terwijl hij mij aankeek en een oogje knipte.

"Zeker, en eenige cijfers kunnen u dit gemakkelijk bewijzen."

"O cijfers!" antwoordde Ned, "daar doet men mede wat men wil."

"In handelszaken is dit mogelijk Ned, maar niet in de wiskunde. Hoor
slechts: laat ons aannemen dat de drukking van den dampkring wordt
voorgesteld door den druk van eene kolom water van 32 voet hoog;
in wezenlijkheid zou de kolom minder hoog zijn, omdat wij hier
te doen hebben met zeewater, waarvan de dichtheid veel grooter is
dan van zoet water; welnu Ned, evenveel maal 32 voet als gij naar
beneden duikt, even zooveel atmosferen drukken er dan op uw lichaam,
of een even groot aantal kilogrammen op elken vierkanten centimeter
van de oppervlakte uws lichaams. Daarom volgt dat op eene diepte van
320 voet die drukking gelijk staat met die van tien atmosferen, en
als men eene diepte van 32000 voet of ruim tien kilometer bereiken
kon, dan zouden er duizend atmosferen op u drukken; elke vierkante
centimeter derhalve van uwe lichaamsoppervlakte zou een gewicht te
dragen hebben van duizend kilogram; en weet gij nu wel, mijn dappere
Ned, hoeveel vierkante centimeters die oppervlakte bedraagt?"

"In het geheel niet, mijnheer Aronnax."

"Ongeveer 17000."

"Nog zooveel?"

"En daar in de werkelijkheid de drukking van den dampkring nog iets
meer is dan een kilogram op de vierkante centimeter, zoo dragen uwe
17000 vierkante centimeter op dit oogenblik een gewicht van 17568
kilogram."

"Zonder dat ik er iets van merk?"

"Zonder dat gij het bemerkt. En dat gij door zulk een drukking niet
verpletterd wordt, komt omdat de lucht met een even groote drukking
in uw lichaam doordringt, van daar een volmaakt evenwicht hetwelk het
u gemakkelijk doet dragen; maar in het water is het een ander ding."

"Ja wel, dat begrijp ik," antwoordde Ned, die wat oplettender was
geworden, "omdat het water mij omringt, en niet in mijn lichaam
doordringt."

"Juist Ned; derhalve ondergaat gij 32 voet onder water eene drukking
van 17568 kilogram; en zoo voortgaande hebt gij bijvoorbeeld op
eene diepte van 32000 voet een gewicht op u van 17,568,000 kilogram,
gij zoudt dan zoo platgedrukt zijn, alsof gij uit eene hydraulische
pers kwaamt."

"Drommels," zeide Ned.

"Welnu mijn waarde harpoenier, als gewervelde dieren van eenige
honderden meter lang, en dik naar evenredigheid, zich in zulke diepten
ophielden, zouden zij omdat de oppervlakte van hun lichaam zooveel
grooter is, een gewicht van millioenen maal millioenen kilogrammen te
dragen hebben; en bereken dan maar eens welk een weerstandsvermogen
hun skelet en welke kracht hun samenstel hebben moet om zulk eene
drukking te weerstaan."

"Dan zouden ze van achtduims staalplaten gemaakt moeten zijn, zooals
de gepantserde fregatten."

"Zoo is het Ned, en denk dan eens aan de verwoesting, welke zulk een
massa kan te weeg brengen, als zij met de snelheid van een spoortrein
tegen den romp van een schip aankomt."

"Ja ... inderdaad ... misschien", antwoordde Ned, in de war gebracht
door de cijfers, hoewel hij zich nog niet wilde gewonnen geven.

"Welnu, heb ik u overtuigd?"

"Gij hebt mij van eene zaak overtuigd, mijnheer de natuurkenner,
en dat is dat als zulke dieren in de diepten der zee bestaan, zij
noodzakelijk zoo sterk moeten zijn als gij zegt."

"Maar als zij niet bestaan, koppige harpoenier, hoe verklaart gij
dan het ongeluk van de Scotia?"

"Het is misschien...." zeide Ned aarzelend.

"Wat dan?"

"Omdat ... omdat het niet waar is!" antwoordde Ned, terwijl hij
zonder het te weten een beroemd antwoord van Arago herhaalde. Doch
dit antwoord bewees de stijfhoofdigheid van den harpoenier en anders
niets. Dien dag klampte ik hem niet verder aan boord. Het gebeurde
met de Scotia kon niet ontkend worden; het gat bestond, en men had dit
moeten dicht maken, dat wel het beste bewijs zal zijn voor het bestaan
van het lek. Dat gat was er niet van zelf ingekomen, en omdat het
niet door onderzeesche rotspunten of onzichtbare vernielingswerktuigen
er ingeboord was, moest het natuurlijk aan het werktuig van een dier
worden toegeschreven.

Volgens mij was het dier om alle opgesomde redenen een eenhoorn; om
dien behoorlijk te kennen moest men het onbekende monster in stukken
kunnen snijden; om het stuk te snijden moest men het vangen; om het te
vangen harpoenen, en dat was de zaak van Ned Land, om het te harpoenen
zien, dat was de zaak van de equipage, en om het te zien ontmoeten,
dat was de zaak van het toeval.


HOOFDSTUK V

Op avontuur.

De reis van de Abraham Lincoln werd gedurende eenigen tijd door
niets bijzonders gekenmerkt. Evenwel gebeurde er iets waardoor Ned
Land een proefje van zijne bewonderenswaardige handigheid toonde,
en dat bewees welk vertrouwen men in hem stellen kon.

Op de hoogte van de Malouinen, praaide het fregat op 30 Juni
Amerikaansche walvischvaarders, die ons verzekerden dat zij niets van
den eenhoorn gemerkt hadden. Maar toen een hunner, de kapitein van
de Monroe, hoorde dat Ned Land bij ons aan boord was, verzocht hij
om zijne hulp om een walvisch te vangen, die in het gezicht was. Onze
kapitein, die begeerig was om Ned Land eens in zijne kracht te zien,
gaf hem verlof om aan boord van de Monroe te gaan. En het toeval
begunstigde Ned zoo zeer dat hij in plaats van een, twee walvisschen
harpoende; den eenen trof hij midden in het hart, en van den anderen
maakte hij zich na eene vervolging van weinige minuten meester. Als
het monster ooit onder het bereik kwam van Neds harpoen zou ik waarlijk
geene weddenschap voor het monster hebben willen aangaan.

Het fregat stoomde met bijzondere snelheid langs de zuidoost-kust
van Amerika. Den 3den Juli waren wij voor de straat van Magelhaen
op de hoogte van de Maagdenkaap. De kapitein wilde zich echter
liever niet in deze bochtige doorvaart wagen, en veeleer Kaap
Hoorn omzeilen. De equipage gaf hem eenparig gelijk; en inderdaad,
was het wel waarschijnlijk dat wij den eenhoorn in die nauwe straat
ontmoetten? Verscheidene matrozen verzekerden dat het dier er niet
door kon, "omdat het er te dik voor was!"

Op den zesden Juli zeilde de Abraham Lincoln op 15 kilometer om
de zuid van het eenzame rotseilandje, dat zoo verloren tegenover
het uiteinde van het Amerikaansche vasteland ligt en waaraan de
Hollandsche zeevaarder Schouten den naam van zijne vaderstad Hoorn
gaf. De steven werd naar het noordoosten gewend en den volgenden dag
kliefde het fregat eindelijk de golven van de Stille Zuidzee.

"Nu de kijkgaten open!" zeiden de matrozen op de Abraham Lincoln,
en zij spalkten de oogen wijd op. Men gunde oogen en kijkers geen
oogenblik rust, omdat elk begeerig was naar den uitgeloofden prijs
van 2000 dollars voor hem, die het monster het eerste zag. Nacht en
dag liet men het oog over het vlak der zee weiden; en zij die beter
bij nacht dan bij dag konden zien, deden al hun best om den prijs te
verdienen, waardoor de kans om het monster te ontdekken 50 percent
grooter werd.

Hoewel geene geldelijke belooning mij aanzette, was ik toch niet de
minst oplettende aan boord. Ik besteedde maar enkele minuten aan mijn
middagmaal, aan rusten slechts een uur of wat, was onverschillig voor
regen of wind, en van het dek niet af te slaan. Dan hing ik eens voor
dan achter op het dek over de verschansing, en staarde met begeerige
blikken op 't schuimende kielwater, dat zoover het oog reikte achter
het schip te zien was. En hoe dikwijls deelde ik niet in de ontroering
van de officieren en van de equipage als een dartele walvisch soms
zijn zwarten rug uit de golven omhoog stak. In een oogenblik was
dan het dek vol; officieren en matrozen stormden door de luiken
naar boven. Elk staarde met hijgende borst en vorschend oog naar den
gang van het dier. Ik keek zelf alsof ik er mijn netvlies bij wilde
verslijten en blind worden, terwijl Koenraad altijd even bedaard en
kalm tot mij zeide:

"Als mijnheer zoo goed wilde zijn om zijne oogen minder wijd open te
spalken, dan zou mijnheer vrij wat beter kunnen zien."

Maar ijdele hoop! De Abraham Lincoln veranderde van koers, stoomde
op het aangewezen dier los, en als men het naderde bleek het slechts
een gewone walvisch of gemeene potvisch te zijn, die weldra onder
tal van verwenschingen verdween.

Het weer bleef echter goed en de reis werd onder de gunstigste
omstandigheden voortgezet. Het slechte jaargetijde was anders in
die streken ingevallen, want de maand Juli komt daar met onze maand
Januari overeen; maar de zee bleef kalm en men kon haar tot op grooten
afstand overzien.

Ned Land toonde altijd nog het hardnekkigste ongeloof; hij hield
zich zelfs alsof hij nooit naar de zee keek, behalve als hij de wacht
had--ten minste als er geen walvisch in het gezicht was. En toch zou
zijn scherp oog groote diensten hebben kunnen bewijzen. Maar gedurende
acht uur van de twaalf was de koppige Amerikaan in zijne hut, waar
hij las of sliep. Honderdmaal verweet ik hem zijne onverschilligheid.

"Och, kom," antwoordde hij "er is niemendal, mijnheer Aronnax,
en al was er eens een beest, welke kans hebben wij dan nog om het
te zien? Dwalen wij niet op avontuur rond? Men heeft, zegt men, dat
ongenaakbare dier in de Zuidzee teruggezien, ik wil dat eens aannemen;
maar er zijn reeds twee maanden voorbijgegaan sedert dit gebeurd
is, en als ik let op den aard van uw eenhoorn dan houdt hij er niet
van om lang in dezelfde streken te huizen. Hij verplaatst zich zeer
gemakkelijk; welnu, gij weet het beter dan ik, mijnheer de professor,
de natuur doet niets in verkeerden zin, en zij zou aan geen dier
dat langzaam van aard is de kracht geven om zich snel te bewegen,
als het beest dit niet noodig had; als derhalve uw dier bestaat,
is het reeds ver weg."

Ik kon daar niets op antwoorden, want het was waar, wij zochten in
den blinde rond; maar hoe kon het anders? Onze kansen waren dus zeer
gering. Echter twijfelde niemand nog aan een goeden uitslag, en elk
matroos aan boord zou eene weddenschap hebben willen aangaan dat de
eenhoorn bestond en weldra zou opdagen.

Den 20sten Juli passeerden wij op 105 deg. W.L. den Steenbokskeerkring,
en den 27sten van diezelfde maand den evenaar op 110 deg. W.L. Toen
hiervan hoogte was genomen, richtte het fregat zijn koers meer naar
het westen en stoomde naar het middelste gedeelte van den Grooten
Oceaan. De kapitein dacht met reden dat het beter was om het diepste
gedeelte van den Oceaan te bevaren, en zich van het vasteland of de
eilanden verwijderd te houden, omdat het dier deze altijd scheen te
vermijden, "zonder twijfel omdat hij daar geen water genoeg heeft,"
zeide de equipagemeester. Na kolen geladen te hebben stoomde het
fregat in de verte langs de Pomotu-eilanden, de Markiezen- en de
Sandwichseilanden, passeerde den Kreeftskeerkring op 132 deg. W.L.,
en zette koers naar de Chineesche zee. Eindelijk waren wij dan in
die streken, waar het monster zich het laatst vertoond had; om de
waarheid te zeggen, men had aan boord maar een half leven. Elks hart
klopte vreeselijk en menigeen haalde zich daardoor voor het vervolg
eene ongeneeslijke kwaal op den hals; de geheele equipage verkeerde
in zulk eene zenuwachtige spanning dat men er zich ter nauwernood
een denkbeeld van kan maken. Men at niet meer, men sliep bijna niet,
twintig keer daags veroorzaakte eene vergissing of een zinsbedrog
van een der matrozen in de raas eene ondraaglijke teleurstelling,
en die zoo dikwijls herhaalde aandoeningen hielden ons voortdurend
in een staat van al te groote opgewondenheid dan dat er niet spoedig
eene reactie komen moest. En inderdaad bleef deze niet uit. Gedurende
drie maanden, waarvan elke dag eene eeuw duurde, kliefde de Abraham
Lincoln de golven van het noordelijk deel der Stille Zuidzee; het
fregat vervolgde walvisschen, maakte eensklaps allerlei omwegen, ging
soms plotseling over stag of keerde op zijn koers terug, spande alle
stoomkracht in, op gevaar af van de ketels te doen springen, en liet
geen enkel punt van de zee tusschen Japan en Amerika onbezocht. En
niets! niets dan de onmetelijke uitgestrektheid der verlaten zee! niets
wat geleek op een reusachtigen eenhoorn of op eene onderzeesche rots,
of op een wrak, of op een klip, of op iets bovennatuurlijks, wat het
ook zij!

Er was dus reactie; moedeloosheid maakte zich van elkeen meester,
en opende ruim baan aan het ongeloof. Een nieuw gevoel maakte zich
van het scheepsvolk meester, dat voor drie tienden uit schaamte
en voor zeven tienden uit woede bestond. Men was dom genoeg om
zich door een hersenschim te laten misleiden, maar ontstak er over
in toorn. Plotseling stortten alle bewijzen in elkander, welke men
sedert een jaar had uitgedacht, en iedereen spande zich slechts in om
in te halen, wat men door opoffering van tijd aan eten en slaap was te
kort gekomen. Met de natuurlijke wispelturigheid van den menschelijken
geest wierp men zich van het eene uiterste op het andere. De warmste
voorstanders van de onderneming werden noodlottigerwijze hare hevigste
tegenstanders. De tegenstand begon bij het mindere deel der equipage en
drong eindelijk zelfs bij de officieren door; zonder eene bijzondere
stijfhoofdigheid van den kapitein zou het fregat zeker den steven
weder naar het zuiden hebben gewend.

Dat nutteloos zoeken kon echter niet lang meer worden voortgezet;
de Abraham Lincoln had zich niets te verwijten, daar alles gedaan was
om te slagen. Geene equipage van eenig Amerikaansch schip toonde ooit
zooveel geduld en zooveel ijver; het mislukken kon haar niet geweten
worden; men kon niets anders doen dan terugkeeren.

Er werd een verzoek in dien zin aan den kapitein gericht; hij hield
zich evenwel goed; de matrozen ontveinsden hunne ontevredenheid niet,
en de dienst leed er onder. Ik zal niet zeggen dat er een opstand
aan boord uitbrak, maar nadat de kapitein lang genoeg tegenstand
had geboden, vroeg hij, evenals in der tijd Columbus, drie dagen
uitstel. Indien in dien tijd het monster niet verschenen was zou de
Abraham Lincoln naar den Atlantischen Oceaan terug keeren.

Deze belofte werd op den 2den November gedaan; zij had ten
minste ten gevolge, dat de moed van het scheepsvolk er een weinig
door werd opgebeurd. Men bekeek den Oceaan weder met vernieuwde
oplettendheid. Elkeen wilde er nog een laatsten blik op slaan;
de kijkers werden weder met koortsige bedrijvigheid aan het oog
gebracht; het was eene laatste uitdaging aan den reus, en deze
kon redelijkerwijze niet nalaten daaraan te beantwoorden door te
verschijnen.

Twee dagen gingen voorbij: de Abraham Lincoln bleef onder halven stoom;
men gebruikte duizenderlei middelen om de opmerkzaamheid van het dier
op te wekken, of zijne lusteloosheid te doen verdwijnen, voor het
geval, dat het zich soms in deze streken mocht ophouden. Vreeselijke
stukken spek werden aan touwen achter aan het schip gehangen, tot
groote vreugde van de haaien. Sloepen zwierven in elke richting
rondom het fregat, terwijl dit opbraste en lieten geen enkel punt
der zee ondoorzocht; maar de avond van den 4den November kwam,
zonder dat men iets gevonden had. Den volgenden dag om 12 uur des
middags was de bepaalde tijd om. Na dit oogenblik moest de kapitein,
als hij trouw bleef aan zijne belofte, naar het zuidoosten stoomen en
de noordelijke streken van den Grooten Oceaan verlaten. Het fregat
bevond zich toen op 31 deg. 15' N.B. en 136 deg. 42' W.L. De Japansche
kust lag minstens 200 mijl ver van ons verwijderd. De duisternis
viel; het was acht uur; groote wolken dreven voorbij de schijf der
maan, welke toen in haar eerste kwartier was; de zee kabbelde kalm
tegen den voorsteven van het fregat. Op dat oogenblik leunde ik
op de verschansing aan stuurboordzijde; Koenraad stond naast mij,
en keek voor zich; de equipage zat in het want, en beschouwde den
horizon, die door het vallen van den nacht hoe langer hoe kleiner
werd. De officieren keken met hunne nachtkijkers in de toenemende
duisternis. Soms schitterde de sombere Oceaan door een straal der
maan, welke tusschen twee wolken doorscheen, en dan verdween weder
alle licht in de duisternis van den nacht.

Toen ik Koenraad aankeek, merkte ik dat die brave jongen
eenigermate onder den algemeenen invloed stond, ten minste ik meende
het. Misschien trilden zijne zenuwen voor het eerst door een gevoel
van nieuwsgierigheid.

"Komaan Koen," zeide ik, "nu hebt gij voor het laatst de gelegenheid
om 2000 dollars in uw zak te steken."

"Mijnheer zal mij vergunnen hem te zeggen," antwoordde Koenraad,
"dat ik nooit op die belooning gerekend heb; de regeering der Unie
kon even goed honderdduizend dollars beloofd hebben, zij zou er geen
duit armer door zijn geworden."

"Gij hebt gelijk, Koen; het is eene dwaze onderneming, waarin wij ons
te lichtvaardig begeven hebben. Wat een tijd is er verloren gegaan,
wat eene nuttelooze inspanning! Sinds zes maanden zouden wij reeds
naar Frankrijk zijn teruggekeerd...."

"In mijnheers kleine kamer," antwoordde Koenraad, "in mijnheers
museum! En ik zou al de fossilen van mijnheer reeds hebben
gerangschikt! En de hertever (babiroussa) zou in den Plantentuin
reeds in zijn hok zitten, en al de nieuwsgierigen tot zich trekken."

"Het is zoo als gij zegt Koen, en ik verbeeld mij dat men ons hartelijk
zal uitlachen."

"Zeker," antwoordde Koenraad bedaard, "ik denk wel dat men mijnheer
zal uitlachen, en--mag ik het zeggen?

"Wel zeker, Koen."

"Welnu, dan heeft mijnheer slechts wat hij verdient."

"Waarlijk?"

"Wanneer men zoo geleerd is als mijnheer, dan stelt men zich niet
bloot aan...."

Maar Koenraad kon zijn zin niet voleinden: te midden van de algemeene
stilte liet zich eene stem hooren. Het was de stem van Ned Land,
die schreeuwde:

"Ohe, daar is het ding, onder den wind, dwars voor ons!"


HOOFDSTUK VI

Met vollen stoom.

Op dat geroep stormde de geheele equipage naar den harpoenier;
kapitein, officieren, bootslieden, matrozen, kajuitsjongens, tot zelfs
de machinisten, die de machine, en de stokers die hunne vuren in den
steek lieten. Er was bevel gegeven om te stoppen, en het fregat liep
nog slechts langzaam vooruit.

Het was zeer donker, en hoe goed of de oogen van den harpoenier ook
waren, vroeg ik mij zelven af hoe en wat hij dan toch gezien had;
mijn hart klopte alsof het barsten moest. Maar Ned Land had zich niet
bedrogen, en wij zagen allen het voorwerp, dat hij met de hand aanwees.

Aan stuurboordszijde op twee kabellengten afstands van de Abraham
Lincoln scheen de zee van onderen verlicht te zijn. Het was niet
het eenvoudige verschijnsel van het lichten der zee; men kon zich
daarin niet bedriegen. Het monster, dat eenige vademen diep onder
het watervlak dreef, gaf dien helderlichtenden, maar onverklaarbaren
glans van zich, waarvan in het rapport van verscheidene kapiteins
gesproken werd. Deze prachtige lichtuitstraling moest door eene groote
lichtgevende kracht worden voortgebracht. Het lichtende gedeelte
beschreef op zee een zeer groot langwerpig ovaal, in welks midden
zich een schitterend brandpunt bevond, welks onbeschrijfelijke glans
langzamerhand verminderde.

"Het is slechts eene ophooping van lichtgevende deeltjes," riep een
van de officieren.

"Neen mijnheer," antwoordde ik met overtuiging, "nooit hebben
steenboorders of salpen zulk eene lichtgevende kracht. Deze glans
moet volstrekt van electrieken aard zijn; bovendien, zie maar eens,
het verandert van plaats, het beweegt zich naar voren ... naar achteren
... het snelt naar ons toe!"

Een algemeene kreet verhief zich van het fregat.

"Stilte," beval de kapitein, "het roer in den wind, achteruit!"

De matrozen snelden naar het roer, de machinisten naar de machine; deze
werkte aanstonds achteruit, en de Abraham Lincoln naar bakboordszijde
wendende, beschreef een halven cirkel.

"Roer recht! Vooruit!" riep de kapitein.

Zijne bevelen werden ten uitvoer gebracht, en het fregat verwijderde
zich snel van het lichtende brandpunt. Neen, ik bedrieg mij: het
wilde zich verwijderen, maar het bovennatuurlijke dier naderde met
dubbele snelheid.

Wij waren buiten adem, verbazing, nog meer dan vrees, maakte ons stom
en onbeweeglijk. Het dier won spelenderwijze op ons; het zwom om het
fregat heen, dat toch veertien knopen in het uur liep, en wikkelde
het in zijn electrieken stroom als in eene lichtende stof. Daarop
verwijderde het zich twee of drie kilometer, en liet eene lichtgevende
streep achter, evenals een wolk van stoom, welke de locomotief van
een sneltrein achter zich laat. Plotseling toen het monster aan den
gezichteinder gekomen was, alsof het zich wilde verwijderen, wierp
het zich met ijzingwekkende snelheid op de Abraham Lincoln, hield
eensklaps twintig voet van den voorsteven op, en doofde zijn licht
uit, niet door dieper onder water te zakken, want het verminderde
niet langzamerhand, maar plotseling, even alsof de bron van dien
schitterenden lichtstroom op eens werd afgebroken. Daarna verscheen
het aan de andere zijde van het fregat, hetzij dat het er omheen was
gedraaid, of dat het onder de kiel was door gegleden. Ieder oogenblik
kon er eene botsing komen, welke ons noodlottig zou geweest zijn.

Met dat al verwonderde ik mij over de wendingen van het fregat;
het vluchtte en viel niet aan; het werd vervolgd, terwijl het zelf
vervolgen moest; ik deelde deze opmerking den kapitein mede. Op
zijn gelaat, dat gewoonlijk zeer kalm was, stond nu stomme verbazing
te lezen.

"Mijnheer Aronnax," antwoordde hij, "ik weet niet met welk
verschrikkelijk wezen ik te doen heb, en ik wil mijn fregat in deze
duisternis niet onvoorzichtig blootstellen: hoe moet ik dat onbekende
dier bovendien aanvallen, hoe mij verdedigen? Laat ons het daglicht
afwachten, en dan zullen de rollen wel veranderen."

"Twijfelt gij niet meer aan den aard van het dier, kapitein?"

"Neen mijnheer, het is duidelijk genoeg een reusachtige eenhoorn,
maar een electrieke tevens."

"Misschien kan men dit dier evenmin naderen als een sidderaal?"

"Misschien," antwoordde de kapitein, "maar als het electrieke kracht
bezit, dan is het gewis het verschrikkelijkste beest, dat de Schepper
ooit gewrocht heeft. Daarom zal ik oppassen, mijnheer."

De geheele equipage bleef des nachts op de been; niemand dacht
aan slapen. De Abraham Lincoln kon niet het dier in snelheid niet
wedijveren, daarom had het fregat zijn gang verminderd en bleef onder
halven stoom. Van zijn kant deed de eenhoorn hetzelfde; hij liet zich
door de golven voortwiegen en scheen vast besloten om het tooneel van
den strijd niet te verlaten. Omstreeks middernacht verdween hij, of
liever om een juister uitdrukking te bezigen "ging hij uit" evenals
een groote glimworm. Was hij gevlucht? men moest het vreezen, maar
niet hopen. Nog geen uur later liet zich een verdoovend gesis hooren,
gelijk aan dat, hetwelk eene kolom water veroorzaakt, welke ergens
met geweld wordt uitgespoten.

De kapitein, Ned Land en ik stonden op dat oogenblik op de kampanje,
en wierpen nieuwsgierige blikken in de dikke duisternis.

"Ned Land," vroeg de kapitein, "hebt gij dikwijls het geblaas van
walvisschen gehoord?"

"Dikwijls kapitein, maar nooit van een dier, welks gezicht alleen
mij 2000 dollars opbracht."

"Het is waar ook, gij hebt recht op die belooning. Maar zeg mij eens,
is dat geraas niet hetzelfde hetwelk de walvisschen maken, als zij
het water door hunne kieuwen uitblazen?"

"Hetzelfde kapitein, maar dit is oneindig sterker. Men kan er zich
dan ook niet in vergissen; het is wel eene soort van walvisch,
die zich in ons vaarwater ophoudt. Als gij het goed vindt kapitein,
zullen wij morgen met het aanbreken van den dag een paar woorden met
hem wisselen."

"Als hij u ten minste wil aanhooren, Ned," antwoordde ik op
ongeloovigen toon.

"Laat ik hem maar eens op vier harpoenlengten kunnen naderen," voegde
Ned er bij, "dan zal hij mij wel moeten aanhooren."

"Maar om hem te naderen, moet ik vast eene walvischsloep ter uwer
beschikking stellen?" hernam de kapitein.

"Zeker kapitein."

"Dan zet ik het leven van mijne matrozen op het spel."

"En het mijne!" antwoordde de harpoenier dood eenvoudig.

Om twee uur des morgens verscheen het licht op nieuw,
maar minder helder, op vijf mijl in den wind van de Abraham
Lincoln. Niettegenstaande den afstand en het geraas van wind en zee,
hoorde men het dier duidelijk met den vreeselijken staart slaan,
en zelfs ademhalen. Het scheen dat als het beest aan het oppervlak
der zee kwam om adem te halen, de lucht met zooveel geweld in zijne
longen drong, als de stoom in de groote ketels van eene machine van
2000 paardekracht.

"Nu," dacht ik, "een walvisch zoo sterk als een regiment ruiterij,
dat is nog al zoo iets!"

Men bleef tot aan het aanbreken van den dag op zijne hoede en
bereidde zich voor op den strijd. De vischtoestellen werden langs de
verschansingen gereed gemaakt. De tweede stuurman liet de donderbussen
laden, die een harpoen een kilometer ver werpen, en lange ganzenroeren
met ontplofbare kogels gereed maken, welker wond doodelijk is, zelfs
voor de grootste dieren. Ned Land had zich vergenoegd met zijn harpoen
klaar te maken, een vreeselijk wapen in zijne hand.

Om zes uur begon de dag aan te breken, en bij de eerste stralen van
het morgenlicht verdween de electrieke glans van den eenhoorn. Om
zeven uur was het helder dag, maar een dikke nevel belette ver om
zich heen te zien, en de beste kijkers konden er niet doorheen boren;
dientengevolge was men aan boord teleurgesteld en boos.

Ik klom in den bezaansmast; eenige officieren zaten reeds in de toppen
der masten. Om acht uur begon de mist langzaam op te trekken. De
gezichteinder verwijdde zich en werd helder, evenals den vorigen dag
liet zich nu plotseling de stem van Ned Land hooren: "Daar is het ding
weer, achter ons, aan bakboord," riep de harpoenier. Aller blikken
richtten zich naar het aangewezen punt. Daar stak op anderhalven
kilometer van het fregat een langwerpig zwart lichaam uit de golven;
het dier sloeg geweldig met den staart en liet eene massa zog achter
zich. Nimmer nog was de zee met zulk eene kracht door een staart in
beweging gebracht; eene lange streep helder wit schuim duidde den
weg van het dier aan en beschreef eene lange bocht.

Het fregat naderde den visch; ik beschouwde het beest zoo nauwkeurig
mogelijk. De rapporten van de Shannon en de Helvetia hadden de
afmetingen wat vergroot, en ik hield het er voor, dat het beest
slechts 250 voet lang was. Moeielijk kon ik nagaan hoe dik het was,
maar het dier scheen mij over het algemeen in zijne afmetingen goed
gevormd te zijn.

Terwijl ik dit wonderbare verschijnsel stond te bekijken, spoot het
twee stralen damp en water tot op eene hoogte van 40 meter op; ik
maakte daaruit en uit al het andere op, dat het tot de gewervelde
zoogdieren behoorde, tot welke familie het moest gerekend worden,
wist ik nog niet, omdat er drie familien waren, waartoe het behooren
kon, namelijk die der walvisschen, der potvisschen en der dolfijnen,
waartoe ook de eenhoorns gerekend worden; elk van die familien is
weder in verschillende geslachten ingedeeld, de geslachten in soorten,
de soorten in verschillende onderdeelen, dat alles was mij van dit
dier nog onbekend, maar ik hoopte er achter te komen met de hulp des
Hemels en van kapitein Farragut.

De equipage wachtte ongeduldig de bevelen van den kapitein af; toen
deze het dier nauwkeurig bekeken had, liet hij den machinist roepen;
deze kwam: "Mijnheer," vroeg de kapitein, "hebt gij stoom genoeg!"

"Jawel kapitein," was het antwoord.

Drie hoezee's volgden op dit bevel. Het uur van den strijd had
geslagen; eenige oogenblikken later braakten de beide schoorsteenen
van het fregat wolken zwarten rook uit, en het dek trilde onder de
heftige beweging der machine.

De Abraham Lincoln, door zijne sterke schroef vooruitgestuwd, stoomde
recht op het dier aan. Dit liet zich tot op eene halve kabellengte
naderen; toen nam het den schijn aan van niet eens te willen duiken,
maar zoowat te vluchten, en stelde zich tevreden met den afstand
te bewaren. Deze vervolging duurde ongeveer drie kwartier, zonder
dat het fregat twee vadem op het dier won; het was dus duidelijk,
dat door zoo voort te gaan men het nooit bereiken zou. De kapitein
trok zich woedend aan den baard.

"Ned Land!" riep hij; deze kwam op dit bevel.

"Zeg eens, Land," vroeg de kapitein, "raadt gij mij nog aan de sloepen
in zee te laten?"

"Neen kapitein," antwoordde Ned, "want dat dier zal zich niet laten
vangen dan als het wil."

"Wat dan te doen?"

"Als gij kunt nog harder stoomen, kapitein; indien gij het mij toestaat
ga ik op den boegspriet zitten, en als ik er dan kans toe zie, zal
ik het mijn harpoen in 't lijf gooien."

"Ga je gang," antwoordde de kapitein. "Machinist" riep hij toen,
"vermeerder de drukking!"

Ned Land ging op zijn post zitten. Het vuur werd ferm aangestookt,
de schroef draaide 43 maal in de minuut en de stoom perste door
de kleppen. Toen men de log uitwierp, kon men zien, dat de Abraham
Lincoln met eene vaart van 18,5 kilometer in 't uur liep; maar het
verwenschte dier liep even snel. Gedurende een uur ongeveer, bleef
het fregat dezelfde snelheid behouden zonder een vadem te winnen. Het
was vernederend voor een van de snelste schepen der Amerikaansche
vloot. Doffe woede bezielde de equipage; de matrozen scholden op
het monster, dat overigens zich niet verwaardigde eenig antwoord te
geven. Kapitein Farragut trok niet alleen aan zijn baard, maar hij
kauwde er op. Hij riep den machinist nog eens.

"Hebt gij de hoogste drukking?" vroeg de kapitein driftig.

"Ja kapitein," antwoordde de machinist.

"En zijn de veiligheidskleppen belast?"

"Tot op 6 1/2 atmosfeer."

"Belast ze tot op tien atmosferen!"

Dit was een echt Amerikaansch bevel; op den Mississipi zou men niet
anders gehandeld hebben om een concurrent vooruit te komen.

"Weet gij wel Koen," zeide ik tegen mijn trouwen knecht die naast
mij stond, "dat wij waarschijnlijk in de lucht zullen vliegen?"

"Zooals mijnheer belieft!" antwoordde Koenraad.

Welnu, ik moet bekennen, dat het mij niet onaangenaam was, deze kans
te loopen.

De kleppen werden belast, de fornuizen werden volgepropt met kolen;
de wind vangers wierpen stroomen lucht in de machinekamer; de snelheid
van de Abraham Lincoln werd nog grooter. De masten trilden over hunne
geheele lengte, en de schoorsteenen konden ter nauwernood de dikke
rookwolken den doorgang verschaffen.

De log werd ten tweeden male uitgeworpen.

"Hoeveel, stuurman?" riep de kapitein.

"19,3 kilometer, kapitein!"

"Stook op!" beval Farragut.

De machinist gehoorzaamde; de manometer teekende tien atmosferen;
maar de visch schoot ook vooruit, want zonder moeite liep hij ook 19,3
kilometer. Welke jacht! Neen, ik ben niet in staat om de ontroering
te beschrijven, welke mijn geheele lichaam deed trillen. Ned Land
was op zijn post met de harpoen in de hand. Verscheidene malen liet
het dier zich naderen.

"Wij halen hem in! Wij halen hem in!" riep Ned, maar op het oogenblik
dat hij wilde werpen, zwom het dier vooruit met eene snelheid, welke ik
op niet minder dan dertig kilometer in het uur schatte. En zelfs toen
wij ons maximum van snelheid bereikt hadden, stak het den draak met het
fregat, door er om heen te zwemmen! Een kreet van woede ontsnapte ons.

Om twaalf uur waren wij niet verder dan om acht uur 's morgens. Toen
besloot kapitein Farragut andere middelen aan te wenden.

"Zoo," zeide hij, "loopt dat beest sneller dan de Abraham Lincoln,
dan zullen wij eens zien of het onze puntkogels vooruit blijft. Mannen
aan het voorstuk!"

Het stuk op den voorsteven werd onmiddellijk geladen en gericht;
het schot ging af, maar de kogel vloog eenige voeten te hoog en over
het dier heen, dat op een halven kilometer voor ons uit zwom.

"Een ander die beter bij de hand is!" schreeuwde de kapitein, "500
dollars voor hem die het verwenschte beest raakt!"

Een oude kanonnier met grijzen baard, ik zie hem nog, naderde bedaard
en kalm het stuk, richtte het en mikte lang. Een zware slag dreunde,
en de equipage stiet een vreugdekreet uit. De kogel had het dier
getroffen, maar niet vlak op zijn lichaam, want hij gleed langs de
ronde oppervlakte af, en vloog twee kilometer verder in zee.

"Wat drommel," riep de oude kanonnier woedend, "is die schelm dan
met zesduims platen gepantserd?"

"Vervloekt!" riep de kapitein.

De jacht begon op nieuw, de kapitein wendde zich tot mij en zeide:
"ik zal het vervolgen tot mijn fregat in de lucht vliegt."

"Gij hebt gelijk!" antwoordde ik.

Men hoopte dat het dier uitgeput zou raken, en dat het niet evenals
een stoommachine onvermoeid zijn zou, maar verre van dien; het
eene uur verliep na het andere, zonder dat het eenig teeken van
afmatting gaf. Ik moet der Abraham Lincoln ter eere nageven, dat
zij met onvermoeide inspanning volhield, ik bereken dat het schip op
dien ongelukkigen zesden November wel 500 kilometer aflegde; maar de
duisternis viel, en overdekte de onstuimige zee met haren sluier. Op
dat oogenblik meende ik, dat onze tocht geeindigd was, en wij het
bovennatuurlijke dier niet terug zouden zien; maar ik bedroog mij. 's
Avonds tien minuten voor elven zagen wij het electrieke licht weder
op drie kilometer voor ons uit; het was even helder, even glanzend
als den vorigen nacht.

De eenhoorn scheen onbeweeglijk. Misschien was hij vermoeid van
den wedren, en sliep hij, of liet hij zich door de golven zachtkens
voortwiegelen. Dit was eene kans, waarvan de kapitein gebruik wilde
maken. Hij gaf dienovereenkomstig zijne bevelen. De Abraham Lincoln
naderde voorzichtig en langzaam onder halven stoom om de aandacht van
zijn tegenstander niet op te wekken. Men ontmoet niet zelden in volle
zee walvisschen in diepe rust, welke men dan met goed gevolg aanvalt,
en Ned Land had er meer dan een in den slaap geharpoend; hij ging weder
op zijn post op den boegspriet. Het fregat naderde zonder veel geraas,
stopte op twee kabellengte afstands van het dier, en dreef langzaam
voort: men haalde bijna geen adem meer; diepe stilte heerschte op
het dek. Wij waren op geen honderd voet afstands van het licht, dat
in onze oogen nog helderder en schitterender werd. Op dat oogenblik
zag ik Ned Land over de verschansing leunen, terwijl hij zich met de
eene hand aan een touw vasthield, en met de andere zijn vreeselijken
harpoen drilde. Hij was nauwelijks twintig voet van het onbeweeglijke
dier verwijderd. Eensklaps strekte hij zijn arm uit en de harpoen
vloog weg. Ik hoorden den doffen slag van het wapen, dat op een hard
voorwerp scheen te stooten. Plotseling doofde de electrieke glans uit,
en twee groote waterstralen stortten op het dek neer; als een woedende
stroom ging het over het dek, wierp de menschen omver en verbrijzelde
alles wat in den weg kwam. Toen voelden wij een vreeselijken schok,
en zonder dat ik tijd had mij ergens aan vast te grijpen, werd ik
over de verschansing in zee geworpen.


HOOFDSTUK VII

Een vreemdsoortige walvisch.

Hoewel ik door dien overwachten val geheel uit het veld was geslagen,
wist ik toch bijzonder goed wat mij overkwam. Eerst zonk ik ongeveer
twintig voet diep in zee, doch daar ik goed zwemmen kan, zonder
daarom nog zoo'n held er in te zijn als b.v. Byron, die de straat
van Konstantinopel over zwom, verloor ik den kop niet, en door een
paar ferme slagen kwam ik weder boven. Mijn eerste werk was om eens
naar het fregat rond te zien. Had de equipage mijne verdwijning
opgemerkt? Had de Abraham Lincoln bijgedraaid? Had de kapitein een
sloep in zee gezet? Kon ik hoop op redding koesteren?

Het was verschrikkelijk donker; ik zag nog even een zwarte
massa, welke zich naar het oosten verwijderde, en welker lichten
langzamerhand verdwenen; het was het fregat, ik voelde dat ik verloren
was. "Help! help!" riep ik, terwijl ik een wanhopige poging aanwendde,
om naar de Abraham Lincoln te zwemmen. Mijn kleeren hinderden mij;
het water plakte ze vast aan mijn lichaam; mijne bewegingen werden
er door verlamd; ik zonk; ik stikte.

"Help!" het was mijn laatste kreet; mijn mond kwam vol water; ik
worstelde en zonk naar den afgrond....

Plotseling werd ik door een krachtige hand bij mijn kleeren gegrepen;
ik voelde mij naar de oppervlakte slepen, en ik hoorde--ja waarachtig
ik hoorde mij de volgende woorden in het oor roepen:

"Als mijnheer zoo goed wil zijn om op mijne schouders te leunen,
zal hij veel gemakkelijker zwemmen."

Ik greep den arm van mijn trouwen Koenraad.

"Hoe, zijt gij het?" vroeg ik.

"Ik zelf mijnheer," antwoordde Koen, "tot mijnheers dienst."

"Heeft die schok u te gelijk met mij in zee geworpen?"

"Neen mijnheer, maar daar ik in mijnheers dienst ben, ben ik mijnheer
gevolgd."

De brave jongen vond dit zeer natuurlijk.

"En het fregat?" vroeg ik.

"Het fregat," antwoordde Koenraad, terwijl hij zich op den rug draaide,
"ik geloof dat mijnheer er maar niet meer op rekenen moet."

"Wat zegt gij?"

"Ik zeg dat op het oogenblik dat ik in zee sprong, ik de stuurlui
hoorde zeggen: "de schroef en het roer zijn stuk...."

"Stuk?"

"Ja! door den tand van het monster verbrijzeld; het is geloof ik de
eenige averij, welke het schip gekregen heeft; maar het is ongelukkig
voor ons, omdat er geen stuur meer in zit."

"Dan zijn wij verloren."

"Misschien," antwoordde Koenraad bedaard; "maar wij hebben toch nog
eenige uren voor ons, en in eenige uren kan er heel wat gebeuren."

De onwrikbare kalmte van Koenraad beurde mij wat op. Ik zwom met meer
kracht, maar daar mijne kleeren zoo zwaar als lood waren geworden, kon
ik mij bijna niet boven houden. Koenraad merkte het. "Als mijnheer
mij veroorlooft ze los te snijden," zeide hij, en hij sneed met
zijn mes mijne kleeren over hunne geheele lengte open; daarop trok
hij ze mij handig uit, terwijl ik voor ons beiden tegelijk zwom. Op
mijne beurt bewees ik hem denzelfden dienst, en wij zwommen daarna
weder naast elkander voort. Onze toestand was echter met dat al
vreeselijk; misschien had men onze verdwijning niet gemerkt, en al
was dit het geval, dan kon het fregat toch tegen den wind in niet
naar ons toekomen, daar het van zijn roer beroofd was; wij konden
dus slechts op de sloepen rekenen. Koenraad redeneerde kalm voort,
en maakte dienovereenkomstig zijn plan; zonderling karakter! die
flegmatieke jongen praatte alsof hij thuis was!

Daar onze eenige kans op levensbehoud gelegen was in de sloepen van
de Abraham Lincoln, besloten wij dus pogingen in het werk te stellen
om ons zoo lang mogelijk boven water te houden, ten einde ze af te
wachten. Ik stelde dus voor om onze krachten te verdeelen, ten einde ze
niet gelijktijdig uit te putten, en ziehier wat wij besloten: terwijl
een van ons beiden onbeweeglijk met over elkander gekruiste armen en
gestrekte beenen op den rug zou liggen, zou de ander zwemmen en hem
voorwaarts duwen. Wij zouden elk niet meer dan tien minuten die rol
van sleper vervullen, en als wij elkander aldus aflosten, zouden wij
nog uren lang, misschien wel tot den morgen toe kunnen boven blijven.

Het was eene geringe kans, maar de hoop is in het menschelijke hart
zoo diep ingeworteld; en ik beken het, hoewel het onwaarschijnlijk
lijkt, dat als ik mij alle illusie trachtte te benemen, of als ik
aan ons behoud wilde wanhopen, ik het niet kon.

De ontmoeting tusschen het fregat en het monster had omstreeks elf uur
's avonds plaats gehad; ik rekende er dus op, dat wij tot zonsopgang
acht uur moesten zwemmen, dit was wel te doen als wij elkander
aflosten; de zee, die vrij kalm was, vermoeide ons weinig door den
golfslag; soms beproefde ik door de dikke duisternis heen te zien,
welke door niets werd afgebroken dan enkele malen door het lichten der
zee vlak voor ons; ik zag die lichtende golven, welke op mijn lichaam
braken, en die dan eenigermate schitterden; men zou gezegd hebben,
dat wij in een bad van kwik lagen. Tegen een uur 's morgens was ik
erg vermoeid; mijne leden verstijfden door hevige krampen; Koenraad
moest mij ondersteunen, en nu rustte de zorg voor ons behoud op hem
alleen. Ik hoorde den armen jongen hijgen; zijn ademhaling werd kort
en gejaagd. Ik begreep dat het niet lang meer duren kon.

"Laat mij los, laat mij los!"

"Mijnheer los laten? nooit," riep hij, "ik hoop nog voor mijnheer
te verdrinken."

Op dat oogenblik kwam de maan tusschen de wolken, welke de wind naar
het oosten joeg, te voorschijn. De zee schitterde door hare stralen;
dit weldadige licht deed onze krachten herleven. Ik richtte mijn
hoofd weer op; ik keek naar alle kanten rond en zag het fregat; het
was vijf kilometer van ons af, en vertoonde slechts een somberen,
nauw merkbaren klomp. Maar geen enkele sloep! Ik wilde roepen;
wat zou dit op zulk een afstand helpen! Mijne opgezwollen lippen
lieten geen enkel geluid door; Koenraad kon eenige woorden stamelen,
en ik hoorde hem eenige malen: "help! help!" roepen. Wij hielden ons
een oogenblik stil en luisterden. Was het misschien het suizen in
mijn oor, veroorzaakt door het bloed dat mij naar het hoofd joeg,
of hoorde ik inderdaad een kreet, die op Koenraads geroep antwoord gaf?

"Hebt gij het gehoord?" stamelde ik.

"Ja, ja!" en Koenraad riep nogmaals op wanhopigen toon. Ditmaal
vergisten wij ons niet; eene menschelijke stem gaf ons antwoord;
was het de stem van een ongelukkige of eenig ander slachtoffer van
den schok, dien het fregat ondervonden had? Of was het wellicht eene
sloep van de Abraham Lincoln, die ons in de duisternis zocht?

Koenraad spande eene laatste poging in; hij richtte zich op mijne
schouders op, terwijl ik hem met inspanning mijner laatste krachten
ondersteunde, hij hief zich ten halvenlijve uit het water op en viel
toen uitgeput weer neer.

"Wat hebt gij gezien?"

"Ik zag," stamelde hij, "ik zag ... maar laat ons niet praten ... laten
wij al onze krachten bewaren?"

Wat had hij gezien? Toen kwam, ik weet niet hoe, het monster mij voor
de eerste maal in de gedachten.... Maar die stem dan? De tijden waren
toch voorbij dat een Jonas in den buik van een walvisch zat.

Koenraad stiet mij altijd voor zich uit; nu en dan lichtte hij het
hoofd op, zag voor zich uit en riep, waarop eene andere stem, welke
ons hoe langer hoe meer naderde, het antwoord gaf. Mijne krachten
waren uitgeput; mijne vingers waren verstijfd; ik kon niet meer op
mijn handen steunen; mijn mond, dien ik zenuwachtig opende, liep vol
zeewater; ijskoude overviel mij; eene laatste maal lichtte ik het
hoofd nog eens op, en toen zonk ik in de diepte....

Op dit oogenblik stiet ik op een hard voorwerp; ik klampte mij er
aan vast; toen voelde ik dat men mij optrok en uit het water haalde;
ik haalde ruimer adem en viel in zwijm....

Ik kwam spoedig weer tot mijn bewustzijn, omdat men mij duchtig wreef;
ik opende de oogen....

"Koenraad!" fluisterde ik.

"Heeft mijnheer mij gebeld?" antwoordde Koenraad.

Op dat oogenblik bemerkte ik bij het licht der reeds ondergaande
maan een gelaat, dat niet van Koenraad was, maar hetwelk ik aanstonds
herkende.

"Ned!" riep ik uit.

"Hij zelf, mijnheer, en ik loop mijne premie na," antwoordde Ned Land.

"Zijt gij door den schok in zee geworpen?"

"Ja mijnheer de professor, maar gelukkiger dan gij ben ik bijna
onmiddellijk op een drijvend eiland neergekomen."

"Een eiland?"

"Ja of beter gezegd op uw reusachtigen eenhoorn."

"Verklaar u duidelijker Ned."

"En nu begreep ik aanstonds waarom mijn harpoen hem niet heeft
getroffen, en op zijn huid is afgesprongen."

"Waarom dan Ned, waarom?"

"Omdat dit beest, mijnheer de professor, van stalen platen gemaakt is."

Ik moest een oogenblik tot mijne zinnen komen en mijn
herinneringsvermogen te hulp roepen, ik moest mijne eigene beweringen
nog eens nagaan. De laatste woorden van Ned hadden een plotselingen
omkeer in mijne hersens te weeg gebracht. Ik kroop naar het hoogste
gedeelte van het wezen of het voorwerp, dat half in zee was weggezonken
en waarop wij eene toevlucht hadden gevonden. Ik stampte er met den
voet op; het was klaarblijkelijk een hard, ondoordringbaar voorwerp en
niet die weeke zelfstandigheid waaruit de massa der groote zeedieren
is samengesteld. Maar dit harde lichaam kon een beenachtig schild zijn,
zooals dat van voorwereldlijke dieren, en ik zou het monster misschien
kunnen rangschikken onder de kruipende dieren, zooals schildpadden
en alligators.

Welnu, dit was niet het geval; de zwartachtige rug, waarop wij zaten,
was glad, gepolijst, ongerimpeld; als men er op stampte gaf hij een
metaalklank van zich, en hoe ongeloofelijk het ook schijnen moge, hij
scheen van ijzeren platen gemaakt en met nagels in elkander geklonken
te zijn. Er was geen twijfel meer mogelijk; het dier, het monster,
het wonderlijke verschijnsel dat de geheele wereld in spanning had
gehouden, dat de verbeelding der zeelieden van de beide halfronden
had opgewonden en getroffen, was, ik moest het erkennen, een nog veel
wondelijker verschijnsel, namelijk een wonder door menschenhanden
gemaakt. De ontdekking van het fabelachtige wezen uit de mythologie
zou mij niet zoo verbaasd hebben. Dat al wat wonder heet uit des
Scheppers hand komt is dood eenvoudig, maar dat men plotseling iets
onmogelijks voor zijne oogen ziet, dat op geheimzinnige wijze door
's menschen hand tot iets wezenlijks geworden is, dat was om iemand
geheel uit het veld te slaan!

Wij behoefden evenwel niet te aarzelen, wij bevonden ons boven op
een soort van onderzeesch vaartuig dat voor zoover als ik er over kan
oordeelen, den vorm had van een metalen visch. Ned Land had er zijn
meening reeds over gevormd; Koenraad en ik konden er zoo spoedig niet
toe komen.

"Maar dan bevat dit toestel," zeide ik, "een werktuig om het in
beweging te brengen en eene equipage om er mede om te gaan?"

"Natuurlijk," antwoordde de harpoenier, "en toch heeft dit drijvend
eiland gedurende de drie uur dat ik er op zit, nog geen teeken van
leven gegeven."

"Heeft het schip zich dan niet bewogen?"

"Neen mijnheer Aronnax; het laat zich door de golven voortwiegelen,
maar het beweegt zich niet."

"Wij weten toch zonder er aan te mogen twijfelen, dat het met groote
snelheid vooruit kan komen; en daar er eene machine noodig is om die
snelheid voort te brengen, en een machinist om de machine te besturen,
zoo houd ik het er voor, dat wij gered zijn."

"Hm!" zeide Ned, zonder zich verder uit te laten.

Op dat oogenblik, als om mijne bewijsvoering te bevestigen, begon
het water aan de achterste punt van dit zonderlinge werktuig heftig
op te borrelen, zoodat de beweging zeker door eene schroef moest
worden voortgebracht. Het schip stoof vooruit, wij hadden slechts den
tijd om ons aan de bovenzijde, welke ongeveer tachtig centimeter uit
het water stak, vast te klampen. Gelukkig was de snelheid niet zoo
buitengewoon groot.

"Zoolang het ding horizontaal doorvaart," mompelde Ned Land, "heb ik
niets te zeggen; maar als het de aardigheid heeft om eens te duiken,
dan geef ik geen twee dollars voor mijn huid."

Ned had er nog wel minder voor kunnen geven; het werd dus noodzakelijk
om ons in gemeenschap te stellen met de wezens, van welke soort ook,
die in dit ding zaten opgesloten; ik zocht aan de oppervlakte eene
opening, of een luik, maar de rijen bouten, welke vast aan de randen
der platen waren ingeklonken, waren allen hetzelfde. Bovendien verdween
de maan, en liet ons in volslagen duisternis. Wij moesten den dag
afwachten om op middelen te peinzen, hoe wij binnen in dit onderzeesche
schip zouden doordringen. Derhalve hing ons behoud alleen af van een
gril der geheimzinnige stuurlieden, die dit vaartuig bestuurden, en als
het dook waren wij verloren. Behalve in dit geval twijfelde ik er geen
oogenblik aan of wij konden ons met hen wel in gemeenschap stellen;
en inderdaad, als zij zelven geen lucht vervaardigden, moesten zij van
tijd tot tijd wel op de oppervlakte komen om hun voorraad versche lucht
te vernieuwen; er moest dus eene opening zijn, welke het binnenste
van het vaartuig met de buitenlucht in gemeenschap stelde.

Wij moesten de hoop geheel opgeven om door kapitein Farragut gered
te worden: wij werden naar het westen medegesleept, en ik berekende,
dat onze snelheid zoo wat twaalf kilometer in het uur bedroeg. De
schroef bewoog zich met wiskunstige regelmatigheid in het water,
en deed enkele malen als zij boven kwam het lichtende zeewater met
groote kracht opspuiten.

Tegen vier uur in den morgen nam de snelheid toe, en het was moeielijk
om ons bij die snelle vaart vast te houden, vooral als de golven
onze lichamen zweepten. Gelukkig ontmoette Ned's hand een grooten
ankerring, die aan het bovenvlak was vastgemaakt, en waaraan wij ons
stevig vastklampten. Eindelijk ging de lange nacht voorbij. Mijne
herinnering roept mij alle indrukken niet meer voor den geest, maar
eene bijzonderheid valt mij nog in. Als zee en wind eens voor een
oogenblik zwegen, meende ik verscheidene malen, een vaag geluid,
een soort van vluchtige harmonie, van verwijderde akkoorden te
hooren. Wat was dan toch het geheim van die onderzeesche vaart, naar
welker verklaring de geheele wereld te vergeefs zocht! Welke wezens
leefden er in dit zonderlinge vaartuig? Welk werktuig zou het met
zulk eene verbazende snelheid in beweging brengen?

De dag brak aan. Morgennevels omhulden ons, doch begonnen weldra te
scheuren. Ik wilde beginnen om het bovenvlak, dat eene soort van
horizontaal plat vormde, nauwkeurig te onderzoeken, toen ik het
vaartuig langzamerhand voelde wegzinken.

"Duizend duivels," riep Ned Land, terwijl hij met zijn voet op het
dof klinkende metaal stampte, "opent dan, ongastvrije schippers!"

Maar het was moeielijk om zich bij het verdoovende geraas van
de schroef te doen verstaan; gelukkig zonk het vaartuig niet
dieper. Plotseling hoorde ik een gekraak van sterk knarsende sloten
binnen in het vaartuig; eene plaat werd opgelicht, een man verscheen,
gaf een zonderlingen kreet en verdween oogenblikkelijk. Eenige
oogenblikken later verschenen er acht sterke klanten met bedekt gelaat,
en sleepten ons in hunne vervaarlijke machine naar beneden.


HOOFDSTUK VIII

Mobilis in Mobile.

Dat naarbinnenslepen was vrij lomp, doch had met de snelheid van
den bliksem plaats gehad. Wij hadden den tijd niet gehad om tot
ons zelven te komen. Ik weet niet wat mijne makkers ondervonden,
toen zij in die drijvende gevangenis naar beneden werden gehaald,
maar wat mij aanging, ik voelde eene kille huivering door mijne leden
gaan. Met wie hadden wij te doen? Zonder twijfel met zeeroovers van
een nieuwe soort, die op hunne wijze de zee doorkruisten.

Nauwelijks was het enge luik gesloten, of ik bevond mij in volslagen
duisternis. Mijne oogen, die nog verblind waren door het daglicht,
zagen niets. Ik voelde met mijne bloote voeten de treden van eene
ijzeren trap. Ned Land en Koen werden stevig aangegrepen en volgden
mij; onder aan de trap opende zich eene deur, die onmiddellijk achter
ons met dof geluid gesloten werd. Wij waren alleen. Waar? Ik kon het
niet zeggen, mij nauwelijks voorstellen. Alles was donker, maar zoo
volslagen donker, dat na eenige minuten wachtens mijne oogen zelfs
nog geen van die onbepaalde schemeringen zagen, welke men zelfs in
den donkersten nacht bemerkt. Ned Land was woedend over die wijze
van handelen, en liet zijne verontwaardiging den vrijen loop.

"Duizend duivels," riep hij, "dat zijn lui aan wie de Caledoniers nog
een lesje in de gastvrijheid zouden kunnen geven! Het ontbreekt er nog
maar aan, dat het menscheneters zijn! Het zou mij niet verwonderen,
maar ik verklaar, dat ik mij niet zonder tegenstand zal laten opeten."

"Bedaar, vriend Ned, bedaar," antwoordde Koenraad kalm.

"Maak u voor den tijd niet boos; wij liggen nog niet in de pan
te braden!"

"In de pan, neen," zeide Ned, "maar in den oven wel. Het is hier
waarachtig donker genoeg. Gelukkig heb ik mijn mes nog, en ik zie
genoeg om er mij van te bedienen."

Ik liep al tastende vooruit; na vijf of zes stap stiet ik tegen een
ijzeren muur van platen met bouten vastgeklonken. Toen ik mij omkeerde
voelde ik eene houten tafel, waarbij verscheiden bankjes stonden. De
vloer was bedekt met eene dikke mat, welke het geluid onzer schreden
verdoofde. Aan de naakte wanden voelde ik niets wat op deur of venster
geleek. Koenraad, die langs den tegenovergestelden kant had rondgetast,
kwam weder bij mij, waaruit het ons bleek dat de hut zoo wat twintig
voet lang en tien voet breed zijn moest. Wat de hoogte aangaat,
Ned Land kon, hoewel hij nog al lang was, den zolder niet bereiken.

Er was een half uur voorbijgegaan zonder dat de toestand veranderd
was, toen onze oogen van de diepste duisternis plotseling tot het
scherpste licht overgingen. Eensklaps werd onze gevangenis, verlicht,
dat is te zeggen, dat zij met zulk een schitterend licht vervuld werd,
dat ik het aan de oogen niet verdragen kon. Aan de helderheid en de
witheid herkende ik het als het electrieke schijnsel, dat rondom het
onderzeesche vaartuig dat prachtige lichtverschijnsel had teweeg
gebracht. Nadat ik de oogen eenige oogenblikken onwillekeurig had
gesloten gehouden, opende ik ze weer en zag dat het licht viel uit een
gepolijsten halven bol, welke in de zoldering der hut was aangebracht.

"Nu kan men ten minste zien," riep Ned, die met zijn mes in de hand
zich ter verdediging gereed hield.

"Ja," antwoordde ik, "maar onze toestand blijft er niettemin even
duister om."

"Laat mijnheer slechts geduld nemen," zeide de kalme Koenraad.

De plotselinge verlichting der hut liet mij die in de kleinste
bijzonderheden zien. Er waren slechts een tafel en vijf bankjes in te
vinden; de onzichtbare deur moest hermetisch gesloten zijn; geen het
minste geluid trof ons oor. Alles scheen dood in het vaartuig. Ging
het voorwaarts, dreef het aan de oppervlakte van den Oceaan, of was
het in de diepte gedaald? Ik kon het niet gissen.

Echter was dat licht niet voor niets ontstoken. Ik hoopte dus dat
eenigen van de equipage zich weldra zouden vertoonen. Als men de
menschen wil vergeten, verlicht men hunne gevangenis niet.

Ik bedroog mij niet; een geschuif van grendels deed zich hooren,
de deur ging open en twee mannen traden binnen.

De een was klein maar sterk gespierd, breed van schouders, zwaar
gebouwd van leden, met een krachtig hoofd, zwaar en zwart haar,
en dikken knevel, en een levendig en doordringend oog. Zijn geheele
persoon drukte die zuidelijke levendigheid uit, welke in Frankrijk het
kenmerk is der bewoners van Provence. De tweede onbekende verdient
uitvoeriger beschrijving; een gelaatkundige zou op diens aangezicht
als in een open boek gelezen hebben. Ik herkende zonder aarzelen een
heerschzuchtig karakter, vol vertrouwen op zich zelven, want zijn
hoofd stond edel op zijne schouders, en zijne zwarte oogen zagen u
aan met koele zekerheid; hij was kalm van natuur, want aan de licht
gekleurde huid was het te zien, dat zijn bloed langzaam stroomde; hij
bezat geestkracht, blijkens het snel samentrekken zijner wenkbrauwen;
eindelijk moest hij moed bezitten, want zijne ademhaling bewees,
dat hij groote levenskracht bezat. Ik voeg er nog bij dat die man
trotsch was, dat zijn vaste en kalme blik groote gedachten verried,
en dat hij stellig openhartig zijn moest, omdat de uitdrukking zijner
bewegingen geheel met die van zijn gelaat overeen kwam.

Onwillekeurig voelde ik mij in zijne tegenwoordigheid zeker, en ik
voorspelde mij veel goeds van die samenkomst. Was die man 35 of 50
jaar; ik zou het niet juist hebben kunnen zeggen. Hij was lang van
gestalte, had een breed voorhoofd, een fijnen rechten neus, een scherp
geteekenden mond, prachtige tanden en schoone lange handen. Hij was
zeker wel de verwonderlijkste type, welke ik ooit ontmoet had. Als iets
bijzonders merkte ik op, dat zijne oogen, welke een weinig ver van
elkander stonden, tegelijk een vierde gedeelte van den gezichteinder
konden omvatten, waardoor, zooals mij later bewezen werd, zijn gezicht
nog veel scherper was dan dat van Ned Land. Als die onbekende naar
eenig voorwerp zag, fronste hij de wenkbrauwen, trok het oog zoo te
samen, dat slechts de pupil zichtbaar bleef, beperkte daardoor den
blik alleen tot het bedoelde voorwerp en keek. Maar met welk een
blik! Hoe werden de door den afstand kleiner wordende voorwerpen
verduidelijkt! Hoe drong die blik in de ziel door! Hoe drong hij ook
door in die vloeistof, welke voor ons oog ondoorzichtig is; hoe las
hij in de diepten der zee!

De twee onbekenden hadden mutsen van bevervel op, en laarzen aan van
de huid van een walrus; zij droegen kleeren van bijzonder weefsel,
die de lichaamsvormen gunstig deden uitkomen, en groote vrijheid van
beweging toelieten.

De grootste van de twee, waarschijnlijk de bevelhebber van het
vaartuig, bekeek ons met bijzondere opmerkzaamheid, zonder een
enkel woord te zeggen; toen wendde hij zich tot zijn makker en
onderhield zich met hem in eene mij geheel onbekende taal. Het was
eene welluidende, harmonische, buigzame taal, welker klinkers op
verschillende wijzen schenen te kunnen worden uitgesproken. De ander
antwoordde met een hoofdschudden, en voegde er slechts twee of drie
volkomen onverstaanbare woorden bij, daarop scheen hij mij met zijn
blik te willen ondervragen. Ik antwoordde in het Fransch, dat ik
zijne taal niet verstond, maar hij scheen mij niet te begrijpen;
die toestand werd vrij lastig.

"Als mijnheer onze geschiedenis eens vertelde," zeide Koenraad,
"dan zouden die heeren er mogelijk eenige woorden van begrijpen."

Ik begon het verhaal van onze lotgevallen, terwijl ik op al mijne
woorden een bijzonderen nadruk legde, en geen enkele bijzonderheid
vergat. Ik gaf onze namen en hoedanigheden op, daarop stelde ik hem
volgens de wetten der wellevendheid den hoogleeraar Aronnax, zijn
knecht Koenraad en meester Ned Land den harpoenier voor.

De man met dien zachten en kalmen oogopslag, hoorde mij bedaard,
beleefd en met de grootste oplettendheid aan. Maar geen trek van zijn
gelaat verried, dat hij mij begrepen had. Toen ik gedaan had, sprak hij
geen woord. Ik kon nu nog beproeven hem in het Engelsch aan te spreken;
misschien verstond hij die taal; ik kende haar en ook Hoogduitsch;
maar beiden slechts genoeg om ze vlug te lezen, doch niet om ze vlot
te spreken. En hier kwam het er vooral op aan om mij te doen verstaan.

"Nu is het uwe beurt," zeide ik tot den harpoenier, "praat gij nu
eens in het beste Engelsch, dat ooit een Angelsaks gesproken heeft,
en beproef eens of gij gelukkiger zijt dan ik."

Ned liet het zich geen tweemaal zeggen en begon hetzelfde verhaal
als het mijne; het was in den grond hetzelfde, alleen de vorm
verschilde. De harpoenier door zijn driftig karakter medegesleept,
sprak met zeer veel vuur. Hij beklaagde zich hevig dat hij tegen
alle recht en billijkheid in gevangen werd gehouden, vroeg volgens
welke wet men hem vasthield, riep de habeas corpus-akte in, dreigde
hen te vervolgen, die hem onrechtvaardig opsloten, zwaaide met zijn
armen, schreeuwde en gaf eindelijk door zijne gebaren te kennen,
dat wij van honger stierven. Dit was volkomen waar, doch wij hadden
het bijna vergeten.

Tot zijne groote verbazing scheen het dat Ned evenmin verstaan was als
ik. Onze bezoekers vertrokken zelfs geen wenkbrauw, het was duidelijk
dat zij Fransch, noch Engelsch verstonden. Ik was verlegen omdat wij
onze welsprekendheid te vergeefs hadden uitgeput, en wist niet meer
wat te doen, toen Koenraad mij vroeg: "als mijnheer het goedvindt,
zal ik de zaak eens in 't Hoogduitsch vertellen."

"Wat, kent gij Duitsch?" riep ik uit.

"Een weinig, zooals bijna elk Nederlander, mijnheer!"

"Ga uw gang dan maar, mijn jongen."

En Koenraad vertelde met de grootste bedaardheid voor de derde
maal onze lotgevallen. Maar niettegenstaande de fraaie volzinnen
en het schoone stemgeluid van den verteller, slaagde het Duitsch
evenmin. Eindelijk tot het uiterste gebracht, trachtte ik mij alles nog
te herinneren, wat mij van mijne eerste studien was bijgebleven, en ik
poogde hun onze geschiedenis in het Latijn te vertellen. Cicero zou
zich de ooren hebben toegestopt, en had mij naar de keuken gejaagd;
maar ik bracht het er redelijk wel af, de uitslag echter was even
ontmoedigend.

Toen deze laatste poging bepaald mislukt was, wisselden de beide
onbekenden eenige woorden in hunne onverstaanbare taal, en vertrokken
zonder ons zelfs met eenige geruststellende beweging te groeten. De
deur ging weer dicht.

"'t Is een schandaal!" schreeuwde Ned Land, die voor de twintigste
maal losbarstte. "Wat, men spreekt hen in het Fransch, Engelsch,
Duitsch en Latijn aan, en geen van die schavuiten heeft de beleefdheid
van te antwoorden!"

"Bedaar, vriend Ned," zeide ik tot den woedenden harpoenier, "uw
toorn leidt tot niets."

"Weet gij dan wel, mijnheer de professor," hernam mijn lichtgeraakte
metgezel, "dat men in die ijzeren kooi best van honger kan sterven?"

"Kom, kom!" zei Koenraad, "met een beetje philosophie kan men het
lang uithouden!"

"Vrienden," zeide ik, men moet niet wanhopen; wij hebben reeds in
vrij wat erger omstandigheden verkeerd. Doet mij dus het genoegen
om nog te wachten, voordat gij een oordeel over den kapitein en de
equipage van dit vaartuig velt."

"Mijn oordeel is reeds gevormd," antwoordde Ned Land, "het zijn
schelmen...."

"Goed, en uit welk land?"

"Uit het land van de schelmen!"

"Mijn beste Ned, dat land staat op de wereldkaart nog niet juist
aangeteekend, en ik beken dat de afkomst van die beide onbekenden
moeielijk te bepalen is. Men kan alleen zeggen, dat het geen Franschen,
Engelschen of Duitschers zijn; evenwel houd ik het er voor, dat die
kapitein en zijn stuurman dicht bij den evenaar geboren zijn; er is
iets zuidelijks in hun voorkomen; maar hun gelaat en vormen kunnen
niet doen beslissen of het Spanjaarden, Turken, Arabieren of Indieers
zijn. Hunne taal is geheel onverstaanbaar."

"Dat is nu het onaangename van niet alle talen te kennen," antwoordde
Koenraad, "of het nadeel van niet eene eenige wereldtaal te bezitten."

"Dat zou tot niets leiden!" sprak Ned Land. "Hoort gij niet dat dit
volk eene taal op hun eigen hand heeft, een gerammel om iemand wanhopig
te maken, die om eten vraagt! Maar begrijpt men in alle landen van
de wereld niet, wat het beteekent als men den mond open doet, zijn
kakebeen op en neer beweegt, en met tanden en lippen klapt? Wil dat
niet overal, in Quebec en op de Pomotu-eilanden, te Parijs en in
Japan zeggen: ik heb honger, geef mij wat eten?"

"Och," zeide Koenraad, "er zijn zulke onbegrijpelijke menschen."

Toen hij dit zeide ging de deur open, er kwam een hofmeester binnen,
die kleeren bracht van eene stof vervaardigd, welke ik niet kende. Ik
haastte mij om ze aan te trekken, en mijne makkers volgden mijn
voorbeeld.

Gedurende dien tijd had de hofmeester, misschien wel een doofstomme,
de tafel voor drie personen gedekt.

"Dat lijkt toch ernst te zijn," zeide Koenraad, "een goed voorteeken!"

"'t Zou wat," antwoordde de haatdragende harpoenier, "wat drommel
zouden wij hier te eten krijgen? Schildpaddenlever, haaiengebraad,
zeehondenbiefstuk!"

"Dat zullen wij eens zien!" zeide Koenraad.

Eenige schotels met zilveren deksels werden in orde op de tafel gezet,
en wij namen plaats. Het was zeker dat wij met beschaafde lieden
te doen hadden, en zonder het electrieke licht waaronder wij zaten,
zou ik gedacht hebben in een hotel aan de table d'hote te zitten. Ik
moet echter zeggen, dat brood en wijn geheel ontbraken. Het water
was frisch en helder, maar--water viel in 't geheel niet in den
smaak van Ned Land. Onder de opgediende gerechten herkende ik eenige
heerlijk klaargemaakte vischsoorten, maar over eenige overigens lekkere
schotels, kon ik geen oordeel uitspreken en ik zou zelfs niet hebben
kunnen zeggen of ze tot het planten- of dierenrijk behoorden. Het
servies en tafelzilver waren net en smaakvol. Elk stuk, lepel, vork,
mes, bord, enz., was met eene letter geteekend, waaromheen in een
kringetje eenige woorden stonden, op deze wijze:

MOBILIS

N

IN MOBILE

Mobilis in mobile [1], een devies, dat zeker sloeg op het vaartuig,
waarin wij ons bevonden; de letter N was waarschijnlijk de eerste
letter van den naam van den raadselachtigen persoon, die hier in de
diepte der zee bevel voerde.

Ned en Koenraad maakten niet zooveel opmerkingen. Zij aten maar, en
ik volgde weldra hun voorbeeld. Ik was bovendien gerust in ons lot,
daar het duidelijk bleek, dat onze gastheeren ons niet van honger
wilden doen sterven. Alles eindigt evenwel hier beneden, alles, zelfs
de honger van menschen, die in geen vijftien uur gegeten hebben. Toen
onze honger gestild was, deed zich de behoefte aan slaap geducht
voelen. Het was zeer natuurlijk ook, na dien eindeloozen nacht,
gedurende welken wij met den dood geworsteld hadden.

"Nu zal ik wel slapen," zeide Koenraad.

"En ik slaap al!" bromde Ned Land, die even als Koenraad op de
vloermatten ging liggen, waar wij weldra vast sliepen. Ik kon
den slaap nog zoo gemakkelijk niet vatten; te veel denkeelden
doorkruisten mijn geest, te veel onoplosbare vragen kwamen in mij
op, al te veel voorstellingen hielden mijne oogen geopend. Waar
bevonden wij ons? Welke vreemde macht sleepte ons mede. Ik voelde
of liever ik meende te voelen, dat het vaartuig in het diepste
gedeelte der zee daalde; vreeselijke nachtmerrien plaagden mij;
ik zag in die geheimzinnige diepte een wereld van onbekende dieren,
welker samenleving dit onderzeesche vaartuig scheen te deelen, levend,
zich bewegend, even afschuwelijk van gedaante als zij!... Toen werd
het kalmer in mijn geest, mijn denkvermogen loste zich op in eene
onbepaalde lusteloosheid, en ik viel weldra in een doffen slaap.


HOOFDSTUK IX

Woede van Ned Land.

Hoe lang die slaap duurde, weet ik niet; maar het moet lang geduurd
hebben, want wij waren geheel van onze vermoeienissen hersteld. Ik werd
het eerste wakker; mijne makkers bewogen zich nog niet en bleven als
wezenlooze wezens in hun hoek liggen. Nauwelijks was ik van mijn vrij
hard leger opgestaan, of mijn geest was weder helder, mijn denkvermogen
opgeklaard. Ik begon onze cel op nieuw nauwkeurig te onderzoeken. Niets
was er veranderd: wij waren gevangenen gebleven. Gedurende onzen slaap
had de hofmeester de tafel afgenomen; niets duidde dus aan dat onze
toestand spoedig zou veranderen, en ik vroeg mij ernstig af of wij
bestemd waren om altijd in die kooi te leven. Dit vooruitzicht scheen
mij des te onaangenamer toe, omdat, al was mijn hoofd helderder dan
den vorigen dag, ik eene zonderlinge gedruktheid op de borst voelde. Ik
haalde moeielijk adem: de zware lucht was voor mijne longen niet meer
voldoende; hoe groot onze cel ook was, het was duidelijk dat wij het
grootste deel van de daarin aanwezige zuurstof verbruikt hadden; ieder
mensen toch verbruikt in een uur de zuurstof, welke in honderd liter
lucht vervat is, en die lucht met eene bijna even groote hoeveelheid
koolzuur bezwangerd, wordt dan ongeschikt voor de ademhaling.

Het was dus hoogst noodzakelijk om de lucht in onze gevangenis
te ververschen, en zonder twijfel ook de lucht in het geheele
vaartuig. Hier deed zich eene vraag bij mij op. Hoe handelde
de kapitein van dit drijvende toestel? Verkreeg hij lucht langs
scheikundigen weg, door de zuurstof door middel van warmte uit
chloorzure potasch af te zonderen, en koolzuur met bijtende potasch
te verbinden? In dat geval moest hij toch in eenige betrekking staan
met het land, ten einde zich de noodige grondstoffen te verschaffen,
welke hiertoe noodig waren. Of bepaalde hij er zich slechts toe
om de lucht onder deze drukking in bewaarplaatsen op te hoopen,
en die te verspreiden, naarmate het scheepsvolk er behoefte aan
had? Misschien. Of gebruikt hij een gemakkelijker, goedkooper en dus
ook waarschijnlijker middel, namelijk om aan het oppervlak der zee
als een walvisch te komen ademhalen, en zijn voorraad lucht voor 24
uur te vernieuwen? Hoe het ook zij en welk zijn stelsel ware, het
kwam mij voor dat hij voorzichtig handelen zou als hij het zonder
lang te wachten in het werk stelde.

Ik moest reeds sneller ademhalen om het weinigje zuurstof, hetwelk
de cel nog bevatte in mijne longen te brengen, toen ik plotseling
verfrischt werd door zuivere zeelucht. Ik opende den mond wagewijd,
en mijne longen werden met versche lucht verzadigd. Tegelijkertijd
voelde ik eene schommeling, een kleine slingering, maar welke volkomen
duidelijk te herkennen was. Het vaartuig, het metalen monster, was naar
de oppervlakte van den Oceaan gerezen om er evenals de walvisschen
adem te halen. De wijze van luchtverversching van het vaartuig had
ik dus duidelijk herkend.

Toen ik die zuivere lucht met volle borst had ingeademd, zocht ik
naar de geleidingsbuizen, welke dien weldadigen luchtstroom tot ons
deden komen, en ik vond die spoedig. Boven de deur was een luchtgat,
waardoor een stroom versche lucht kon binnen komen, om de bedorven
atmosfeer van onze cel te ververschen.

Zoover was ik met mijne opmerkingen gekomen, toen Ned en Koenraad
bijna tegelijk door dien stroom van versche lucht wakker werden. Zij
wreven zich de oogen, rekten de armen uit en waren in een oogenblik
op de been.

"Heeft mijnheer goed geslapen?" vroeg Koenraad mij met zijne gewone
beleefdheid.

"Heel goed, mijn jongen," antwoordde ik, "en gij Ned Land?"

"Als een os, mijnheer de professor. Maar ik weet niet of ik mij vergis,
het is alsof ik zeelucht inadem."

Een zeeman kon zich daarin niet bedriegen, en ik vertelde wat er
gedurende hun slaap had plaats gehad.

"Zoo," zeide hij, "dat verklaart volkomen het gebrul dat wij hoorden,
toen de Abraham Lincoln den zoogenaamden eenhoorn in het gezicht
kreeg."

"Zoo is het Ned, het was zijne ademhaling."

"Maar, mijnheer Aronnax, ik kan in de verte zelfs niet gissen hoe
laat het is, of het moest het uur van het middagmaal zijn?"

"Het uur van ons middagmaal, brave harpoenier? Zeg liever het uur van
't ontbijt, want wij zijn zeker reeds meer dan een dag hier."

"Dat bewijst," antwoordde Koenraad. "dat wij vierentwintig uur
geslapen hebben."

"Zoo denk ik er ook over," antwoordde ik.

"Ik spreek u niet tegen," hernam Ned Land, "maar middagmaal of ontbijt,
de hofmeester zal welkom zijn als hij het een en ander brengt."

"Het een en het ander," zeide Koenraad.

"Juist," antwoordde Ned, "wij hebben recht op een dubbel maal, en
wat mij aangaat, ik zal aan beiden eer genoeg bewijzen."

"Welnu Ned, laat ons wachten," antwoordde ik, "het is duidelijk dat
die onbekenden ons niet van honger willen laten sterven, want in dat
geval zou het eten van gisteren avond ongerijmd zijn."

"Of men moest ons willen vetmesten," hernam Ned.

"Dat spreek ik tegen," zeide ik, "wij zijn niet in handen van
menscheneters gevallen."

"Eens is nog geene gewoonte," merkte de harpoenier ernstig op "Wie weet
of die kerels niet sinds lang naar versch vleesch hebben uitgezien, en
in dat geval zijn drie gezonde en goed gebouwde menschen als mijnheer,
Koen en ik...."

"Verban toch die gedachten Ned, en neem daaruit vooral geene aanleiding
om u boos te maken tegen die menschen, want dat zou onzen toestand
slechts verergeren."

"In allen gevalle," sprak Ned, "heb ik een honger als de duivel,
en middagmaal of ontbijt, wij schijnen geen van beiden te krijgen."

"Zeg eens Ned," gaf ik ten antwoord, "wij moeten ons aan de scheepswet
onderwerpen, en ik houd het er voor, dat onze maag voor is bij het
horloge van den kok."

"Welnu dan zal ik haar gelijk zetten," sprak Koenraad bedaard.

"Daaraan herken ik u weder, vriend Koen," zeide de ongeduldige Ned,
"gij zijt niet toornig of zenuwachtig; altijd bedaard! Gij zoudt in
staat zijn om te danken in plaats van te bidden en eerder van honger
te sterven dan u te beklagen."

"Waartoe zou dat ook dienen?" vroeg Koenraad.

"Alleen om maar te klagen, en dat is reeds iets. Als die zeeroovers
(ik noem ze zeeroovers, om mijnheer niet te ergeren, die verbiedt
om ze menscheneters te noemen), als die zeeroovers zich verbeelden
dat zij mij in die stinkende kooi zullen houden, zonder nog eerst
te hooren met welke verwenschingen ik aan mijne woede lucht geef,
dan zullen zij zich bedriegen. Spreek eens vrij uit, mijnheer, zoudt
gij denken dat zij ons lang in die ijzeren kooi houden?"

"Om u de waarheid te zeggen Ned, weet ik er niet veel meer van
dan gij."

"Maar wat veronderstelt gij dan?"

"Ik veronderstel dat het toeval ons in het bezit gesteld heeft van
een belangrijk geheim. Indien dus de equipage van dit vaartuig er
belang bij heeft om het te bewaren, dan geloof ik dat ons leven
groot gevaar loopt. In het tegenovergestelde geval zal het monster,
dat ons heeft ingeslokt, ons wel weder op de bewoonde aarde uitspuwen."

"Of men moest ons onder de equipage opnemen," zeide Koenraad,
"en ons zoo lang houden...."

"Tot op het oogenblik," antwoordde Ned Land, "dat eenig fregat,
dat harder stoomt, en behendiger is dan de Abraham Lincoln, zich
van dit nest van zeeschuimers meester maakt, en de equipage en ons
aan het uiteinde van de groote ra voor de laatste maal een luchtje
laat scheppen."

"Mooi gezegd, Ned," hervatte ik, "maar voor zoover ik weet, heeft men
ons nog geen voorstel in dien geest gedaan. Het is dus onnoodig om te
twisten over de partij, welke wij moeten nemen, als dit gebeurt. Ik
herhaal het u dat wij moeten wachten; laat ons met de omstandigheden
te rade gaan, en niets doen, omdat wij toch niets doen kunnen."

"Integendeel, mijnheer de professor," zeide de harpoenier, die niet
van zijn stuk te brengen was, "men moet iets doen."

"En wat dan, baas Land?"

"Vluchten."

"Om uit eene aardsche gevangenis te ontsnappen is soms zeer moeilijk,
maar om uit eene onderzeesche gevangenis te ontkomen schijnt mij
geheel onmogelijk."

"Komaan, vriend Ned," vroeg Koenraad, "wat antwoordt gij daarop? Ik
kan niet gelooven dat een Amerikaan ooit ten einde raad is."

De harpoenier was zichtbaar verlegen, en zweeg. Eene ontvluchting was
in ons geval bepaald onmogelijk. Maar een inboorling van Canada is
zoowat een halve Franschman, en dat bewees Ned Land door zijn antwoord.

"Kunt gij dan niet raden, mijnheer," vroeg Ned na eenige oogenblikken
nadenkens, "wat mannen moeten doen, die niet uit hunne gevangenis
kunnen ontsnappen?"

"Nog niet, mijn vriend."

"Dat is dood eenvoudig, dan moeten zij beproeven om er zoo goed
mogelijk in te blijven."

"Dat geloof ik wel," zeide Koenraad, "het is toch beter er in, dan
er op of er onder."

"Maar als men cipier en oppassers er uit gooit," voegde Ned Land
er bij.

"Wat, Ned? Zoudt gij er wezenlijk aan denken, om u van dit vaartuig
meester te maken?"

"Zeker," antwoordde de harpoenier.

"Dat is onmogelijk!"

"Waarom, mijnheer? Misschien krijgen wij wel eens eene gunstige kans,
en ik zie niet in waarom wij daarvan geen gebruik zouden maken. Als
er maar een twintigtal aan boord zijn, dan zullen twee Franschen en
Ned Land toch voor zoo'n handjevol volks niet bang zijn?"

Het was nog beter om het voorstel van den harpoenier aan te nemen
dan er over te twisten; daarom antwoordde ik:

"Laat de kans eerst komen, en dan zullen wij eens zien. Maar tot
dien tijd toe verzoek ik u uw ongeduld te bedwingen; men kan slechts
met list handelen, en als gij u kwaad maakt, zult gij zeker geene
gunstige kans krijgen. Beloof mij dus, u zonder opgewonden drift in
de omstandigheden te schikken?"

"Ik beloof het u, mijnheer de professor," antwoordde Ned op weinig
geruststellenden toon. "Er zal geen driftig woord meer uit mijn mond
komen, geen enkele brutale handeling zal mij verraden, zelfs als
wij niet zoo regelmatig als wij wenschen de tafel voor ons zullen
zien dekken."

"Ik houd u aan uw woord, Ned!" zeide ik.

Daarop zwegen wij stil, en elk onzer gaf zich aan zijne overpeinzingen
over. Ik beken, dat ik niettegenstaande de verzekering van den
harpoenier, mij geene illusien maakte; ik geloofde niet aan die
gunstige kans, waarvan Ned Land gesproken had. Om zoo goed bestuurd
te worden, had het vaartuig zeker eene talrijke equipage noodig,
en daarom zouden wij bij eene worsteling met eene veel te groote
overmacht te doen hebben. Overigens moesten wij voor alles vrij zijn,
en dat waren wij niet. Ik zag zelfs geen enkel middel om uit de goed
gesloten ijzeren hut te geraken; en als de vreemde kapitein van dat
schip een geheim te bewaren had, wat mij ten minste waarschijnlijk
toescheen, dan zou hij ons niet vrij aan boord laten rondloopen. Zou
hij zich nu met geweld van ons ontslaan, of zou hij ons te eeniger
tijd in het een of ander land afzetten? Dit bleef de vraag. Al die
veronderstellingen schenen mij even waarschijnlijk, en men moest een
harpoenier zijn om ooit op eene bevrijding te hopen.

Overigens begreep ik dat Ned Lands verbittering toenam, naarmate zijne
overdenkingen zich geheel van zijne drift meester maakten. Ik hoorde
hem nu en dan half verstaanbare vloeken mompelen, en ik zag dat hij
op nieuw dreigende gebaren maakte. Hij stond op, liep als een wild
dier in eene kooi rond, en stampte met handen en voeten tegen den
muur. Bovendien verliep de tijd, de honger deed zich erg gevoelen en
de hofmeester verscheen nog niet. Als men ons goed wilde behandelen,
dan vergat men ons, ongelukkige schipbreukelingen, toch wat al te
lang. Ned Land, wiens sterke maag hem begon te plagen, werd hoe langer
hoe driftiger, en hoewel hij mij zijn woord gegeven had, vreesde ik
inderdaad eene uitbarsting, als hij een van de equipage onder handen
kon krijgen. Zijn toorn vermeerderde nog gedurende twee lange uren; hij
riep en schreeuwde, maar te vergeefs. De ijzeren muren waren doof. Ik
hoorde geen het minste geluid in het vaartuig, welks bemanning dood
scheen te zijn. Het schip bewoog zich niet, anders zou ik de trillingen
wel bemerkt hebben, welke het draaien eener schroef veroorzaakt. Het
was zonder twijfel in de diepte der zee afgedaald en behoorde niet meer
tot deze aarde; die doodsche stilte was vreeselijk! Ik durfde er zelfs
niet naar te raden hoe lang onze verlatenheid, of onze eenzaamheid nog
duren zou; langzamerhand verdwenen de verwachtingen, welke ik na onze
ontmoeting met den kapitein gekoesterd had. De zachte blik van dien
man, de edelmoedige uitdrukking van zijn gelaat, de waardigheid in
zijne houding, dit alles verdween uit mijne herinnering. Ik beschouwde
het raadselachtige wezen slechts als onmeedoogend en wreed: ik stelde
mij hem voor als onmenschelijk, ongevoelig voor eenig medelijden,
hard jegens zijne medemenschen aan wie hij een eeuwigen haat scheen
te hebben gezworen. Maar zou die man ons van honger doen sterven,
opgesloten in deze enge gevangenis, en overgegeven aan die vreeselijke
gedachten, welke woedende honger bij den mensch soms opwekt? Dit
ontzettende denkbeeld kwam langzamerhand bij mij tot rijpheid,
en in mijne verbeelding gevoelde ik, dat eene onzinnige vrees mij
bekroop. Koenraad bleef kalm, Ned Land brulde nu en dan van woede.

Op dat oogenblik hoorden wij eenig geraas buiten onze gevangenis;
voetstappen weerklonken op den metalen vloer; sloten werden omgedraaid,
de deur ging open en de hofmeester verscheen. Voordat ik iets kon doen
om het te verhinderen, had Ned Land zich op den ongelukkige geworpen;
hij wierp hem op den grond en greep hem bij de keel; de hofmeester
stikte bijna onder die geweldige vuisten. Koenraad trachtte het
halfdoode slachtoffer aan de handen van den woedenden harpoenier
te onttrekken, en ik wilde hem helpen, toen ik plotseling aan mijne
plaats genageld bleef staan door het uitspreken van deze woorden in
de Fransche taal:

"Wees bedaard, mijnheer Land, en gij, mijnheer de professor, hoor
mij aan."



HOOFDSTUK X

De man der zee.

Hij, die zoo sprak was de gezagvoerder van het vaartuig.

Bij die woorden stond Ned Lang plotseling op; de bijna geworgde
hofmeester ging met wankelende schreden de deur uit, toen zijn meester
dit met een wenk beval; en zoo groot was de invloed van den kapitein
op zijne onderhoorigen, dat geen enkele trek op het gelaat van den
hofmeester de wraak aanduidde, welke die man tegen den harpoenier
moest koesteren. In de grootste verbazing wachtten Koenraad en ik af
hoe dit tooneel zou afloopen. De kapitein leunde tegen een hoek van
de tafel, sloeg de armen over elkander en bekeek ons met de grootste
aandacht. Aarzelde hij om te spreken, of had hij berouw over de pas
in het Fransch gesproken woorden? Ik kon het niet gelooven. Na eenige
oogenblikken van een stilzwijgen, dat geen onzer durfde af te breken,
zeide hij met bedaarde doch doordringende stem:

"Mijne heeren, ik spreek Fransch, Engelsch, Hoogduitsch en Latijn. Ik
had u dus bij ons eerste samenzijn reeds kunnen antwoorden, doch ik
wilde u eerst kennen en dan eens nadenken. Uw viervoudig verhaal, dat
in den grond volkomen gelijk was, heeft mij u doen kennen. Ik weet nu,
dat het toeval mij samen heeft gebracht met den heer Pierre Aronnax,
hoogleeraar in de natuurlijke geschiedenis aan het Museum te Parijs,
Koenraad zijn bediende en Ned Land uit Canada, harpoenier aan boord
van de Abraham Lincoln, een stoomschip van de nationale marine der
Vereenigde Staten."

Ik boog ten teeken van toestemming; het was geene vraag, welke hij
mij deed; derhalve was er ook geen antwoord noodig. Die man sprak
met eene bijzondere gemakkelijkheid, zonder eenig merkbaar accent;
zijne volzinnen waren afgerond, zijne woorden juist gekozen, en hij
had eene opmerkelijk goede uitspraak, en toch gevoelde ik dat het
geen landgenoot van mij was. Hierop vervolgde hij aldus:

"Gij hebt waarschijnlijk gedacht, mijnheer, dat het lang duurde voor
ik u een tweede bezoek bracht; dit was omdat ik, toen ik niet wist
wie gij waart, eerst rijpelijk wilde overdenken, welke partij ik ten
uwen opzichte nemen moest; ik heb lang geaarzeld. De meest toevallige
omstandigheden hebben u bij een man gebracht, die met de menschheid
gebroken heeft. Gij zijt mijn leven komen storen...."

"Onwillekeurig", zeide ik.

"Hoe, onwillekeurig?" vroeg de onbekende met verheffing van stem. "Is
het onwillekeurig dat de Abraham Lincoln mij in alle zeeen heeft
opgezocht? Is het onwillekeurig dat gij aan boord van dat fregat
gekomen zijt? Is het onwillekeurig dat de kanonkogels afgestuit zijn
op den romp van mijn vaartuig? Is het onwillekeurig dat Ned Land zijn
harpoen op mij heeft afgeworpen?"

Ik bemerkte in de woorden een kwalijk bedwongen toorn. Maar op die
beschuldigingen had ik een zeer natuurlijk antwoord, en ik gaf dit
in deze woorden: "Gij weet zeker niet, mijnheer, welke twistvragen
er in Amerika en Europa ten uwen opzichte gerezen zijn; gij weet
waarschijnlijk niet dat verschillende ongelukken, die het gevolg waren
van botsingen met uw onderzeesch vaartuig, de openbare meening in beide
werelddeelen hevig geschokt hebben. Ik zal u niet vermoeien met al de
veronderstellingen, welke men maakte om daarmede het onverklaarbare
verschijnsel te verklaren, waarvan gij alleen het geheim bezit,
maar gij zult mij wel willen gelooven als ik u verzeker, dat toen
de Abraham Lincoln u in het noorden der Stille Zuidzee vervolgde,
wij een sterk zeemonster meenden na te jagen, van hetwelk men den
Oceaan, het kostte wat het wilde, moest verlossen."

Een glimlach speelde om de lippen van den kapitein, die op kalmer
toon vroeg: "Mijnheer Aronnax, zoudt gij durven verzekeren dat uw
fregat niet even goed een onderzeesch vaartuig als een monster zou
hebben vervolgd en beschoten?"

Deze vraag bracht mij in verlegenheid, want kapitein Farragut zou
zeker niet geaarzeld hebben. Hij zou gewis gemeend hebben dat het
zijn plicht was om dit toestel even goed als een reusachtigen eenhoorn
te vernielen.

"Gij begrijpt dus, mijnheer", hervatte de onbekende, "dat ik het
recht heb om u als vijanden te beschouwen."

Ik antwoordde niets, en met reden; waarom zou ik over zulke woorden
twisten, als het geweld de beste bewijsgronden smoren kan?

"Ik heb lang geaarzeld", vervolgde de gezagvoerder, "niets noodzaakte
mij om u gastvrijheid te verleenen: als ik mij van u wilde ontdoen
had ik geen enkel belang om u te houden; ik had u dan weer op het plat
gezet, dat u reeds eens tot schuilplaats diende, ik zou het vaartuig
in zee hebben doen zinken, en ik zou vergeten hebben, dat gij ooit
bestaan hadt. Had ik daartoe geen recht?"

"Dit was misschien het recht van een wilde", antwoordde ik, "maar
zeker niet van een beschaafd mensch."

"Ik ben geen beschaafd mensch", hernam de kapitein driftig, "zooals gij
mij gelieft te noemen, mijnheer de professor; ik heb met de geheele
maatschappij gebroken om redenen, welke ik alleen het recht heb te
beoordeelen. Ik gehoorzaam dus niet aan de wetten dier maatschappij,
en ik verzoek u die nimmer in mijne tegenwoordigheid in te roepen."

Dit was duidelijk; toorn en verachting straalden uit het oog van den
onbekende, en ik vermoedde dat die man een vreeselijk verleden achter
zich had. Niet alleen gehoorzaamde hij niet meer aan de menschelijke
wetten, maar hij had zich vrij en onafhankelijk gemaakt in de strengste
opvatting van het woord, zonder dat iemand hem bereiken kon. Wie toch
zou hem in de diepten der zee durven vervolgen, daar zelfs aan de
oppervlakte alle tegen hem in het werk gestelde pogingen een ijdel
spel bleken te zijn! Welk schip zou weerstand kunnen bieden aan den
schok van dien onderzeeschen monitor? Welke pantsering, hoe dik ook,
zou een stoot van dit vaartuig weerstaan? Geen enkel mensch kon hem
rekenschap vragen van zijne daden; de eenige rechters, welke iets op
hem vermochten, waren God, zoo hij in Hem geloofde en zijn geweten,
indien hij er een had. Deze opmerkingen kwamen mij voor den geest,
terwijl die vreemde man eenige oogenblikken als in zich zelven gekeerd
zweeg. Ik beschouwde hem, waarschijnlijk evenals Oedipus den Sfinx,
met belangstelling en afgrijzen tevens.

Na een vrij lang stilzwijgen nam hij wederom het woord: "Ik heb dus
geaarzeld, maar dacht eindelijk dat mijn belang wellicht overeenstemde
met dat natuurlijke medelijden, waarop elk sterveling recht heeft. Gij
zult bij mij aan boord blijven, omdat het toeval u daar toch heeft
heengevoerd; gij zult er vrij zijn, doch in ruil voor die vrijheid,
welke trouwens zeer betrekkelijk is, leg ik u slechts eene voorwaarde
op; het is mij genoeg als gij mij daarop uw woord geeft."

"Spreek, mijnheer," antwoordde ik, "ik stel mij voor dat dit eene
voorwaarde is, welke elk eerlijk man zal kunnen aannemen."

"Dat is zoo, mijnheer; het is de volgende: het is mogelijk, dat
zekere onvoorziene omstandigheden mij verplichten, om u gedurende
eenige dagen of uren in uwe hutten op te sluiten. Daar ik nimmer
geweld wil gebruiken, verwacht ik van u in dat geval nog meer dan
anders lijdelijke gehoorzaamheid. Door zoo te handelen ontsla ik u
van alle verantwoordelijkheid, want het is mijne zaak om u in de
onmogelijkheid te stellen van datgene te zien, wat gij niet zien
moogt. Neemt gij die voorwaarde aan?"

Er gebeurden dus aan boord op zijn allerminst zonderlinge zaken,
welke niet gezien mochten worden door menschen, die zich nog niet
geheel en al buiten de wetten der maatschappij gesteld hadden. Onder
al de verassingen, welke de toekomst voor ons opleverde, zou dit
zeker niet de minst belangrijke zijn.

"Wij nemen haar aan," antwoordde ik; "ik verzoek u echter mij, te
vergunnen, mijnheer, u eene enkele vraag te doen."

"Spreek op, mijnheer!"

"Gij hebt gezegd dat wij vrij zouden zijn?"

"Geheel vrij!"

"Daarom vraag ik u wat gij onder die vrijheid verstaat."

"Wel, de vrijheid van te gaan, te komen, te zien en alles na te gaan
wat hier gebeurt, uitgezonderd in eenige zeer enkele gevallen, kortom
de vrijheid, welke mijne makkers en ik zelf genieten."

Het was duidelijk dat wij elkander begrepen.

"Vergeef mij, mijnheer," hernam ik, "maar dat is slechts die vrijheid,
welke elke gevangene heeft om in zijne gevangenis rond te loopen;
dat is voor ons niet genoeg."

"Gij zult u daarmede toch tevreden moeten stellen.".

"Wat? moeten wij dan het denkbeeld laten varen om ooit ons vaderland,
onze vrienden en bloedverwanten terug te zien?"

"Ja mijnheer: maar het is misschien niet zoo moeielijk als gij denkt,
om het onverdraaglijke aardsche juk af te schudden, hetwelk de menschen
meenen dat vrijheid is."

"Welnu komaan," riep Ned Land, "ik zal nooit mijn woord van eer er
op geven, dat ik niet eens beproeven zal om te ontvluchten."

"Ik vraag uw woord van eer niet, meester Land," antwoordde de kapitein
koeltjes.

"Mijnheer," hernam ik, terwijl ik onwillekeurig driftig werd, "gij
maakt misbruik van onzen toestand, dat is wreed."

"Volstrekt niet, mijnheer, dat is goedheid. Gij zijt na den strijd
mijne gevangenen geworden; ik houd u, ofschoon ik u met een enkel
woord weder in zee kon doen werpen. Gij hebt mij aangevallen; gij
hebt een geheim ontdekt, hetwelk geen sterveling ooit mag doorgronden,
want het is het geheim van mijn bestaan; en gij gelooft nog dat ik u
naar de bewoonde aarde zou terug zenden, welke mij niet meer kennen
mag?... Nooit; als ik u hier houd, bewaar ik niet u, maar mij zelven."

Deze woorden duidden genoegzaam aan dat de kapitein eene partij
gekozen had, tegen welke geen praten iets zou vermogen.

"Gij geeft ons dus eenvoudig weg te kiezen tusschen het leven en den
dood?" hernam ik.

"Ja, dood eenvoudig."

"Vrienden," zeide ik, op zulk eene vraag is er niet veel te
antwoorden. Maar ons woord van eer bindt ons niet aan den kapitein
van dit vaartuig."

"Het is zooals gij zegt," antwoorde de onbekende. Daarop vervolgde
hij met zachte stem:

"Laat ik nu verder gaan met hetgeen ik u te zeggen had; ik ken u,
mijnheer Aronnax, gij zult u wellicht niet zoozeer als uwe makkers te
beklagen hebben over het toeval, dat u tot mij heeft gebracht. Gij
zult onder de boeken, welke voor mijne lievelingsstudie dienen, het
werk vinden, hetwelk gij over de diepten der zee hebt uitgegeven. Ik
heb het dikwijls gelezen; gij hebt in dat werk alles medegedeeld,
wat de aardsche wetenschap kent, maar gij weet niet alles, gij hebt
niet alles gezien. Ik zeg u, mijnheer de professor, dat gij u den tijd
niet zult beklagen, welken gij bij mij aan boord doorbrengt; gij zult
eene reis door eene wereld van wonderen doen. Gij zult waarschijnlijk
voortdurend verwonderd, ja zelfs verstomd staan; vermoedelijk zult gij
niet spoedig genoeg hebben van het schouwspel hetwelk u voortdurend
wordt aangeboden. Ik ga op eene nieuwe onderzeesche reis om de aarde,
welke misschien de laatste zal zijn, al datgene nog eens weder
beschouwen, wat ik in die zoo dikwijls bezochte diepten bestudeerd
heb, en gij zult daarin mijn deelgenoot zijn. Van heden af betreedt
gij eene nieuwe wereld; gij zult zien, wat geen mensch nog gezien
heeft, want ik en mijne equipage behooren niet meer tot de menschen,
en onze planeet zal u door mij hare innigste geheimen laten zien."

Ik wil niet ontkennen dat die woorden van den kapitein grooten indruk
op mij maakten; ik was in mijn zwak getast, en ik vergat voor een
oogenblik dat het zien van al die verheven zaken tegen onze verloren
vrijheid toch niet kon opwegen. Overigens rekende ik op de toekomst
om die vraag uit te maken; daarom antwoordde ik: "Indien gij met de
menschheid hebt gebroken, mijnheer, wil ik toch wel gelooven, dat gij
van elk menschelijk gevoel nog geen afstand gedaan hebt. Wij zullen
het niet vergeten dat gij ons arme schipbreukelingen liefderijk aan
boord hebt opgenomen; ik voor mij wil niet ontveinzen, dat als het
belang van de wetenschap het verlangen naar vrijheid kon vernietigen,
al hetgeen gij mij belooft daarvoor ten minste een groote vergoeding
zou aanbieden."

Ik dacht dat de kapitein mij de hand zou toesteken om ons verbond te
bevestigen, doch dit deed hij niet; het speet mij voor hem.

"Eene laatste vraag," zeide ik, op het oogenblik dat dit onverklaarbare
wezen weg scheen te willen gaan.

"Spreek op, mijnheer."

"Hoe moet ik u noemen?"

"Ik ben voor u kapitein Nemo, en gij en uwe metgezellen zijt voor
mij slechts de passagiers van de Nautilus."

De kapitein riep; een hofmeester verscheen, aan wien hij in zijne
vreemde, voor mij onverstaanbare taal eenige bevelen gaf; daarop
wendde hij zich naar Ned Land en Koenraad en zeide: "Een maal wacht
u in uwe hut; volgt dien man slechts."

"Dat weiger ik niet," antwoordde de harpoenier.

Koenraad en hij gingen eindelijk uit de cel, waarin zij meer dan
dertig uur hadden opgesloten gezeten.

"En nu, mijnheer Aronnax, is ons ontbijt ook gereed; ik zal u slechts
voorgaan."

"Gaarne, kapitein."

Ik volgde kapitein Nemo, en zoodra ik over den drempel trad, kwamen
wij in een soort van electrisch verlichten gang; na eenige schreden
voortgegaan te zijn, opende zich eene tweede deur. Ik kwam toen in
eene eetzaal, welke met smaak versierd en gemeubeld was. Aan de beide
uiteinden der zaal stonden hooge eikenhouten buffetten, met ebbenhout
ingelegd, op wier uitgeschulpte planken kostbaar aardewerk, porselein
en glaswerk prijkte. Het servies schittterde onder de lichtstralen,
die naar beneden vielen van eene zoldering, waarvan de zachte kleuren
het scherpe licht eenigszins temperden.

In het midden der zaal stond eene rijk voorziene tafel. Kapitein Nemo
wees mij een stoel aan.

"Neem plaats, mijnheer, en eet als iemand die van den honger sterven
moet."

Het ontbijt bestond uit een aantal schotels, welker inhoud door de
zee geleverd was, en uit eenige gerechten, waarvan ik den aard en de
herkomst niet kende. Ik moet bekennen dat ze goed smaakten, doch zij
hadden allen een bijzonderen smaak, waaraan ik mij slechts langzaam
gewende; die verschillende spijzen schenen phosphorhoudend te zijn,
en ik meende dat zij uit zee afkomstig moesten wezen.

De kapitein keek mij aan; ik vroeg hem niets, maar hij raadde mijne
gedachten, en antwoordde op de vragen, welke ik van verlangen brandde
om tot hem te richten.

"De meesten van deze gerechten," zeide hij, "zijn u onbekend; evenwel
kunt gij er zonder vrees van eten; zij zijn gezond en voedzaam; sedert
lang heb ik afgezien van landvoedsel, en ik bevind mij er niet slecht
bij; de krachtige mannen van mijne equipage voeden zich niets anders
als ik."

"Zijn dus al die spijzen voortbrengselen van de zee?" vroeg ik.

"Ja, mijnheer de professor; de zee voorziet in al mijne behoeften;
dan eens werp ik mijne netten uit en haal ze tot scheurens toe
gevuld op; dan weder ga ik op de jacht in dat element, hetwelk voor
den mensch ongenaakbaar schijnt, en ik jaag het wild op, dat zich
in mijne onderzeesche bosschen schuil houdt. Mijne kudden grazen,
evenals die van den ouden herder van Neptunes, zonder eenige vrees in
de onmetelijke weilanden van den Oceaan. Ik heb daar groote domeinen,
welke ik zelf doorzoek, en waarop 's Heeren hand steeds alle dingen
gezaaid heeft."

Ik keek kapitein Nemo met groote oogen aan, en antwoordde: "Ik begrijp
volkomen, mijnheer, dat uwe netten u voortreffelijken visch bezorgen,
ik begrijp minder goed dat gij het waterwild in uwe onderzeesche
bosschen vervolgt, maar ik begrijp in het geheel niet dat een enkel
stukje vleesch, hoe klein dan ook, op uwe tafel komt."

"Ik gebruik nimmer het vleesch van landdieren," antwoordde de kapitein.

"En dit dan toch?" hernam ik, terwijl ik op een schotel wees, waarop
nog eenige plakken vleesch lagen.

"Wat gij meent dat vleesch is, mijnheer de professor, is niets anders
als een stuk gebraad van een zeeschildpad. Hier zijn bijvoorbeeld
eenige dolfijnenlevers, welke gij misschien voor varkensragout gehouden
hebt. Ik heb een bekwamen kok, die er uitmuntend slag van heeft om deze
verschillende voortbrengselen van den Oceaan toe te bereiden. Proef van
al die gerechten: hier is een gelei van holothurien, welke een Maleier
onverbeterlijk zou noemen; daar hebt gij room van walvisschenmelk,
en suiker uit het groote zeewier van de Noordzee, en vergun mij
eindelijk u wat gekonfijte zee-anemonen aan te bieden, welke zeker
tegen de sappigste vruchten kunnen opwegen."

En ik proefde meer uit nieuwsgierigheid dan uit honger, terwijl
kapitein Nemo mij aangenaam bezig hield met zijne onwaarschijnlijke
verhalen.

"Maar die zee, mijnheer Aronnax, die zoo wonderbaar en onuitputtelijk
is, voedt mij niet alleen, doch zij verschaft mij ook kleeding. De
stof welke ik draag, wordt geweven uit het bekleedsel van sommige
schelpen; zij wordt geverfd met het purper van de ouden, terwijl
er verschillende tinten op worden gebracht door violet, dat ik uit
eene plant der Middellandsche zee (aplysis) haal. De reukwerken op
uwe toilettafel worden uit zeeplanten getrokken; uw bed bestaat
uit het zachtste zeegras, een walvischbaard zal uwe pen zijn, uw
inkt is het afgescheiden vocht van een weekdier, dat men Spaansche
zeekat noemt. Alles komt uit de zee, zooals het er eens naar zal
terug keeren!"

"Bemint gij de zee, kapitein?"

"Ja, ik heb haar lief! De zee is alles; zij bedekt zeven tienden
van den aardbol; haar adem is zuiver en rein; het is de onmetelijke
woestijn, waar de mensch nimmer alleen is, want hij voelt rondom
zich leven; de zee is slechts het voertuig van een bovennatuurlijk
en wondervol leven; zij is slechts beweging en liefde; zij is 'het
levende oneindige,' zooals een uwer dichters eens zeide. En inderdaad,
mijnheer de professor, de natuur openbaart er zich in het delfstoffen-,
planten- en dierenrijk; dit laatste vooral is rijk vertegenwoordigd
door gelede en schelpdieren, door gewervelde en zoogdieren, door
kruipende dieren en ontelbare scharen van visschen; het is eene
eindelooze rij van dieren, waarin meer dan 13000 soorten worden
aangetroffen, van welke slechts een tiende gedeelte in het zoete
water te huis behoort. De zee is de uitgestrekte vergaderbak der
natuur; het is uit de zee dat de aarde om zoo te zeggen, ontstaan
is, en wie weet of zij niet door haar eindigen zal! Daar heerscht
verheven stilte! De zee behoort niet aan de dwingelanden; op hare
oppervlakte kunnen zij hunne onbillijke rechten nog uitoefenen,
elkander aanvallen en verslinden, en er al de ijselijkheden der aarde
overbrengen; maar tien meter beneden dat oppervlak houdt hun geweld
op, daar is hun invloed nietig, en verdwijnt hunne macht! O mijnheer,
leef, leef in de diepten der zee! Daar alleen is men onafhankelijk,
daar alleen heeft men geen meester! daar ben ik vrij!"

Kapitein Nemo zweeg plotseling te midden van zijne geestdrift; had
hij zich buiten zijne gewoonte laten medeslepen? Had hij te veel
gezegd? Hij liep gedurende eenige oogenblikken hevig ontroerd heen
en weder; daarop werd hij bedaarder, zijn gelaat hernam de gewone
kalmte, en zich tot mij wendende, zeide hij: "als gij nu de Nautilus
wilt bezoeken, mijnheer de professor, ben ik geheel tot uw dienst."



HOOFDSTUK XI

De Nautilus.

Kapitein Nemo stond op; ik volgde hem. Eene dubbele deur achter in
de zaal opende zich, en ik betrad eene kamer, welke van gelijke
afmetingen was als die, welke wij pas verlaten hadden. Het was
eene bibliotheek. Hooge palissanderhouten kasten met koper ingelegd
bevatten op breede planken een groot aantal gelijk ingebonden boeken;
zij stonden rondom in de zaal en daaronder stonden gemakkelijke met
bruin leder overtrokken rustbanken. Lichte beweegbare lessenaars,
welke men naar willekeur naar zich toe kon draaien of wegschuiven,
waren daarin bevestigd om er de boeken, waarin men las, op neder
te leggen. In het midden stond een groote tafel, met brochures en
eenige oude nieuwsbladen bedekt. Het electrische licht scheen over
het schoone geheel, en viel door drie matte glazen bollen van het
plafond naar beneden. Ik beschouwde deze vernuftig ingerichte zaal
met bewondering, en kon mijne oogen nauwelijks gelooven.

"Kapitein Nemo," zeide ik tot mijn gastheer, die op eene rustbank naast
mij plaats nam, "dit is eene boekerij, welke meer dan een paleis op
het platteland tot eer zou strekken, en ik ben inderdaad verbaasd dat
gij zulk een boekenschat tot in de diepten der zee met u kunt voeren."

"Waar kan ik beter de eenzaamheid en meer stilte vinden?" antwoordde
de kapitein. "Is uw studeervertrek in het museum zoo rustig?"

"Neen mijnheer, en ik mag er nog wel bijvoegen, dat het in vergelijking
met het uwe er zeer armoedig uitziet. Gij hebt hier zeker 6 of 7000
deelen...."

"12000, mijnheer Aronnax; het is de eenige band, welke mij nog aan de
aarde hecht; de aarde bestaat voor mij niet meer van den dag af dat
ik met mijn Nautilus voor het eerst in zee dook. Dien dag heb ik de
laatste boeken, brochures en dagbladen gekocht; en van dien tijd is
het mij alsof de menschen niet meer gedacht of geschreven hebben. Die
boeken, mijnheer de professor, zijn overigens tot uw dienst; gij kunt
er vrij gebruik van maken."

Ik bedankte kapitein Nemo, en bekeek de bibliotheek eens wat
nauwkeuriger; zij telde overvloed van werken over allerlei
wetenschappen zoowel van zede- als letterkundigen aard, in allerlei
talen; maar ik zag geen enkel werk over staathuishoudkunde; die schenen
streng verbannen te zijn. Zonderling was het, dat al die boeken,
in welke taal ook geschreven, door elkander stonden, en die wanorde
bewees dat de kapitein van de Nautilus alles vlug moest kunnen lezen
wat hem in de hand kwam.

Onder die werken zag ik de meeste stukken van oude en nieuwe
schrijvers, dat is te zeggen, al wat de mensch het schoonst heeft
voortgebracht op het gebied van geschiedenis, dichtkunst en romantiek,
van Homerus tot Victor Hugo, van Xenophon tot Michelet, van Rabelais
tot Dickens. Het grootste deel der boekerij was echter aan allerlei
takken van wetenschap gewijd; het waren werken over werktuig- en
natuurkunde, waterbouw- en weerkunde, aardrijkskunde en natuurlijke
geschiedenis: en ik begreep dat dit de voornaamste studie van den
kapitein was. Ik zag er al de werken van Von Humbolt, Arago, Foucault,
Henri Saint-Claire Deville, Chasles, Milne Edwards, Quatrefages,
Tyndall, Faraday, Berthelot, Petermann, Kaiser, Maury, enz.; de
verslagen van de academie van wetenschappen en van verschillende
aardrijkskundige genootschappen, en op een der beste plaatsen
zelfs de beide deelen, welke mij misschien zulk een goede ontvangst
aan boord hadden doen genieten. Een werk gaf mij zelfs een juiste
tijdsbepaling aan de hand, namelijk een, dat in den loop van 1865
verschenen was, waardoor ik kon opmaken dat de reizen van de Nautilus
tot geen vroeger tijdperk opklommen; derhalve had kapitein Nemo zijn
onderzeesch leven eerst sedert drie jaar begonnen. Overigens hoopte ik
dat nieuwere werken mij dien tijd misschien nog nauwkeuriger zouden
kunnen aanwijzen. Maar ik had den tijd om dit te onderzoeken, en ik
wilde onze wandeling ter bezichtiging der wonderen van de Nautilus
daarvoor niet ophouden.

"Ik dank u, mijnheer," zeide ik tot den kapitein, "dat gij deze
bibliotheek ter mijner beschikking gesteld hebt. Er zijn daar schatten
van wetenschap in verborgen, waarvan ik gebruik hoop te maken."

"Deze zaal dient niet alleen tot boekerij, maar ook tot rookkamer,"
zeide de kapitein.

"Eene rookkamer!" riep ik uit, "wordt er dan aan boord gerookt?"

"Zonder twijfel."

"Dan geloof ik dat gij nog betrekkingen met Havana onderhouden hebt,
kapitein."

"Geenszins," antwoordde Nemo; "neem een van deze sigaren, mijnheer
Aronnax, en hoewel zij niet uit Havana komt, zal u die wel smaken
als gij een kenner zijt."

Ik nam de mij aangeboden sigaar aan; zij had een goudkleurig dekblad;
ik stak haar op aan een klein komfoor op sierlijken bronzen voet,
en deed de eerste trekken met het welgevallen van een liefhebber,
die in geen twee dagen gerookt heeft.

"Zij is voortreffelijk," zeide ik, "maar het is toch geen tabak?"

"Neen," antwoordde de kapitein, "die tabak komt niet uit Havana
of uit Oost-Indie; het is eene soort van nicotine-houdend zeegras,
dat de zee, hoewel vrij schaars, oplevert. Betreurt gij uwe Havana's
nog, mijnheer?"

"Ik laat die van nu af staan, kapitein."

"Rook dan naar hartelust zonder u over de herkomst van deze sigaren
te bekommeren; geene belasting drukt ze, maar daarom zijn zij geloof
ik niet minder goed."

"Integendeel."

Daarna opende kapitein Nemo eene deur tegenover die, waardoor wij de
bibliotheek waren binnengetreden, en ik trad een ruim en schitterend
verlicht salon binnen. Het was een groot vierkant met afgesneden
hoeken, tien meter lang, zes breed, en vijf hoog. Een zacht maar zeer
helder licht viel van een rijk met arabesken beschilderd plafond
op al de wonderen, welke in dit museum opeen waren gestapeld; want
het was waarlijk een museum, waarin eene ervaren en rijke hand al
de schatten van natuur en kunst had bijeengebracht op eene wijze,
welke de kunstmatige verwarring van een schildersatelier kenmerkt.

Een dertigtal meesterstukken hingen in gelijkvormige lijsten langs
de wanden, die met een sierlijk doch deftig behangsel waren bedekt;
daartusschen hingen schitterende wapentropheee. Ik zag daaronder
schilderijen van de hoogste waarde, welke ik voor het grootste gedeelte
in bijzondere verzamelingen en op tentoonstellingen had bewonderd. De
verschillende scholen der oude meesters waren vertegenwoordigd door
eene madonna van Rafael, eene moedermaagd van Leonard da Vinci, eene
nimf van Correggio, eene vrouw van Titiaan, eene aanbidding van Paul
Veronese, eene hemelvaart van Murillo, een portret van Holbein, een
monnik van Velasquez, eene kermis van Rubens, een vlaamsch landschap
van Teniers, genrestukjes van Gerard Dou, Metzu en Paulus Potter,
zeestukjes van Bakhuijzen en Vernet; onder de nieuwere schilderijen
merkte ik op van Delacroix, Rosa Bonheur, de Keijser, Ingres, Scheffer,
Meyssonier, enz. Eenige prachtige nabootsingen van de schoonste
modellen der oudheid in marmer of brons, stonden op voetstukken in de
hoeken van dit schoone museum. De verbazing, welke de kapitein van de
Nautilus mij voorspeld had, begon zich reeds van mij meester te maken.

"Mijnheer de professor", zeide die vreemde man, "gij zult de weinige
complimenten, waarmede ik u ontvang, en de wanorde welke hier heerscht,
wel willen verontschuldigen."

"Zonder te willen onderzoeken wij gij zijt, mijnheer," antwoordde ik,
"zou ik wel willen vragen of gij kunstenaar zijt?"

"Op zijn hoogst liefhebber, mijnheer. Ik hield er vroeger veel
van om die kunststukken te verzamelen, welke de menschelijke hand
had voortgebracht; ik zocht ze begeerig en onvermoeid op en heb op
die wijze eenige kostbare stukken bij elkander kunnen krijgen. Het
zijn mijne laatste herinneringen van die aarde, welke dood voor mij
is. In mijne oogen zijn uwe nieuwe artisten reeds zeer oud; bestaan
reeds 2 of 3000 jaar, en ik verwar ze in mijn geest; meesters hebben
geen leeftijd."

"En, die componisten?" vroeg ik, terwijl ik wees op stukken van Weber,
Rossini, Mozart, Beethoven, Haydn, Meyerbeer, Herold, Wagner, Auber,
Gounod en anderen, die op eene serafine van het grootste model,
welke tegen een van de wanden der zaal stond, verspreid lagen.

"Die componisten," antwoordde mij de kapitein, "zijn voor mij
tijdgenooten van Orpheus, want tijdrekenkundig verschil bestaat in de
herinnering der dooden niet, en ik ben dood, mijnheer de professor,
even goed dood als uwe vrienden, die een paar meter diep onder den
grond liggen."

Kapitein Nemo zweeg en scheen in diepe mijmering verzonken. Ik
beschouwde hem met levendige aandoening, terwijl ik in stilte het
vreemde van zijn gelaat trachtte te ontcijferen. Tegen eene kostbare
met mozaiek ingelegde tafel geleund, zag hij mij niet meer, en had hij
mij geheel vergeten. Ik eerbiedigde dit stilzwijgen en beschouwde
verder al de bijzonderheden, welke het salon versierden. Na de
kunstwerken bekleedden zeldzaamheden uit de natuur eene belangrijke
plaats. Zij bestonden voornamelijk uit planten, schelpen of andere
voortbrengselen van den Oceaan, welke de kapitein waarschijnlijk
zelf gevonden had. In het midden van het salon sprong een electrisch
verlichte waterstraal uit eene fontein op, welke uit eene enkele
schelp vervaardigd was. Deze schelp was aan de randen sierlijk
uitgesneden en had een omtrek van zes meter; zij was dus grooter dan
die schoone schelpen welke Frans I van de Venetiaansche republiek
kreeg, en waarvan hij voor de kerk van Saint Sulpice te Parijs twee
reusachtige doopbekkens liet vervaardigen.

Rondom die fontein waren onder sierlijke glazen ramen de
kostbaarste voortbrengselen der zee gerangschikt, welke het oog eens
natuuronderzoekers ooit aanschouwd had; men kan begrijpen hoe opgetogen
ik was. Een conchylioloog (schelpkenner), die wat zenuwachtig was, zou
misschien van verbazing zijn omvergevallen voor andere glazen kastjes,
waarin schelpen waren tentoongesteld. Ik zag er eene verzameling van
onschatbare waarde, waartoe de tijd mij zou ontbreken om die geheel
te beschrijven; genoeg zij het te zeggen, dat zij uit alle oorden der
wereld, uit alle deelen der zee was bijeengebracht; er waren paarlen
onder van allerlei kleur en grootte, zelfs zoo groot als een duivenei,
welke eene waarde van ettelijke millioenen moesten hebben. Het was dus
onmogelijk, om de waarde van deze verzameling te schatten; de kapitein
had millioenen moeten besteden om die kostbaarheden te verwerven,
en ik vroeg mij zelven af, aan welke bron hij putte om aan al die
grillen van een verzamelaar te voldoen, toen ik door deze woorden
uit mijne mijmering werd opgewekt:

Gij beschouwt die schelpen, mijnheer de professor; zij mogen een
natuurkenner belang inboezemen, maar zij hebben voor mij een aangenamer
zijde want ik heb ze allen eigenhandig verzameld, en er is geene zee
op den aardbol, welke ik niet onderzocht heb."

"Ik begrijp het genot, kapitein, om te midden van zulke rijkdommen rond
te wandelen. Gij behoort onder diegenen, die zelven hunne schatten
verzameld hebben. Geen Europeesch museum bevat zulk eene verzameling
van voortbrengselen uit den Oceaan. Maar als ik mijne bewondering
daaraan geheel besteed, wat rest mij dan voor het vaartuig, waarin ze
verborgen zijn. Ik wil niet doordringen in uwe geheimen, maar ik beken
dat die Nautilus mijne nieuwsgierigheid in de hoogste mate opwekt,
om de kracht, welke haar in beweging brengt en het toestel dat haar
bestuurt; ik zie aan den muur van deze zaal instrumenten hangen,
wier bestemming mij onbekend is; zou ik mogen weten...!"

"Mijnheer Aronnax," antwoordde de kapitein, "ik heb u gezegd dat
gij bij mij aan boord vrij zoudt zijn, en daarom is geen deel van de
Nautilus voor u verborgen. Gij kunt het vaartuig in alle bijzonderheden
in oogenschouw nemen, en ik zal het mij tot een genoegen rekenen uw
gids te zijn."

"Ik weet niet hoe u te danken, mijnheer, maar ik zal geen misbruik
maken van uwe goedheid; alleen wensch ik u te vragen waar deze
natuurkundige werktuigen voor dienen?"

"Diezelfde instrumenten bevinden zich in mijne kamer, mijnheer, en
daar zal ik de eer hebben u er het gebruik van te verklaren. Bezie
vooraf echter een oogenblik de hut, welke voor u bestemd is; gij moet
toch weten, hoe gij op de Nautilus zult gehuisvest zijn."

Ik volgde den kapitein, die door eene andere deur mij in een der gangen
van het schip bracht; hij geleidde mij naar het voorste gedeelte,
en daar vond ik niet eene hut, maar eene smaakvolle kamer, met bed,
toilettafel en verschillende andere meubelen. Ik kon mijn gastheer
slechts danken.

"Uwe kamer is naast de mijne," zeide hij, eene deur opendoende,
"en de mijne komt uit in het salon, dat wij zooeven verlaten hebben."

Ik trad de kamer van den kapitein binnen; deze zag er somber, bijna als
eene kloostercel uit; een ijzeren bed, eene werktafel en eenige andere
benoodigheden, alles slechts ten halve verlicht; niets aangenaams,
slechts het strikt noodige. Kapitein Nemo wees mij een stoel, ik ging
zitten en daarop begon hij aldus:


HOOFDSTUK XII

Alles door electriciteit.

"Mijnheer," zeide kapitein Nemo, terwijl hij mij op de instrumenten aan
den wand wees, "dat zijn de voor de vaart van de Nautilus vereischte
werktuigen. Hier en in mijn salon heb ik ze altijd voor oogen;
zij wijzen mij de plaats en de juiste richting in 't midden van den
Oceaan aan. Sommigen zijn u bekend, als de thermometer, welke mij de
temperatuur in de Nautilus aanwijst, de barometer, die de drukking van
de lucht aanduidt, en verandering van weer voorspelt; de hygrometer,
die den graad van droogte van de atmosfeer aanwijst; het stormglas,
waarvan het mengsel mij door zijne veranderingen storm verkondigt,
het kompas, dat mijn weg regelt; de sextant, die mij de breedte
doet kennen; chronometers, welke mij de lengte laten berekenen, en
eindelijk dag- en nachtkijkers, die mij dienen om alle punten van
den gezichteinder te onderzoeken, als de Nautilus op de oppervlakte
der zee drijft."

"Het zijn de gewone zeevaartkundige instrumenten," antwoordde ik;
"ik ken er het gebruik van; maar er zijn nog anderen, welke zonder
twijfel voor de bijzondere inrichting van de Nautilus bestemd zijn. Die
wijzerplaat daar met beweegbare naald, is dat geen manometer?"

"Juist, mijnheer; hij staat in verbinding met het water, welks drukking
hij aanwijst, zoodat ik daardoor weet op welke diepte mijn vaartuig
zich beweegt."

"En die dieplooden van nieuwe soort?"

"Het zijn thermometrische dieplooden, welke mij den warmtegraad van
de verschillende diepten der zee doen kennen."

"En die andere instrumenten, welker gebruik ik zelfs niet kan raden?"

"Thans moet ik u een en ander verklaren, mijnheer de professor,"
zeide kapitein Nemo; "hoor mij dus aan."

Hij bewaarde gedurende eenige oogenblikken het stilzwijgen, en sprak
daarop het volgende:

"Er bestaat eene kracht, welke mij gehoorzaamt, die snel en met
het grootste gemak werkt, welke zich voor allerlei gebruik weet te
schikken, en het meesterschap bij mij aan boord uitoefent; door die
kracht geschiedt alles; zij verlicht en verwarmt mij, en is de ziel
van al mijne werktuigen; die kracht is de electriciteit."

"De electriciteit!" riep ik, ten hoogste verbaasd.

"Ja, mijnheer."

"Maar kapitein, uw vaartuig beweegt zich bijzonder snel, hetgeen
moeielijk te rijmen is met de kracht der electriciteit; hare
beweegkracht is tot heden bijzonder gering geweest, en heeft slechts
weinig kunnen uitwerken!"

"Mijnheer de professor," antwoordde de kapitein, "mijne electriciteit
is niet de gewone, welk elkeen kent; dit is alles wat ik er u van
kan zeggen."

"Ik zal ook niet onbescheiden zijn, kapitein, en ik zal mij vergenoegen
met mijne verbazing over zulk een resultaat te uiten. Eene enkele vraag
evenwel, waarop gij niet behoeft te antwoorden als ik onbescheiden
ben. De elementen, welke gij voor die wonderbare kracht bezigt,
moeten spoedig verbruikt zijn. Hoe bijvoorbeeld vervangt gij het zink,
omdat gij geene gemeenschap meer houdt met het bewoonde land?"

"Uwe vraag zal beantwoord worden," antwoordde kapitein Nemo; "ik zal
beginnen met u te zeggen, dat er op den bodem der zee zink-, ijzer-,
zilver- en goudmijnen bestaan, welker ontginning zeer zeker tot de
mogelijkheden behoort; maar ik gebruik niets van die metalen, en ik
heb aan de zee zelve de middelen ontleend, om mijne electriciteit
voort te brengen."

"Aan de zee?"

"Ja, professor, en de middelen daartoe ontbraken mij niet; ik
zou bijvoorbeeld electriciteit hebben kunnen verkrijgen door de
verschillende temperaturen, welke metaaldraden ondervinden, als ik
ze op verschillende diepten indompel; maar ik heb de voorkeur gegeven
aan een meer practisch middel."

"En welk is dat?"

"Gij kent de samenstelling van het zeewater; op een kilogram vindt
men 0,965 water, en ongeveer 0,0267 chloorsodium, verder in zeer
geringe hoeveelheid chloorpotassium, chloormagnesium, zwavelzure kalk,
zwavelzure magnesia, broommagnesium en koolzure kalk; gij ziet dus
dat chloorsodium er in merkbare hoeveelheid in voorkomt; dit sodium
haal ik uit het zeewater en ik stel er mijne elementen uit samen."

"Uit sodium."

"Ja mijnheer, met kwik vermengd vormt het een amalgama, dat in de
Bunsensche elementen het zink kan vervangen; het kwik wordt nooit
opgelost; dit is slechts het geval met het sodium, doch dit levert
de zee mij telkens weder op; bovendien moet ik u zeggen, dat de
sodiumzuilen als zeer sterk werkend moeten beschouwd worden en dat hare
electrieke kracht dubbel zoo groot is als die van zuilen van zink."

"Ik begrijp, kapitein, dat het sodium in uwe omstandigheden
voortreffelijke diensten bewijst. Gij vindt het in de zee, goed;
maar gij moet het er uithalen, en hoe doet gij dat? Uwe zuilen
zouden misschien daartoe kunnen dienen, doch als ik mij niet bedrieg,
dan moet het verbruik van sodium in uwe elementen de voortgebrachte
hoeveelheid verre overtreffen."

"Daarom verschaf ik het mij niet op die wijze, mijnheer, en ik gebruik
daarvoor zeer eenvoudig steenkolen."

"Die gij in den grond vindt?" vroeg ik.

"Neen, in zee," antwoordde kapitein Nemo.

"Kunt gij dan uwe onderzeesche kolenmijnen ontginnen?"

"Wacht maar, mijnheer Aronnax, en gij zult ons bezig zien. Ik vraag
u slechts wat geduld, omdat gij daartoe toch den tijd hebt. Herinner
u evenwel voortdurend, dat ik alles aan den Oceaan verschuldigd ben;
de zee verschaft mij electriciteit, en deze geeft aan de Nautilus
warmte, licht, beweging, kortom het leven."

"Maar toch niet de lucht, welke gij inademt?"

"O, ik zou zelfs de noodige lucht kunnen vervaardigen, doch dit
behoeft niet, omdat ik naar de oppervlakte der zee terug keer, als
ik het goed vind. Wanneer de electriciteit mij niet al de noodige
zuivere lucht verschaft, dan brengt zij toch pompen in beweging, welke
de lucht in een vergaarbak te zamen perst, waardoor ik, als ik wil,
mijn verblijf in de diepte kan verlengen."

"Kapitein," antwoordde ik, "ik kan u slechts bewonderen. Gij hebt
zeker de ware kracht der electriciteit uitgevonden, welke de menschen
zonder twijfel later zullen vinden."

"Ik weet niet of zij die wel zullen vinden," antwoordde de kapitein
koel. "Hoe het ook zij, gij kent nu het voornaamste gebruik, hetwelk
ik van deze kracht maak; zij verlicht ons met eene gelijkmatigheid
en een duur, welke het zonlicht niet bezit; ziehier, dit uurwerk,
het is electriek en loopt regelmatiger dan de beste chronometers;
ik heb het op de Italiaansche wijze in vierentwintig uren verdeeld,
want voor mij bestaat geen dag of nacht, geen zon of maan, maar
alleen dit kunstlicht, dat ik tot in de diepten der zee met mij kan
medevoeren. Zie, op dit oogenblik is het tien uur in den morgen."

"Juist."

"Hier is nog eene andere toepassing der electriciteit; deze wijzerplaat
wijst de snelheid van de Nautilus aan. Een electrieke draad stelt haar
in verbinding met de schroef, en deze naald wijst mij dan de juiste
snelheid aan, op dit oogenblik, bij voorbeeld, loopen wij vijftien
kilometer in 't uur."

"Het is verbazend, en ik zie wel, kapitein, dat gij gelijk gehad hebt
om deze kracht te gebruiken, welke wind, water en stoom vervangt."

"Wij hebben nog niet gedaan, mijnheer Aronnax," zeide kapitein
Nemo, terwijl hij opstond; "als gij mij wilt volgen, zullen wij den
achtersteven bezoeken."

Ik kende nu reeds het geheele voorste gedeelte van dit vaartuig,
hetwelk, als men van het midden naar den voorsteven ging, op deze
wijze was ingedeeld: de eetzaal vijf meter lang, van de bibliotheek
gescheiden door een hermetisch beschot, waar het water niet doorheen
kon dringen; de boekerij was vijf meter lang, de groote zaal van tien
meter door een tweede waterdicht beschot gescheiden van de kamer des
kapiteins, welke vijf meter lang was; daarachter lag mijne hut van
twee en een halven meter, en eindelijk eene bergplaats van zeven en
een halven meter, die zich tot aan den voorsteven uitstrekte; dus in
't geheel 35 meter lang. In de ondoordringbare beschotten waren deuren
aangebracht, die door sluitstukken van caoutchouc hermetisch sloten,
waardoor de veiligheid aan boord van de Nautilus gewaarborgd was,
voor het geval, dat het vaartuig een lek bekwam.

Ik volgde den kapitein door de loopgangen aan bakboord, en ik kwam
in het midden van het vaartuig; daar was eene soort van put tusschen
twee ondoordringbare beschotten; eene ijzeren trap aan den wand
vastgeschroefd, leidde naar het bovenste gedeelte; ik vroeg waarvoor
die trap diende.

"Daarlangs bereikt men de sloep," zeide hij.

"Hoe hebt gij dan eene sloep?" vroeg ik, vrij verwonderd.

Zonder twijfel; een uitmuntend licht vaartuigje, dat niet zinken kan,
en voor uitstapjes en voor de vischvangst gebruikt wordt."

"Maar als gij u dan daarop wilt inschepen, moet gij naar de oppervlakte
der zee stijgen?"

"Geenszins; deze sloep zit aan het bovengedeelte van de Nautilus
bevestigd, en wordt bewaard in eene daarvoor geschikte ruimte, zij is
van een dek voorzien, volkomen waterdicht, en met flinke katrollen
vastgemaakt. Deze trap leidt naar een mangat in het buitenste
omkleedsel van de Nautilus, waar een dergelijk gat, dat in de sloep
gemaakt is, juist tegen aansluit; door deze dubbele opening kruip ik in
de boot, dan sluit men de eene in de Nautilus, en ik de andere in de
sloep; ik laat de touwen over de katrollen schieten, en de boot rijst
met eene vervaarlijke snelheid naar de oppervlakte; daar open ik een
luik in het dek, dat tot nog toe zorgvuldig gesloten bleef; ik richt
den mast op, hijsch een zeil of neem de riemen ter hand en ik vaar."

"Maar hoe komt gij aan boord terug?"

"Ik ga niet terug, mijnheer Aronnax, de Nautilus komt naar mij toe."

"Op uw bevel?"

"Op mijn bevel; een electrieke draad verbindt mij met het vaartuig;
ik telegrapheer en dat is genoeg."

"Inderdaad niets is eenvoudiger," zeide ik, duizelend van het hooren
van al die wonderen.

Na het trapgat voorbijgegaan te zijn, waardoor men op het plat kon
komen, zag ik eene hut van twee meter lengte, waar Koenraad en Ned Land
verrukt over het aangeboden maal, bezig waren dit te verorberen. Daarna
opende de kapitein eene deur, welke in eene drie meter lange keuken
uitkwam; deze was tusschen de groote kombuizen gelegen.

In de keuken werd de electriciteit, krachtiger en dienstiger dan het
gas, overal voor gebruikt. De draden onder de fornuizen verhitten
daar aangebrachte stukken platinaspons zeer regelmatig; evenzoo werd
de hitte onderhouden onder distilleerketels, welke door uitdamping
heerlijk drinkwater opleverden. Bij die keuken was de gemakkelijk
ingerichte badkamer, waar twee kranen water naar verkiezing koud of
warm verschaften. Op de keuken volgde het verblijf van de equipage;
maar daarvan bleef de deur gesloten, zoodat ik die inrichting niet
kon zien, waardoor ik anders er achter had kunnen komen, hoeveel man
er voor het besturen van de Nautilus noodig waren.

Een vierde waterdicht beschot scheidde deze ruimte van de
machinekamer. Een deur opende zich, en ik bevond mij in de ruimte
waar kapitein Nemo, zeker een uitstekend ingenieur, zijne toestellen
voor de beweegkracht had geplaatst.

Deze helder verlichte machinekamer was niet minder dan twintig
meter lang. Zij was in twee deelen afgedeeld; het eerste bevatte
de elementen, het tweede de werktuigen, welke de beweging aan de
schroef mededeelden.

Ik was het eerste oogenblik verwonderd over de bijzondere lucht,
welke deze ruimte vervulde; de kapitein bemerkte dit: "het zijn
eenige gasachtige producten," zeide hij, "welke het gevolg zijn
van het gebruik van sodium. Overigens zuiveren wij elken morgen het
geheele vaartuig, door er versche lucht in te laten stroomen."

Ik beschouwde met eene licht te begrijpen belangstelling de machines
van de Nautilus.

"Gij ziet," zeide kapitein Nemo, "dat ik de elementen van Bunsen en
niet die van Ruhmkorff gebruik; de laatsten zouden niet sterk genoeg
geweest zijn. De Bunsensche elementen zijn slechts weinig in getal,
maar sterk en groot, hetwelk de ondervinding mij geleerd heeft dat
beter is. De electrieke stroom wordt naar achteren gevoerd, waar hij
door electro-magneten van groote afmeting inwerkt op een bijzonder
stelsel van hefboomen en raderen, welke de beweging weder overbrengen
op de schroefstang. Deze schroef, welker middellijn zes meter bedraagt,
kan 120 omwentelingen in de seconde doen."

"En gij verkrijgt aldus?"

"Eene snelheid van vijftig kilometer in het uur."

Er was nog iets geheimzinnigs, doch ik drong er niet op aan om het te
weten. Hoe kon de electriciteit met zulk eene kracht werken? Waar nam
die bijna onbegrensde macht haar oorsprong? Was het door buitengemeene
spanning, opgewekt door klossen van eene nieuwe soort? Was het door
overbrenging van krachten in een tot nog toe onbekend stelsel van
hefboomen, dat men dit electriek vermogen tot in het oneindige kon
doen toenemen? Dit kon ik niet begrijpen.

"Kapitein Nemo," zeide ik, "ik zie de resultaten, en ik tracht niet
ze te verklaren. Ik heb de Nautilus voor de Abraham Lincoln zich zien
bewegen, ik weet dus waaraan ik mij ten opzichte harer snelheid kan
houden, maar zich bewegen is niet genoeg; men moet kunnen zien waar
men heengaat; men moet zich rechts en links, naar boven en naar
beneden kunnen bewegen. Hoe bereikt gij zulk eene groote diepte,
waar gij, dunkt mij, een toenemenden weerstand moet ondervinden,
die slechts door honderden atmosferen te meten is? Hoe stijgt gij
weder naar boven? In een woord, hoe blijft gij op de diepte, welke
gij wilt? Ben ik misschien onbescheiden door u dit te vragen?"

"Geenszins, mijnheer de professor," antwoordde de kapitein, na eenige
aarzeling, "omdat gij dit vaartuig nimmer zult verlaten. Kom in het
salon; dat is onze ware studeerkamer, en daar zult gij alles vernemen,
wat gij omtrent de Nautilus weten moet."


HOOFDSTUK XIII

Eenige cijfers.

Een oogenblik daarna zaten wij in het salon met eene sigaar in den
mond. De kapitein legde mij eene teekening voor, waarop het plan van
de Nautilus in opstand en doorsnede was uitgewerkt; toen begon hij
zijn verhaal in deze woorden:

"Hier hebt gij de verschillende afmetingen, mijnheer, van het vaartuig,
waarop gij u bevindt; het is een lange cylinder met kegelvormige
uiteinden; het ziet er zoo ongeveer uit als eene sigaar, een vorm,
welken men te Londen reeds bij verscheidene gelijksoortige constructien
gebruikt heeft. De lengte van den cylinder, van de eene punt tot
de andere, bedraagt juist 70 meter; de middellijn is op de grootste
breedte acht meter. In mijn vaartuig staat dus niet, zooals in uwe
groote stoomschepen, de breedte tot de lengte als een tot tien, maar
de zijden en de ronding zijn lang genoeg, om de verplaatste watermassa
geene enkele verhindering in zijne vaart te doen ondervinden.

"Deze twee afmetingen kunnen u door eenvoudige berekening de
oppervlakte en den inhoud van de Nautilus doen vinden; de oppervlakte
bedraagt 1011.45 vierkante meter, de inhoud 1500.2 kubieke meter,
dat wil zeggen, dat als het vaartuig geheel in het water gedompeld is,
er eene watermassa verplaatst wordt, die ongeveer 1500 ton weegt.

"Toen ik mijne plannen maakte voor dit onderzeesche vaartuig, wilde
ik, dat als het in evenwicht op het water lag, het voor negen tienden
daarin zou wegzinken en er slechts een tiende uit zou steken. Daarom
moest het slechts negen tienden van zijn volumen verplaatsen,
derhalve 1350.18 kub. meter, dat is te zeggen een gewicht van een
gelijk aantal tonnen. Ik mocht dus bij mijne constructie dit gewicht
niet te boven gaan.

"De Nautilus heeft een dubbelen romp, welks platen door dwarsijzers
verbonden zijn, welke daaraan eene buitengewone sterkte geven; door
deze inrichting heeft de oppervlakte een weerstandsvermogen, alsof
ze massief was. De naden kunnen niet worden ingedrukt; de ijzeren
pantserplaten zitten vast tegen elkander gedrukt, en door zulk een
bouw is mijn schip in staat om de hevigste zeeen te trotseeren.

"Die beide omkleedsels zijn van stalen platen vervaardigd, welker
dichtheid, in vergelijking met die van het water, 7,8 bedraagt. De huid
is niet minder dan vijf centimeter dik en weegt 364.56 ton; de kiel,
welke slechts 50 centimeter hoog en 25 breed is, weegt alleen 62 ton;
de machine, de ballast, de verschillende voorwerpen en werktuigen, de
tusschenwanden en de binnenste stutten, hebben te zamen een gewicht
van 923.62 ton, hetwelk bij de vroeger opgegeven cijfers gevoegd,
een totaal oplevert van 1350.18 ton. Begrepen?"

"Begrepen," antwoordde ik.

"Als dus de Nautilus drijft," vervolgde de kapitein, "dan steekt zij
voor een tiende deel boven water uit. Wanneer ik dus vergaarbakken
heb aangebracht, welke even groot van inhoud zijn als dit tiende
gedeelte, dat is van 150.02 ton, en als ik die met water vul, dan
zal het vaartuig geheel onder water zijn; dit gebeurt, mijnheer de
professor; die vergaarbakken bestaan in het benedenste deel van de
Nautilus; ik heb de kranen slechts te openen, de ruimte wordt gevuld,
en het schip drijft juist onder de oppervlakte des waters."

"Goed kapitein, maar nu stuiten wij juist op de grootste moeielijkheid;
dat gij juist onder het wateroppervlak drijven kunt, begrijp ik; maar
als gij lager wilt zakken, ontmoet uw vaartuig dan geen drukking van
beneden naar boven van een kilogram op den vierkanten centimeter?"

"Juist, mijnheer."

"Dan begrijp ik niet hoe gij de Nautilus zoo diep kunt doen indompelen
of gij moest haar geheel laten volloopen."

"Gij moet de statica niet met de dynamica verwarren, professor,"
antwoordde kapitein Nemo; "want dan begaat gij grove dwalingen. Er
is slechts weinig arbeidsvermogen noodig om de grootste diepten van
den Oceaan te bereiken, want alle lichamen hebben eene neiging tot
zinken. Volg slechts mijne redeneering."

"Ik ben geheel gehoor, kapitein."

"Toen ik het toenemend gewicht wilde berekenen, dat ik aan de Nautilus
geven moest om haar dieper te doen zinken, behoefde ik slechts acht
te geven op de vermindering in volumen, welke het zeewater ondergaat,
naarmate men dieper in zee daalt."

"Dit is duidelijk," antwoordde ik.

"Welnu, als het water al eenigszins kan worden samengedrukt,
dan bezit het deze hoedanigheid toch slechts in geringe mate; en
inderdaad volgens de laatste berekeningen is de vermindering slechts
436/10000000 per atmosfeer, of op elke tien meter diepte. Wil ik dus
1000 meter diep zinken, dan moet ik berekenen hoeveel het volumen
inkrimpt onder een druk van eene kolom water van 1000 meter hoog,
dat is onder dien van honderd atmosferen. Die vermindering zal dan
436/100000 zijn; ik moet mijn gewicht dus zoodanig vermeerderen,
dat het vaartuig 1506.74 ton weegt in plaats van 1500.2 ton, het is
dus slechts eene vermeerdering van 6.54 ton."

"Slechts?"

"Welzeker, mijnheer Aronnax, en die berekening is gemakkelijk na te
gaan. Nu heb ik nog andere vergaarbakken, welke honderd ton inhoud
hebben. Ik kan mij dus op ontzaglijke diepten laten zinken. Als ik
weder stijgen wil, heb ik het water slechts te verwijderen, en als
ik dan alle vergaarbakken ledig maak, komt de Nautilus weer voor een
tiende deel van hare hoogte boven het watervlak uit."

Tegen zulk eene op cijfers gegronde bewijsvoering had ik niets in
te brengen.

"Ik neem uwe berekeningen aan, kapitein," gaf ik ten antwoord,
"en ik zou zeer onaardig handelen om daarover met u te twisten,
omdat de ondervinding er dagelijks de waarheid van bewijst. Maar ik
voorzie nog eene wezenlijke moeielijkheid."

"Welke, mijnheer?"

"Als gij op duizend meter diepte zijt, dan ondervindt het buitenste
bekleedsel van de Nautilus eene drukking van honderd atmosferen;
als gij dus op dat oogenblik het water uit uwe vergaarbakken wilt
verdrijven om weder te stijgen, dan moeten uwe pompen die drukking
overwinnen, en dat is honderd kilogram op de vierkante centimeter. Gij
hebt dus eene kracht noodig...."

"Welke de electriciteit alleen mij kon geven," viel kapitein Nemo mij
haastig in de rede. "Ik herhaal het u, mijnheer, dat de dynamische
kracht van mijne werktuigen bijna onbegrensd is. De pompen van de
Nautilus hebben eene verbazende kracht; gij hebt dat dunkt mij reeds
moeten ondervinden, toen hare waterstralen zich als een woedende stroom
op het dek van de Abraham Lincoln neerstortten. Overigens bedien ik
mij van mijne hulpvergaarbakken slechts om eene gemiddelde diepte van
1500 tot 2000 meter te bereiken, en dat wel om mijne toestellen te
sparen. Als ik lust heb om den Oceaan op eene diepte van twee of drie
kilometer te bezoeken, dan heb ik veel langere, doch even onfeilbare
bewegingen noodig."

"Welke dan, kapitein?" vroeg ik.

"Daarvoor moet ik u noodzakelijk mededeelen hoe de Nautilus bestuurd
wordt."

"Ik brand van ongeduld om het te vernemen."

"Om het schip naar stuur- of bakboordzijde te wenden, om het te doen
laveeren, kortom om het in horizontale richting te doen bewegen,
daarvoor gebruik ik een gewoon roer, dat met een tandrad in beweging
wordt gebracht; maar ik kan de Nautilus ook van boven naar beneden,
en omgekeerd bewegen in vertikale richting, en dit doe ik door
middel van twee hellende vlakken, welke aan weerszijden midden uit
het schip steken, en die door middel van krachtige hefboomen allerlei
standen kunnen aannemen. Als die vlakken evenwijdig met het vaartuig
gehouden worden, dan gaat dit in horizontale richting voort; worden
zij schuins gehouden, dan daalt de Nautilus volgens de helling der
vlakken en door de werking der schroef naar de diepte, of komt op
dezelfde wijze naar boven, en zelfs als ik spoediger naar boven wil
komen, dan laat ik de schroef stilstaan, en de drukking van het water
doet de Nautilus in vertikale richting even spoedig stijgen, als een
luchtbal, die met waterstofgas gevuld, zich in de lucht verheft."

"Bravo, kapitein!" riep ik uit. "Maar hoe kan de stuurman den weg
volgen, welken gij hem in het midden der zee aanwijst?"

"De stuurman staat in eene glazen kooi, welke boven op de Nautilus
eenigszins uitsteekt, en welke van groote lenzen is voorzien."

"Glazen, die bestand zijn om aan zulk eene drukking weerstand te
bieden?"

"Welzeker. Het kristal dat zoo bros is als er tegen gestooten wordt,
heeft echter een aanzienlijk weerstandsvermogen. Bij proeven, welke
men in 1864 in de Poolzeeen nam om bij electriek licht te visschen,
merkte men op, dat kristalplaten van zeven millimeter dik aan eene
drukking van zestien atmosferen konden weerstand bieden, als men er
slechts warmtestralen door liet vallen, welke haar eene gelijkmatige
warmte mededeelden. En de glazen, waarvan ik mij bedien, zijn in het
middelpunt niet minder dan 21 centimeter dik, dat is dus dertigmaal
zooveel."

"Ik geloof het, kapitein; maar om te zien moet het licht de duisternis
van die diepten toch vervangen, en ik vroeg mijzelven af, hoe het
mogelijk is om onder in zee...."

"Achter het stuurhokje is een krachtige electrieke reflector geplaatst,
welker stralen de zee op een kilometer afstands verlichten."

"Bravo, kapitein! Nu begrijp ik dat lichten van den reusachtigen
eenhoorn, die alle geleerden in spanning heeft gebracht. Het is
natuurlijk dat ik u hierbij vraag, of de botsing tusschen de Nautilus
en de Scotia, waarover zooveel gepraat is, door eene toevallige
ontmoeting werd veroorzaakt of niet?"

"Geheel toevallig mijnheer; ik voer op twee meter onder water toen
de botsing plaats greep; overigens zag ik dat het geene noodlottige
gevolgen heeft gehad."

"Geene, mijnheer; maar wat uwe ontmoeting met de Abraham Lincoln
aangaat?..."

"Het spijt mij voor een van de beste schepen van die flinke
Amerikaansche Marine, mijnheer, maar men viel mij aan en ik moest mij
verdedigen. Overigens heb ik mij slechts vergenoegd om het fregat
in een toestand te brengen, dat het mij geen schade meer kon doen;
het zal zijne averij in de eerste haven de beste wel hebben kunnen
doen herstellen."

"O kapitein," riep ik geheel overtuigd uit, "uw Nautilus is waarlijk
een wonder!"

"Ja, mijnheer," antwoordde de kapitein met wezenlijke aandoening,
"en ik heb dat schip zoo lief, alsof het mijn vleesch en bloed
ware. Indien op uwe gewone schepen gevaren u omringen, indien men op
zee het allereerst den indruk krijgt van een gevoel dat u naar den
afgrond trekt, zooals Janssen het zoo nauwkeurig gezegd heeft, dan
heeft de mensch in de Nautilus niets te vreezen; geen lek, want de
dubbele huid heeft de sterkte van het ijzer; geen tuig, dat door het
slingeren en stampen van het schip spoedig vernield is; geen zeilen,
welke de wind u voor den neus aan flarden scheurt; geen ketels, die
door de hitte verteerd worden; geen brand, omdat het geheele schip
van ijzer en niet van hout gemaakt is, geen kolen, welke opraken,
omdat electriciteit zijne grootste kracht uitmaakt; geen botsingen te
vreezen, omdat het alleen in de diepten van de zee vaart; geen storm
te weerstaan, omdat het schip eenige meters reeds onder de oppervlakte
eene volkomene stilte vindt! Dat is nu het schip bij uitnemendheid,
mijnheer! En indien het waar is, dat de ingenieur meer vertrouwen in
zijn vaartuig stelt dan de bouwmeester, en de bouwmeester meer dan
de kapitein zelf, dan kunt gij begrijpen met welk een vertrouwen ik
voor mijn Nautilus bezield ben, als ik u zeg, dat ik er de kapitein,
de ingenieur en de bouwmeester van ben."

De kapitein sprak met wegslepende welsprekendheid; het vuur van zijn
blik, het levendige van zijne gebaren, maakten een ander mensch van
hem. Ja, hij had zijn vaartuig lief, als een vader zijn kind. Maar
eene misschien onbescheiden vraag rees nu bij mij op, en ik kon die
ook niet terughouden.

"Zijt gij dan ingenieur, kapitein?" vroeg ik.

"Ja, professor," antwoordde hij, "Ik heb te Londen, te Parijs en te
New-York gestudeerd, toen ik nog op het land woonde."

"Maar hoe hebt gij in het geheim die wondervolle Nautilus kunnen
bouwen?"

"Elk gedeelte er van, mijnheer Aronnax, heb ik onder eene verkeerd
opgegeven bestemming uit verschillende landen laten komen. De kiel
is te Le Creuzot in Frankrijk gesmeed, de schroefstang bij Pen en
Co. te Londen, de ijzeren pantserplaten bij Leard te Liverpool,
de schroef bij Scott te Glasgow. De vergaderbakken zijn bij Cail en
Co. te Parijs gesmeed, de machine bij Krupp te Essen, de spoor in de
werkplaatsen van Motala in Zweden; de juistheidsinstrumenten zijn van
de gebroeders Hart te New-York, enz., en ieder van de leveranciers
kreeg onder verschillende benamingen iets van mijn plan te zien."

"Maar toen die stukken gereed waren, moest gij die toch passen en in
elkander zetten?"

"Ik had mijne werf op een onbewoond eiland midden in den Oceaan. Mijne
werklieden, dat is te zeggen mijne dappere makkers, die ik onderricht
en gevormd heb, hebben daar de Nautilus onder mijn toezicht gebouwd,
en toen het vaartuig van stapel was geloopen, heeft het vuur elk spoor
van ons verblijf doen verdwijnen; ik geloof zelfs, dat als ik er toe
in staat was geweest, ik het eiland in de lucht had laten springen."

"Ik begin te gelooven dat de kosten voor het bouwen van de Nautilus
buitensporig groot zijn geweest."

"Een ijzeren vaartuig, mijnheer Aronnax, kost 1125 franc per ton;
de Nautilus meet 1500.2 ton: zij kost dus 1.687.725 [2] franken,
dus zoowat vier of vijf millioen met alle kunstwerken en schatten,
welke zij bevat."

"Eene laatste vraag, kapitein."

"Vraag, mijnheer."

"Zijt gij dan zoo rijk?"

"Ongeloofelijk rijk, mijnheer, ik zou zelfs zonder moeite de geheele
nationale schuld van Frankrijk kunnen betalen!"

Ik keek den zonderlingen man, die zoo sprak, strak aan; maakte hij ook
misbruik van mijn vertrouwen? De toekomst zou mij dit raadsel oplossen.



HOOFDSTUK XIV

De zwarte stroom.

Men berekent dat het water op den aardbol eene oppervlakte beslaat
van 3.751.322.76 vierkante myriameter of meer dan 37 1/2 millioen
hectaren. De massa water wordt geschat op eene hoeveelheid, gelijk
aan het water dat alle rivieren der aarde gedurende 40,000 jaar
zouden uitstorten. Gedurende de geologische tijdperken volgde het
tijdperk van het water op dat van het vuur; eerst was er overal zee;
toen verschenen in het Silurische tijdvak langzamerhand bergtoppen;
eilanden kwamen boven, verdwenen soms onder de groote waterstroomen,
kwamen op nieuw boven, vereenigden zich en vormden vaste landen,
zooals wij die nu nog kennen; er was een bewoonbaar vast gedeelte
ontstaan, dat eene oppervlakte had van 132,987,377 vierkante kilometer
of ruim 13,298 millioen hectaren. De vorm van dit land doet ons het
water in vijf groote wereldzeeen verdeelen: de Noordelijke IJszee,
de Zuidelijke IJszee, den Indischen Oceaan, den Atlantischen Oceaan
en de Stille Zuidzee; deze laatste strekt zich van het noorden naar
het zuiden tusschen de beide poolcirkels, en van het westen naar het
oosten tusschen Azie en Amerika uit, over eene lengte van 145 deg.. Het is
de kalmste zee; men vindt er breede en langzame stroomen in; het verval
is middelmatig, en er vallen overvloedige regens in. Zoodanig was de
Oceaan, welke mijn noodlot mij in de vreemdsoortigste omstandigheden
zou doen doorreizen.

"Mijnheer de professor," zeide kapitein Nemo, "als gij wilt, zullen
wij eens poolshoogte van onze ligging nemen, en het punt van vertrek
voor deze reis bepalen; het is kwart voor twaalven, ik zal dus weder
naar de oppervlakte stijgen."

De kapitein drukte driemaal op een electriek klokje; de pompen dreven
het water uit de vergaarbakken; de naald van de manometer wees door
verschil in drukking het stijgen van de Nautilus aan, tot dat alles
stilstond.

"Wij zijn er," zeide de kapitein.

Ik ging naar de middeltrap die tot het plat voerde. Ik besteeg
de metalen treden, en door het geopende luik kwam ik boven op de
Nautilus. Dit plat stak slechts 80 centimeter uit zee; de voor-
en achtersteven van het vaartuig hadden zulk een vorm, dat men het
vrij nauwkeurig met een lange sigaar kan vergelijken. Ik bemerkte
dat de ijzeren platen even over elkander waren geschoven, en eenige
overeenkomst hadden met de schubben van eenig kruipend dier. Ik begreep
dus vrij natuurlijk dat dit schip, niettegenstaande de beste kijkers,
altijd voor een zeemonster gehouden werd.

In het midden van het plat stak de sloep, welke half in het schip
verborgen was, eenigermate uit. Voor en achter bevonden zich twee
kooien van middelmatige hoogte met schuine wanden, en voor een deel
door groote lenzen gesloten; de eene kooi was voor den stuurman, die
de Nautilus stuurde, in de andere schitterde het krachtige electrieke
licht, dat het schip op zijn weg verlichtte.

De zee was kalm en de hemel helder. Het lange vaartuig voelde
nauwelijks iets van de zachte schommelingen van den Oceaan; een licht
oostewindje rimpelde het watervlak; de gezichteinder was zonder nevels
en liet dus de beste opmetingen toe. Er was niets in het gezicht; geen
klip, geen eiland, geen Abraham Lincoln, niets dan de oneindige ruimte.

Kapitein Nemo ging met zijn sextant in de hand de hoogte der zon
opnemen, waardoor hij de breedte leerde kennen; hij wachtte eenige
minuten, totdat de zon hare grootste hoogte bereikt had; terwijl
hij zijne observatien deed, bewoog zich geen enkele spier van zijn
lichaam, en het instrument zou in de hand van een marmeren beeld niet
onbeweeglijker hebben kunnen zijn.

"Middag," zeide hij.

Ik wierp een laatsten blik op die zee, welke eenigszins geelachtig
gekleurd was door het zand van de Japansche kust, en ik ging weder
naar het salon.

Daar berekende de kapitein de lengte, en zeide toen: "Mijnheer Aronnax,
wij zijn op 137 deg. 15' westerlengte...."

"Van welken meridiaan?" vroeg ik driftig, hopende dat het antwoord
van den kapitein mij misschien zou doen gewaar worden, uit welk land
hij afkomstig was.

"Mijnheer," antwoordde hij; "ik heb verschillende chronometers, die
geregeld zijn naar de meridianen van Parijs, Greenwich en Washington;
maar ter uwer eere zal ik mij van dien van Parijs bedienen."

Dit antwoord liet mij even wijs. Ik boog en de kapitein vervolgde:

"137 deg. 15' westerlengte van Parijs, 30 deg. 7' noorderbreedte, dat is te
zeggen op ongeveer 300 kilometer van de Japansche kust. Het is heden 8
November des middags, dat onze onderzoekingstocht onder water begint."

"God beware ons," zeide ik.

"En nu, mijnheer de professor, laat ik u den tijd voor uwe studien;
ik heb gelast om O.N.O. te sturen op eene diepte van vijftig
meter. Hier hebt gij kaarten met groote punten, waarop gij onzen
weg kunt volgen. Het salon is ter uwer beschikking, terwijl ik u de
vergunning verzoek om mij te verwijderen."

De kapitein groette mij; ik bleef met mijne gedachten alleen;
ik dacht slechts aan den kapitein van de Nautilus. Zou ik ooit
te weten komen tot welke natie deze vreemdsoortige man behoorde,
die er zich op beroemde tot geene te behooren? Wie had dien haat
bij hem opgewekt, welken hij aan de menschheid gezworen had, en
die hem misschien op vreeslijke wraak bedacht deed zijn? Was het
een van die miskende geleerden, dien men volgens eene uitdrukking
van Koenraad "verdriet had aangedaan," een nieuwerwetsche Galilei,
of een van die wetenschappelijke mannen, zooals de Amerikaan Maury,
wiens loopbaan door staatkundige omwentelingen was afgebroken? Ik
kon het niet zeggen. Hij ontving mij, dien het toeval bij hem aan
boord had gebracht, mij, wiens leven in zijne hand lag, koel, doch
gastvrij; hij had evenwel nimmer mijne hem toegestoken hand aangevat,
of mij de zijne toegestoken.

Ik bleef een uur in gepeins verzonken zitten, en zocht dien voor
mij zoo geheimzinnigen sluier op te lichten. Daarop vestigde ik het
oog op de groote kaart, welke op de tafel lag uitgespreid, en zette
den vinger op de plaats, waar de opgegeven breedte- en lengtegraden
elkander kruisten.

De zee heeft stroomen als het vaste land; het zijn bijzondere
stroomen, kenbaar aan hun warmtegraad, aan hunne kleur, en van welke
de merkwaardigste den naam van Golfstroom draagt. De wetenschap heeft
op den aardbol de richting van vijf hoofdstroomen aangewezen, een in
het noorden en een in het zuiden van den Atlantischen Oceaan, twee
anderen in het noorden en zuiden van de Stille Zuidzee, en een vijfde
in het zuiden van den Indischen Oceaan; zelfs is het waarschijnlijk,
dat er een zesde in het noorden van diezelfde zee bestaan heeft,
toen de Kaspische zee en het meer Aral met de groote Aziatische meren
verbonden, slechts eene groote uitgestrektheid water vormden.

Op de plaats der wereldkaart, waarop ik den vinger hield, vertoonde
zich een van die stroomen, de Kuroskivo der Japanneezen, de Zwarte
stroom, welke, uit de golf van Bengalen komende, door de straat
van Malakka en langs de kust van Azie stroomt, en dan in de Stille
Zuidzee zich met een bocht naar de Aleutische eilanden wendt; hij voert
kamferboonen en andere Indische voortbrengselen met zich, en is door
de helderblauwe kleur van zijn water duidelijk te onderscheiden van de
golven van den Oceaan. Dezen stroom zou de Nautilus volgen; ik volgde
dien met het oog op de kaart, en zag hem zich in den oneindig grooten
Oceaan verliezen, zelfs voelde ik er mij reeds door medeslepen, toen
Ned Land en Koenraad de zaal binnentraden. Mijne wakkere lotgenooten
bleven als versteend staan op het gezicht van zoovele wonderen,
als hier opeen gestapeld lagen.

"Waar zijn wij?"  riep Ned uit; "in het museum te Quebec?"

"Met mijnheers goedvinden zou ik eer zeggen, dat het bij ons in de
Galeries de Zooelogie was," zeide Koenraad.

"Vrienden," antwoordde ik, terwijl ik hen wenkte om binnen te komen,
"gij zijt noch in Canada, noch in Frankrijk, maar aan boord van de
Nautilus, vijftig meter onder het oppervlak der zee."

"Ik moet mijnheer gelooven, omdat hij het verzekert," zeide Koenraad;
"maar op mijn woord, de zaal is zoo schoon, dat zij zelfs een Vlaming
als mij verbaast."

"Verwonder u, mijn vriend, en kijk goed rond, want voor iemand, die
zooveel liefhebberij in het rangschikken en in klassen indeelen heeft
als gij, is hier werk in overvloed...."

Ik behoefde hem niet aan te moedigen; de brave jongen boog zich over
de glazen kasten en mompelde allei woorden en namen uit de taal der
natuurkenners: "weekdieren, koppootigen, Gyproea. Madagascariensis,"
enz., alles door elkander.

Gedurende dien tijd vroeg Ned Land, die niets met schelpen ophad,
mij naar mijn onderhoud met den kapitein; of ik ontdekt had wie hij
was, van waar hij kwam, waar hij heenging, naar welke diepte hij
ons medesleepte? Kortom, duizenden vragen, waarop ik zelfs den tijd
niet had een antwoord te geven. Ik vertelde hem al wat ik wist, of
liever wat ik niet wist en ik vroeg hem wat hij van zijn kant gezien
of gehoord had.

"Niets gehoord of gezien," antwoordde hij: "ik heb zelfs niemand van
de equipage gezien; zou die misschien ook electriek zijn?"

"Electriek!"

"Waarachtig, men zou het haast gaan gelooven. Maar gij, mijnheer
Aronnax," vroeg Ned Land, die, zoo het scheen altijd bij zijn denkbeeld
van overrompeling bleef, "zoudt gij niet kunnen zeggen, hoe sterk ze
hier aan boord zijn: tien, twintig, vijftig, honderd?"

"Ik kan u daarop geen antwoord geven. Geloof mij, laat voor het
oogenblik dat denkbeeld varen om u van de Nautilus meester te maken
of te vluchten. Dit vaartuig is een van de grootste meesterstukken
der nieuwere nijverheid, en het zou mij spijten als ik het niet gezien
had. Velen zouden zich in onzen toestand schikken, al ware het alleen
maar om te midden van al die wonderen rond te dolen, houdt u dus stil,
en laat ons trachten te zien, wat rondom ons gebeurt."

"Zien!" riep de harpoenier, "maar men ziet niets, en zal nooit iets
zien in die ijzeren gevangenis; wij varen in den blinde...."

Toen Ned dit zeide, werd het eensklaps donker als de nacht. Het
licht aan de zoldering verdween, en wel zoo snel, dat mijne oogen er
pijnlijk door werden aangedaan, evenals dit geschiedt, wanneer men
van de diepste duisternis plotseling in het schitterendste licht komt.

Wij bleven verstomd staan, en bewogen ons niet, daar wij niet wisten
welke aangename of onaangename verrassing ons wachtte; doch een
schuiven deed zich hooren; men zou gezegd hebben; dat de zijwanden
van de Nautilus in beweging kwamen.

"Dat is nu het einde van alles!", zeide Ned.

"Orde van de Hijdromedusen!", mompelde Koen.

Plotseling werd het dag aan weerszijden van de zaal door twee
ovale openingen; het zeewater was helder verlicht door een stroom
electriek licht. Twee dikke glasschijven scheiden ons van de zee;
eerst sidderde ik op de gedachte, dat deze broze wanden konden breken,
maar stevige koperen stangen steunden het glas, en gaven daaraan een
bijna onbeperkt weerstandsvermogen.

De zee was op een kilometer afstands rondom de Nautilus
duidelijk zichtbaar. Welk een schouwspel! Welke pen zou dit
kunnen beschrijven! Wie zou de uitwerking van het licht door deze
doorschijnende massa, en het zachte afnemen en verminderen daarvan
in de diepten boven en beneden ons kunnen afschilderen? Men kent
de doorschijnendheid der zee; men weet dat haar water helderder is
dan bronwater: de minerale en organische bestanddeelen, welke er in
opgelost zijn, vermeerderen die doorschijnendheid. In enkele gedeelten
van den Oceaan, bij de Antillen bijvoorbeeld, kan men op eene diepte
van 145 meter den zandigen bodem met bijzondere nauwkeurigheid zien,
en zelfs schijnen de zonnestalen nog tot op eene diepte van 300 meter
door te dringen. Maar in den stroom, waarin de Nautilus dreef, werd
het electriek licht in de diepte der zee zelve voortgebracht. Het
was geen verlicht water meer, maar een stroom van vloeibaar licht.

Als men de veronderstelling van Erhemberg gelooven wil, dan zou er in
de diepten der zee een phosphoresceerend licht bestaan, waardoor de
natuur aan de bewoners der zee een wonderlijk schouwspel bereid heeft;
ik kon dit een weinig beoordeelen door het duizendvoudige spelen van
het licht. Aan elke zijde had ik het gezicht op deze ondoorzochte
afgronden; de duisternis van de zaal deed het licht buiten des te
beter uitkomen, en wij keken door de ramen alsof het de wanden van
een zeer groot aquarium waren.

De Nautilus scheen zich niet te bewegen; het was omdat wij vaste
punten voor ons oog misten. Somwijlen echter vlogen strepen waters
met buitengewone snelheid ons voorbij, waardoor wij konden zien,
dat wij inderdaad zeer snel vooruitgingen.

Verbaasd leunden wij op onze ellebogen voor het glas, zonder dat een
onzer de stilte nog had afgebroken, toen Koenraad zeide:

"Gij wildet zien, vriend Ned, welnu, zie!"

"Prachtig!" zeide Ned, die zijn toorn en zijne ontvluchtingsplannen
vergetende, zich onwillekeurig aangetrokken gevoelde; "men zou er
zelfs ver om willen reizen, om zulk een schouwspel te bewonderen."

"O!" riep ik uit, "nu begrijp ik het leven van dien man; hij heeft
zich een wereld afzonderlijk gevormd, welke voor hem hare grootste
wonderen bewaart!"

"Maar waar zijn de visschen?" merkte de harpoenier op, "ik zie
er geen."

"Wat gaat u dat aan, vriend Ned," antwoordde Koenraad, "omdat gij ze
toch niet kent."

"Ik, een visscher!" zeide Ned Land.

En daarop ontstond een soort van twistgesprek tusschen de beide
vrienden, want beiden kenden visschen, maar ieder op verschillende
wijze; Ned Land kende er wel onderscheid tusschen, doch Koenraad
wist er zooveel te meer van, en nu hij de vriend van den harpoenier
geworden was, kon hij niet dulden, dat deze minder wist dan hij;
daarom zeide hij: "Gij zijt een visschendooder, mijn vriend, een zeer
handig visscher; gij hebt eene groote menigte van die belangwekkende
dieren gevangen; maar ik wed, dat gij niet weet hoe men ze in klassen
verdeelt."

"Welzeker," antwoordde de harpoenier ernstig, "in visschen die men eet,
en die men niet eet!"

"Dat is de onderscheiding van een vraat," antwoordde Koenraad; "maar
zeg mij eens of gij wel het onderscheid kent tusschen beenachtige en
kraakbeenachtige visschen?"

"Misschien wel, Koen."

"En de onderverdeeling van die beide groote klassen?"

"Ik heb er nooit van gehoord," antwoordde Ned.

"Welnu, hoor mij aan en onthoud het," en daarop begon hij eene geleerde
verhandeling over de visschen, waarbij de harpoenier allerlei uitroepen
deed hooren, die genoegzaam bewezen, dat hij al die geleerdheid van
Koenraad al bijzonder weinig telde, en de visschen alleen uit het
oogpunt van eetbaarheid beschouwde. En toen Koenraad aan het einde van
zijne dissertatie gekomen was, zeide hij: "Ziet gij, mijn beste Ned,
als gij dat alles nu weet, dan weet gij eigenlijk gezegd nog niets,
want de familien worden weer onderverdeeld in soorten, ondersoorten,
verscheidenheden ...."

"Welnu, vriend Koen," viel de harpoenier hem in de rede, terwijl hij
tegen het raam leunde, "daar heb je verscheidenheid genoeg."

"Ja, allerlei visschen," zeide Koenraad, "men zou denken dat men voor
een aquarium zat."

"Neen," voegde ik hem toe, "want een aquarium is een kooi en hier
zijn de visschen zoo vrij als vogels in de lucht."

"Welnu, vriend Koen, noem ze dan eens op, als gij kunt," vroeg
Ned Land.

"Ik?" antwoordde Koenraad, "daar ben ik niet toe in staat; dat is de
zaak van mijn meester."

En inderdaad, die brave jongen was altijd met zijn klassen-indeeling
in de weer, doch volstrekt geen natuurkenner; ik weet niet of hij wel
een schelvisch van een schol had kunnen onderscheiden; kortom hij
was het tegendeel van Ned Land, die al de visschen zonder aarzelen
opnoemde. Met hun beiden zouden zij een volmaakt ichthyoloog hebben
gevormd.

Gedurende een paar uur trok een talloos heir van zeebewoners met de
Nautilus mede; zij sprongen en draaiden en speelden voor ons oog, dat
het een lust was, en wedijverden in schoonheid, glans en vlugheid;
ik herkende er de meeste soorten onder van de visschen, welke in
den grooten Oceaan gevonden worden, groote en kleine, schoone en
afschuwelijke, en daaronder somwijlen zeer zeldzame en prachtige
exemplaren. Onze verbazing was voortdurend ten hoogste gespannen; onze
uitroepen verminderden niet; Ned noemde de visschen op, en Koenraad
deelde ze in klassen in; ik was opgetogen op het gezicht van hunne
bewegingen en de schoonheid hunner vormen. Nooit was mij het geluk te
beurt gevallen, die dieren levend en vrij in hun natuurlijk element
te aanschouwen.

Ik zal al de verscheidenheden niet opnoemen, welke voorbij onze
verbaasde blikken heenschoten; het was alles wat de Japansche en
Chineesche zeeen slechts opleverden. De visschen kwamen talrijker
dan de vogels in de lucht op ons af, waarschijnlijk aangetrokken door
het schitterende electrieke licht.

Plotseling werd het weder licht in de zaal, de wanden werden
dichtgeschoven, en het betooverend gezicht verdween; maar nog lang
droomde ik, totdat mijn blik zich op de instrumenten aan den muur
vestigde. Het kompas wees altijd eene noordoostelijke richting aan;
de manometer gaf een druk aan van vijf atmosferen, dus eene diepte
van vijftig meter, en de electrieke log liet ons zien dat wij vijftien
kilometer in het uur maakten.

Ik wachtte kapitein Nemo, maar hij kwam niet; de klok stond op vijf
uur. Ned Land en Koenraad gingen naar hunne hut; ik naar mijne kamer;
mijn middagmaal stond gereed; het bestond uit een overheerlijke
schildpadsoep, verder uit een in boter gebakken barbeel, wiens
lever afzonderlijk klaargemaakt een voortreffelijk eten opleverde,
en uit eenige sneden van een gebraden grooten visch, waarvan de smaak
lekkerder was dan van zalm.

Ik bracht den avond door met lezen, schrijven en mijmeren. Toen ik
slaap kreeg ging ik naar bed en sliep gerust, terwijl de Nautilus
den snellen Zwarten stroom volgde.


HOOFDSTUK XV

Eene schriftelijke uitnoodiging.

Den volgenden dag, 9 November, werd ik na een slaap van twaalf uur
wakker. Koenraad kwam, volgens gewoonte, hooren of "mijnheer goed
geslapen had," en zijne diensten aanbieden. Hij zeide dat zijn vriend
Ned nog lag te slapen, alsof hij zijn leven lang anders niets gedaan
had. Ik liet den braven jongen naar hartelust babbelen, zonder hem
te antwoorden. Ik was afgetrokken door de voortdurende afwezigheid
van den kapitein, die sedert ons onderhoud van den vorigen dag niet
weder verschenen was; ik hoopte hem in den loop van den dag terug
te zien. Spoedig had ik mijne kleederen aan; de stof lokte menige
opmerking van Koenraad uit; ik vertelde hem, dat zij gemaakt waren van
de zijdeachtige draden, welke op een soort van schelpen langs de kusten
der Middellandsche Zee gevonden worden; vroeger maakte men er schoone
stoffen, kousen en handschoenen van, omdat de stof zeer zacht en warm
is. De equipage van de Nautilus kon zich dus goedkoop kleeden, zonder
ter markt te gaan bij katoenplanters, schapen, of zijdewormen. Toen
ik aangekleed was ging ik naar de zaal, maar er was niemand.

Ik ging aan het bestudeeren van alle schatten, welke onder de glazen
ramen lagen opgestapeld; ik doorbladerde de groote herbariums, die
opgevuld waren met de zeldzaamste zeepianten welke hoewel gedroogd,
toch hare schoone kleuren hadden behouden.

De dag ging voorbij, zonder dat ik met een bezoek van den kapitein
vereerd werd. De zijwanden der zaal gingen niet open, misschien omdat
men onzen smaak voor die schoone zaken niet bederven wilde. De richting
van de Nautilus was altijd nog N.O.t.O., de snelheid twaalf kilometer,
de diepte tusschen de 50 en 60 meter.

Den volgenden dag, 10 November, bracht ik even afgezonderd en verlaten
door. Ik zag niemand van de equipage. Ned en Koenraad brachten het
grootste gedeelte van den dag met mij door; zij verwonderden zich over
de onverklaarbare afwezigheid van den kapitein. Was de zonderlinge man
ziek, of wilde hij zijne plannen ten onzen opzichte wijzigen? Overigens
genoten wij, volgens Koenraad, geheel onze vrijheid en wij werden
uitstekend gevoed. Onze gastheer hield zich nauwkeurig aan de
voorwaarden van onze overeenkomst; wij konden ons niet beklagen, en
bovendien vonden wij in het zonderlinge van ons lot zulk eene schoone
vergoeding, dat wij het recht nog niet hadden om hem te beschuldigen.

Dien dag begon ik het verhaal van mijne lotgevallen op te
schrijven, waardoor ik ze nu met de grootste nauwkeurigheid kan
mededeelen. Opmerkenswaardig was het dat ik op papier schreef,
hetwelk uit zeegras gemaakt was.

Den 11den November bemerkte ik 's morgens reeds zeer vroeg aan de
versche lucht, welke de Nautilus doorstroomde, dat wij weder aan het
oppervlak der zee dreven, om onzen voorraad zuurstofhoudende lucht
te vernieuwen. Ik ging naar de middeltrap en besteeg het plat. Het
was zes uur; het weer was mistig, de zee grauw, maar kalm, bijna
geen deining. Zou de kapitein, dien ik daar hoopte te ontmoeten,
komen? Ik zag slechts den stuurman in zijne glazen kooi. Ik ging
zitten op de kiel der sloep, welke eenigszins uitstak, en ademde
met wellust de heerlijke zeelucht in. Langzamerhand trok de mist
op door de werking der zonnestralen. De zonneschijf keek boven de
oosterkimmen uit; de zee werd vlammend rood gekleurd; de wolken,
welke hoog en zeer uit elkander gespreid waren, werden met wondervol
afwisselende kleuren getint, en talrijke veeren kondigden wind aan
voor den geheelen dag, doch wat maakte wind uit voor de Nautilus,
die stormen zelfs niet konden verschrikken! Ik bewonderde dus dezen
schoonen, vroolijken zonsopgang, toen ik iemand op het plat hoorde
komen. Ik wilde reeds den kapitein groeten, toen ik zag dat het zijn
tweede stuurman was. Hij deed eenige schreden voorwaarts op het plat,
zonder mij schijnbaar althans op te merken. Met een grooten kijker in
de hand keek hij met een buitengewone aandacht naar alle punten van
den gezichteinder; toen hij dit gedaan had, ging hij naar het luik, en
sprak den volgenden volzin uit; ik heb dien onthouden, omdat hij alle
morgen onder dezelfde omstandigheden herhaald werd; hij luidde aldus;
"Nautron respoc lorni virch." Wat het beteekende zou ik niet kunnen
zeggen. Toen de man dit gezegd had, ging hij weer naar beneden; ik
dacht dat de Nautilus zijne onderzeesche vaart weder zou aanvangen;
ik ging dus naar het luik en kwam door de gang weder in mijne kamer.

Vijf dagen gingen aldus voorbij, zonder dat de toestand veranderde,
Iederen morgen ging ik op het plat; dezelfde volzin werd telkens
door denzelfden persoon uitgesproken. De kapitien verscheen niet. Ik
had mijne partij gekozen om hem niet meer te zien, toen ik den 16den
November met Ned en Koenraad in mijne kamer terugkeerende, op de tafel
een brief aan mijn adres zag liggen. Ik brak dien met ongeduld open,
hij was met eene duideijke hand, doch met eenigszins gothische letters
geschreven: dit schrift herinnerde aan de hoogduitsche type.

Deze brief luidde aldus:

"Aan den hoogleeraar Aronnax,

"aan boord van de Nautilus.

"16 November 1867.

"Kapitein Nemo noodigt mijnheer Aronnax uit voor eene jachtpartij,
welke morgen in de bosschen van het eiland Crespo zal plaats
hebben. Hij hoopt dat niets hem zal verhinderen deze bij te wonen,
terwijl hij met genoegen zien zal dat zijne beide makkers hem
vergezellen.

"De kapitein van de Nautilus,

"Nemo."


"Eene jachtpartij!" riep Ned.

"En in de bosschen van het eiland Crespo?" voegde Koenraad er bij.

"Maar hij gaat dan toch aan land?" hervatte Ned.

"Ik geloof dat dit vrij duidelijk is," zeide ik, den brief nog eens
lezende.

"Welnu, wij moeten aannemen," zeide Ned. "Als wij eens vasten grond
onder de voeten hebben, dan zullen wij wel over een besluit raadplegen;
overigens zal ik er niet rouwig om zijn, als ik eens eenige brokken
versch wild tusschen de tanden krijg."

Ik trachtte niet eens eenig verband te vinden tusschen den duidelijken
afkeer van kapitein Nemo voor eenig land, en zijne uitnoodiging tot
eene boschjacht, en antwoordde dus: "Laat ons eerst eens zien wat
eiland Crespo is."

Ik bekeek de kaart en vond op 32 deg. 40' N.B. en 167 deg. 50' O.L. een
eilandje, dat in 1801 door kapitein Crespo terug gevonden werd,
op oude Spaansche kaarten komt het voor als Racca de la Plata;
hetwelk "Zilverrots" beteekent. Wij waren dus op ongeveer 1800
kilometer verwijderd van de plaats, vanwaar wij waren uitgegaan,
terwijl de Nautilus haar koers eenigszins gewijzigd had en ons naar
het zuidoosten voerde. Ik wees mijne lotgenooten deze kleine rots;
welke vergeten in 't midden van de Stille Zuidzee lag.

"Indien kapitein Nemo soms aan land gaat," zeide ik, "dan kiest hij
ten minste eilanden die volkomen verlaten zijn."

Ned Land schudde het hoofd zonder te antwoorden, en ging met Koenraad
weg. Na het souper, dat de hofmeester mij stilzwijgend en onverschillig
als altijd voorzette, legde ik mij niet zonder eenige bezorgdheid
te rusten.

Den volgenden dag, 17 November, voelde ik bij mijn ontwaken, dat de
Nautilus onbeweeglijk stil lag; ik kleedde mij haastig aan, en ging
naar de zaal; daar wachtte mij kapitein Nemo. Hij stond op, groette
mij, en vroeg of het ons aangenaam was hem te vergezellen. Daar hij
niets zeide van zijne achtdaagsche afwezigheid; paste ik wel op er
niet over te spreken, en antwoordde eenvoudig, dat mijne makkers en
ik gereed waren hem te volgen.

"Alleen mijnheer," voegde ik er bij, "zij het mij vergund u eene
vraag te doen."

"Ga uw gang, mijnheer Aronnax, en als ik haar kan beantwoorden,
zal ik het doen."

"Welnu, kapitein, hoe komt het dan dat gij, die alle betrekking met
het land hebt afgebroken, bosschen op het eiland Crespo bezit?"

"Mijnheer de professor," antwoordde de kapitein, "de bosschen welke
ik bezit hebben licht, noch warmte van de zon noodig. Er zijn geen
leeuwen of tijgers, geen panters of andere viervoetige dieren; ik ken
ze alleen; zij groeien slechts voor mij; het zijn geene bosschen op
het land, maar onder de zee."

"Onderzeesche bosschen!" riep ik uit.

"Zooals gij zegt, mijnheer."

"En gij wilt er mij in brengen?"

"Juist."

"En te voet?"

"Zelfs droogvoets."

"En op de jacht?"

"Ja!"

"Met het geweer in de hand?"

"Met het geweer in de hand."

"Ik keek den kapitein van de Nautilus aan met een gezicht, dat alles
behalve vleiend voor zijn persoon was. Ik dacht dat zijne hersens
gekrenkt waren, dat hij een aanval van waanzin gehad had, die acht
dagen en dat die zelfs nog voortduurde. Het is jammer; ik had toch
liever met zijne vreemdsoortige eigenaardigheden te doen, dan met
een gek!

Waarschijnlijk kon de kapitein deze gedachten duidelijk op mijn gelaat
lezen, doch hij vergenoegde zich met mij te verzoeken hem te volgen,
en ik deed dit als iemand die op alles voorbereid is. Wij kwamen in
de eetzaal, waar het ontbijt gereed stond. "Mijnheer Aronnax," zeide
de kapitein, "ik verzoek u met mij te willen ontbijten; dan kunnen
wij op ons gemak praten. Ik heb u wel eene wandeling door de bosschen
beloofd, maar volstrekt niet gezegd dat gij daar eenige restauratie
zoudt vinden. Ontbijt dus als iemand die eerst zeer laat dineeren zal."

Ik deed het maal eer aan; het bestond weder uit verschillende
vischsoorten en zeeplanten. Wij dronken daarbij zuiver water, waarin
ik, op des kapiteins voorbeeld eenige droppels van een gistenden drank
voegde, welke op de Kamtschatdaalsche wijze uit een soort van zeewier
(rhodomenia palmaea) bereid was. De kapitein at zonder een woord te
spreken; toen hij gedaan had, zeide hij:

"Mijnheer de professor, toen ik u voorstelde om eene jacht in de
bosschen van Crespo bij te wonen, hebt gij gemeend dat ik met mij
zelven in tegenspraak was. Toen ik u vertelde dat er sprake was van
onderzeesche bosschen, dacht gij dat ik gek was. Men moet de menschen
nooit zoo lichtzinnig beoordeelen, mijnheer,"

"Maar kapitein, gij zult toch niet gelooven, dat...."

"Hoor mij aan, mijnheer, en gij zult kunnen beoordeelen of gij mij
voor gek, of in tegenspraak met mij zelven moet houden."

"Ik luister."

"Gij weet even goed als ik, mijnheer, dat de mensch onderwater leven
kan als hij maar een voorraad lucht met zich mede voert. Bij werken
onder water wordt den werkman, die een ondoordringbaar kleed aan,
en een metalen helm op het hoofd heeft, lucht toegevoerd door middel
van perspompen en afvoerbuizen."

"Dat zijn scaphanders," zeide ik.

"Juist, maar op de door mij omschreven wijze is de mensch niet
vrij, hij is vastgehecht aan de pomp, welke hem door eene buis van
caoutchouc lucht toevoert; het is als 't ware een keten, die hem aan
het land vasthecht, en indien wij op die wijze aan de Nautilus zaten
vastgebonden zouden wij niet ver kunnen gaan."

"En hoe kunnen wij ons dan vrij bewegen?" vroeg ik.

"Door het gebruik maken van het toestel van Rouquayrol en Denayrouze,
door twee uwer landgenooten uitgevonden, maar dat ik voor mijn gebruik
gewijzigd heb; daarmede zult gij u onder water kunnen wagen zonder
dat gij daarvan iets nadeeligs ondervindt. Het is een bak van dik
geslagen ijzer, waarin ik de lucht onder eene drukking van vijftig
atmosferen te zamen pers; die bak wordt even als een ransel door een
paar draagbanden op den rug vastgemaakt. Het bovenste gedeelte bevat
eene ruimte, waaruit de lucht, welke door kleppen wordt teruggehouden,
niet anders dan onder hare gewone spanning kan ontsnappen. Aan het
toestel van Rouquayrol, zooals het gewoonlijk gebruikt wordt, zijn
twee buizen van caoutchouc verbonden, welke uit de beschreven ruimte
naar een soort van trechter loopen, waarin mond en neus vervat zijn;
de eene dient om er levenslucht door in te ademen, de andere om de
verbruikte lucht uit te ademen; de openingen van die buizen kan men
naar verkiezing met de tong openen of sluiten. Omdat ik, in de diepte
der zee soms aan zeer groote drukking van het water boven mij ben
blootgesteld, heb ik het hoofd met een koperen helm moeten omsluiten
waaraan de twee in- en uitademingsbuizen zijn vastgehecht."

"Juist, kapitein; maar de medegevoerde lucht moet, dunkt mij, spoedig
verbruikt zijn, en zoodra zij nog maar 15 pCt. zuurstof bevat, is
zij bedorven."

"Zonder twijfel, doch ik heb u gezegd, mijnheer Aronnax, dat de pompen
van de Nautilus de lucht onder verbazenden druk kunnen samenpersen,
zoodat de ijzeren vergaarbak lucht genoeg bevat voor 9 of 10 uur."

"Ik heb niets meer te zeggen," antwoordde ik, "alleen nog deze vraag:
hoe krijgt gij licht op groote diepten?"

"Met den klos van Ruhmkorff, mijnheer. Het eerste toestel draag
ik op den rug, het laatste aan den gordel. Het bestaat uit een
Bunsens element, dat ik met sodium vervaardig, hetwelk de zee
overvloedig oplevert. Een inductietoestel verzamelt de voortgebrachte
electriciteit, en brengt die in eene lantaarn van bijzonder maaksel.

In die lantaarn is een glazen buis, welke koolstofgas bevat; als het
toestel in werking is, dan begint dit gas te lichten en geeft een
aanhoudenden en witten schijn; zoo adem, en zoo zie ik."

"Gij geeft op al mijne vragen zulke afdoende antwoorden, kapitein,
dat ik niet meer durf te twijfelen. Doch als ik moet gelooven aan
uwe toestellen van Rouquayrol en Ruhmkorff, dan twijfel ik toch nog
aan het geweer, waarmede gij mij wilt wapenen."

"Het is geen gewoon geweer met kruit en lood," antwoordde de kapitein.

"Is het dan een windgeweer?"

"Zonder twijfel. Hoe wilt gij dat ik bij mij aan boord kruit maak,
daar ik salpeter, zwavel, noch kool bezit?"

"Bovendien," zeide ik, "gij zoudt een ontzaglijken weerstand moeten
overwinnen om te schieten in de vloeistof, welke 855 maal dichter
dan de lucht is."

"Dat zou geene afdoende reden zijn. Er zijn kanonnen door de Engelschen
Philippe Coles en Burley, door den Franschman Furcy; en door den
Italiaan Landi uitgevonden en volmaakt, met een bijzonder stelsel van
slot, waarmede men onder water kan schieten; doch ik herhaal het u,
nu ik geen kruit heb, heb ik dit vervangen door samengeperste lucht,
welke de pompen van de Nautilus mij in overvloed verschaffen."

"Die lucht moet toch spoedig verbruikt zijn!"

"Wat zou dat? Heb ik dan niet het toestel van Rouquayrol? Ik
heb slechts een buis aan te schroeven en een kraan  open te
maken. Bovendien mijnheer Aronnax, zult gij zien, dat men bij die
onderzeesche jachtpartijen weinig lucht en kogels noodig heeft."

"Toch dunkt mij, dat in die halve duisternis en in die slecht
doordringbare vloeistof een schot niet ver kan dragen of doodelijk
zijn."

"Met dit geweer, mijnheer, zijn alle schoten doodelijk; zoodra een
dier slechts hoe licht ook gewond is, valt het als van den bliksem
getroffen dood neder."

"Waarom?"

"Omdat het geene gewone kogels zijn, maar kleine glazen bolletjes,
door den Oostenrijkschen scheikundige Leniebrock uitgevonden, en
waarvan ik een aanzienlijken voorraad heb; zij zijn met ijzer omkleed,
terwijl er een klein stukje lood aan bevestigd is; het zijn, als 't
ware, kleine Leidsche flesschen waarin de electriciteit tot op groote
spanning is opeengehoopt. Bij den geringsten schok ontladen zij zich,
en het dier, hoe groot het ook zij, valt onmiddellijk dood. Ik voeg
er nog bij dat die kogeltjes niet grooter zijn dan hagel van No 4,
en dat eene gewone geweerlading er een tiental kan bevatten."

"Ik maak geene opmerkingen meer," antwoordde ik opstaande, "ik heb mijn
geweer slechts op te nemen; overigens ga ik, waar gij gaat, kapitein."

Nemo bracht mij naar het achterste gedeelte van de Nautilus; toen
wij voorbij de hut van Ned Land en Koenraad gingen, riep ik hen
om ons te volgen. Daarna kwamen wij in eene hut aan bakboordzijde,
dicht bij de machinekamer, waar wij ons jachtkostuum moesten aandoen.


HOOFDSTUK XIV

Jachtavonturen.

Deze hut was letterlijk gesproken het arsenaal en de kleedkamer van
de Nautilus. Een dozijn scaphanders hing langs de wanden en wachtte
de wandelaars.

Toen Ned Land ze zag, toonde hij zichtbaar weerzin om er een aan
te schieten.

"Maar mijn beste Ned," zeide ik hem, "de bosschen van Crespo zijn
slechts onderzeesche bosschen."

"Goed," mompelde de teleurgestelde harpoenier, die zijne droomen van
versch vleesch in rook zag verdwijnen. "Gaat gij die dingen aantrekken,
mijnheer Aronnax?"

"Ik moet wel, Ned."

"Gij kunt doen wat gij wilt, mijnheer," antwoordde de harpoenier,
terwijl hij de schouders ophaalde, "maar wat mij aangaat, buiten
noodzaak steek er nooit een vin in."

"Men zal u niet noodzaken, Ned," zeide de kapitein.

"En zal Koen zich wagen?" vroeg Ned.

"Wel zeker, ik volg mijnheer, waar hij ook gaat," antwoordde Koenraad.

Op bevel des kapiteins, kwamen twee matrozen ons helpen om die zware
ondoordringbare kleederen aan trekken. Zij waren van caoutchouc
zonder naad, en zoo gemaakt dat zij eene aanzienlijke drukking konden
lijden; het was als het ware eene buigzame en sterke wapenrusting,
de kleederen vormden broek en buis aan elkander; de broek eindigde
in zware schoenen met dikke looden zolen. Het buis was van binnen
gevoerd met koperen banden, opdat de borst en dus de ademhaling vrij
zou blijven; de mouwen eindigden in buigzame handschoenen, welke de
beweging der hand in geenen deele hinderden.

Deze volmaakte scaphanders verschilden, zooals men ziet hemelsbreed
van die gebrekkige duikertoestellen, welke in de 18e eeuw uitgevonden
en zoo geprezen werden.

De kapitein, een van zijn volk, een soort van Hercules, die eene
verbazende kracht moest bezitten, Koenraad en ik hadden weldra de
scaphanders aan. Wij behoefden nog slechts den koperen helm op te
zetten, doch voor ik dit deed, vroeg ik den kapitein verlof om de
geweren eens te zien, welke wij mede zouden nemen. Een van de matrozen
gaf mij daarop een geweer, welks kolf van staal gemaakt, geheel hol
en vrij groot was. Dit was de bewaarplaats van samengeperste lucht,
welke door een klep, die met eene veer in beweging werd gebracht, in
den loop ontsnappen kon. In de kolf was ook een kogeldoosje, dat een
twintigtal electrieke kogeltjes bevatte, welke eveneens door middel
eener veer van zelf in den loop konden worden gebracht; als er een
schot gelost was, kon men dus aanstonds weer schieten.

"Dit wapen is volmaakt en gemakkelijk te hanteeren, kapitein,"
zeide ik.

"Ik verlang om het te gebruiken. Maar hoe zullen wij in zee komen?"

"Op dit oogenblik, mijnheer de professor, ligt de Nautilus tien meter
onder water, en wij behoeven slechts te gaan."

"Maar hoe komen wij er uit?"

"Dat zult gij zien."

De kapitein zette zijn helm op, welk voorbeeld Koen en ik volgden,
terwijl wij nog hoorden dat de harpoenier ons spottenderwijze een
goede jacht toewenschte. Ons kleed eindigde van boven in een koperen
kraag, waarop de helm kon worden vastgeschroefd. Drie gaten met dik
glas voorzien lieten het uitzicht naar alle kanten vrij, als men het
hoofd binnen den helm slechts omdraaide. Zoodra de helm vast zat,
begon het toestel van Rouquayrol, dat ik op den rug had, te werken,
en wat mij aangaat, ik ademde geheel vrij. Met de lamp aan den
gordel en het geweer in de hand was ik gereed om te vertrekken;
maar om ronduit te spreken in die zware kleederen opgesloten en
door mijn looden zolen als aan den grond genageld, kon ik onmogelijk
een stap doen. Dit was evenwel voorzien, en ik voelde mij naar een
klein vertrek naast de kleedkamer voortduwen. Mijne makkers volgden
mij evenzoo voortgetrokken. Ik hoorde een met sluitstukken voorziene
deur achter ons dicht gaan, en eene diepe duisternis omringde ons. Na
eenige minuten hoorde ik een scherp gefluit; ik voelde iets kouds
langs mijne beenen naar boven stijgen; ik begreep dat men door
eene kraan het zeewater in dit vertrek liet dringen, en weldra was
de ruimte er geheel mede gevuld; toen opende zich een tweede deur,
welke op zijde in de Nautilus gemaakt was; een schemerlicht omgaf ons,
en weinige oogenblikken later stonden wij op den bodem der zee.

En hoe zou ik nu den indruk kunnen weergeven van die wandeling onder
water? Woorden zijn onmachtig om zulke wonderen te vertellen! Als
het penseel zelfs niet in staat is om het schoone van het vloeibare
element te schilderen, hoe zou de pen het dan kunnen doen?

De kapitein liep vooruit, en zijn makker volgde ons op eenige
schreden afstands. Koen en ik bleven dicht bij elkander, alsof wij
door onze helmen heen met elkander hadden kunnen praten. Ik voelde
niets meer van de zwaarte van kleederen, schoeisel, luchtbak of helm,
waarin mijn hoofd ronddraaide als een amandel in haar bast. Al die
voorwerpen verloren een gedeelte van hun gewicht, gelijkstaande met
de massa water welke zij verplaatsen, zoodat ik gelegenheid had om de
voortreffelijkheid der wet van Archimedes te ondervinden. Ik was geen
werkeloos lichaam, maar genoot integendeel een betrekkelijk groote
vrijheid in mijne bewegingen.

De kracht van het licht, dat den grond tot op tien meter onder water
bescheen, verwonderde mij; de zonnestralen drongen gemakkelijk door,
en losten de kleur van het zeewater op; ik onderscheidde voorwerpen
op honderd meter afstand; wat verder lag werd onduidelijk door tinten
en ultramarijn, en nog verder verloor het zich in een ondoorschijnend
blauw, dat eindigde in een zeker duister. Het water, dat mij omringde,
was inderdaad slechts eene soort van lucht, wel dichter dan de aardsche
dampkring, doch even doorschijnend. Boven mij zag ik het kalme zeevlak.

Wij gingen over een gelijken bodem van fijn zand, waarin geene rimpels
waren, zooals men dat op het strand door de branding ziet gebeuren. Die
hagelwitte grond kaatste de zonnestralen met verwonderlijke helderheid
terug. Van daar dat krachtige licht, dat in alle deelen der zee
doordrong. Ik betwijfel het of men mij zal gelooven als ik verzeker,
dat ik op eene diepte van tien meter even helder zag als in het
volle daglicht.

Gedurende een kwartier liep ik over dat witte zand, hetwelk met
millioenen kleine schelpen bezaaid was. Langzamerhand verdween de
Nautilus, welke op eene langwerpige klip geleek, uit het gezicht;
maar als het donker werd zou de electrieke lantaarn door haar helder
licht ons den weg naar boord aanwijzen.

Wij gingen echter steeds voort, en de uitgestrekte zandvlakte scheen
grenzeloos te zijn; met de hand joeg ik nu en dan het water voor
mij uit, hetwelk zich echter terstond achter mij sloot, terwijl de
indruk van mijne voetstappen door den druk van het water aanstonds
werd uitgewischt.

Weldra begon ik eenige voorwerpen te zien, welker vorm door den afstand
nog niet duidelijk was geweest. Ik herkende prachtige rotsen met de
schoonste zooephyten bedekt, doch daarbij trof mij eene zonderlinge
uitwerking van het licht. Het was toen ongeveer tien uur in den
morgen. De stralen der zon vielen vrij schuin op zee, het licht
werd door terugkaatsing, evenals wanneer het door een prisma valt,
ontbonden, zoodat bloemen, rotsen, planten, schelpen, polypen, kortom
alles met de zeven kleuren van het zonnespectrum schitterde. Het
was een wonder, verrukkelijk voor het oog, die dooreenmenging en
schakeering van kleuren, een ware kaleidoskoop van groen, geel,
oranje, paarsch, blauw, in een woord het geheele palet van een dollen
schilder! Hoezeer speet het mij, dat ik aan Koenraad mijne levendige
indrukken niet kon mededeelen, en dat ik met hem niet kon wedijveren
in uitroepen van verbazing! Waarom kon ik niet, evenals kapitein
Nemo met zijn makker, door teekens mijne gedachten mededeelen! Bij
gebrek aan beter praatte ik dus maar tot mij zelven; ik schreeuwde
in de koperen doos, waarin mijn hoofd besloten was, en gebruikte,
met mijne ijdele woorden mogelijk meer lucht dan ik mocht.

Koenraad was bij dit prachtig schouwspel evenals ik blijven stilstaan;
zeker was die brave jongen bij die massa zooephyten en molusken weder
aan het rangschikken; duizenden soorten van planten en dieren toch
lagen op den bodem, en het speet mij telkens als ik schoone exemplaren
er van plattrapte; doch wij moesten vooruit; wij gingen te midden
van al die wonderen voort, ik mocht mij nauwelijks een oogenblik
ophouden, want ik volgde den kapitein, die mij telkens met een wenk
riep. Weldra veranderde de aard van den bodem; op de zandvlakte
volgde een laag kleverige modder, die uit kalkschelpen ontstaan was;
daarop gingen wij door eene weide van zeegras en zwamplanten van
wonderlijke groeikracht. Deze dichtbegroeide perken waren zacht om
op te loopen, en konden met de zachtste, door menschenhanden geweven
tapijten wedijveren. Maar terwijl het groen onder onze voeten zich
uitspreidde, was het ook boven ons hoofd te vinden; er vormde zich
nu en dan als een prieel van zeeplanten, welke allen tot de grassen
behoorden, waarvan men meer dan duizend soorten kent; de kleuren der
planten waren ook verschillend, waarbij ik opmerkte, dat de groene
planten meer tot de oppervlakte der zee naderden, terwijl de roode
op eene middelmatige diepte, en de zwarte of bruine in de grootste
diepten van den Oceaan gevonden werden.

Wij hadden voor ongeveer anderhalf uur de Nautilus verlaten;
het was bij twaalven; ik bemerkte het aan den loodrechten stand
der zonnestralen, welke niet meer gebroken werden. Het wondervolle
kleurenspel verdween langzamerhand; wij liepen met regelmatigen tred,
hetwelk met wonderbare duidelijkheid op den bodem weerklonk. Het minste
geluid werd met eene snelheid overgeplant, waaraan men op aarde niet
gewoon is; inderdaad geleidt het water het geluid beter dan de lucht,
en het plant zich met viervoudige snelheid voort.

Op dit oogenblik daalde de bodem vrij snel; het licht verminderde. Wij
bereikten eene diepte van honderd meter, en liepen onder eene drukking
van tien atmosferen; doch mijne kleeding was zoo gemaakt dat ik van
die drukking niets gevoelde; alleen bemerkte ik zekere belemmering in
het gebruik mijner vingers, doch dit verdween spoedig, en hoewel ik
vermoeid moest zijn van eene wandeling van twee uur in eene kleeding,
waaraan ik zoo weinig gewoon was, gevoelde ik daarvan bijna niets. Door
het water geholpen, kon ik mij met bijzonder gemak bewegen.

Op deze diepte van honderd meter zag ik de zonnestralen nog, maar
zwak. Op den helderen glans was eene rosachtige schemering gevolgd,
zoo wat gelijkende op iets dat tusschen dag en nacht in was. Toch
zagen wij nog genoeg om voort te kunnen gaan, en het was nog niet
noodig om onze lichttoestellen in werking te brengen.

Op dit oogenblik stond kapitein Nemo stil; hij wachtte tot dat ik
bij hem was, en toen wees hij mij met den vinger eene donkere massa,
welke op kleinen afstand in de schemering te zien was.

"Dit is het bosch van het eiland Crespo," dacht ik, en ik bedroog
mij niet.



HOOFDSTUK XVII

Een onderzeesch woud.

Eindelijk waren wij aan den rand gekomen van het woud, dat zeker een
der schoonsten was van het uitgestrekte gebied van kapitein Nemo. Hij
beschouwde het als het zijne, en matigde zich dezelfde rechten daarover
aan als de eerste menschen in de eerste tijden na de schepping op
alles hadden. Wie zou hem bovendien het bezit van dit onderzeesche
gebied betwist hebben? Welk ander zou even stoutmoedig als hij met
de bijl in de hand het sombere woud zijn komen ontginnen?

Dit woud bestond uit groote boomplanten, en zoodra wij er in waren
doorgedrongen, werd mijn blik getroffen door den zonderlingen stand
der takken, iets wat ik nog niet had opgemerkt.

Geen van de grassoorten, welke den grond bedekten, geen van de
takken, welke uit de struiken te voorschijn groeiden, was bochtig
of krom, of strekte zich horizontaal uit. Alles rees lijnrecht naar
het zeeoppervlak; geen sprietjes, geen takjes, zoo dun, of zij waren
recht als ijzeren staven en draden. Het zeewier en het riet groeiden
lijnrecht naar boven; als ik ze met de hand op zijde duwde, hernamen
die planten onmiddellijk haar vorigen stand. Hier scheen het rijk
van de rechtstandigheid te zijn.

Weldra raakte ik gewoon aan dien zonderlingen stand der gewassen,
evenals aan de betrekkelijke duisternis, welke ons omringde. De grond
in het woud was met scherpe blokken bezaaid, welke wij moeielijk
konden vermijden. De onderzeesche flora scheen mij hier vrij volledig
te zijn en zelfs rijker dan zij het in noordelijke of keerkringsstreken
was. Doch gedurende eenige minuten warde ik planten en dieren dooreen;
en wie zou zich daarin niet bedrogen hebben, daar de fauna en de
flora elkander in die onderzeesche wereld zoo nabij komen.

Ik zag dat al die voortbrengselen van het plantenrijk slechts even
aan de oppervlakte van den bodem gehecht waren; zonder wortels, bijna
niet samenhangend met het harde lichaam dat haar ondersteunt, vragen
zij aan zand of steen, aan schelp of hoorn slechts een steunpunt en
geen levenskracht; die planten groeien slechts uit zich zelf, en het
beginsel van haar bestaan is te vinden in dit water dat ze ondersteunt
en voedt. De meeste planten hadden in plaats van bladeren, langwerpige
stelen van grilligen vorm, die slechts met bepaalde kleuren versierd
waren, namelijk het rozenrood, karmijn, groen, de olijf kleur, het vaal
en bruin. Rondom ons groeide en bloeide de grootste verscheidenheid van
planten en zooephyten, waarbij het mij duidelijk werd waarom een geestig
natuuronderzoeker eens kon uitroepen: "Zonderlinge tegenstrijdigheid,
wonderlijk element, waarin het dierenrijk bloemen voortbrengt, en
het plantenrijk geen bloemen heeft!"

Tegen een uur gaf de kapitein een teeken om halt te houden. Ik was
er zeer blijde om, en wij strekten ons onder een soort van prieel
op den grond uit. Dit oogenblik rust scheen mij heerlijk toe; wij
misten slechts het genoegen om met elkander te kunnen praten; maar
dit was onmogelijk; ik kwam met mijn grooten koperen helm slechts
even tegen dien van Koenraad aan; ik zag de oogen van den braven
jongen glinsteren van genoegen, terwijl hij ten teeken van vreugde
zich in zijn kap op de dwaaste wijze bewoog.

Na vier uur gewandeld te hebben, was ik verwonderd geen ergen honger
te gevoelen. Waardoor deze zonderbare toestand van de maag ontstond,
zou ik niet kunnen zeggen; maar daarentegen had ik een onoverkomelijken
lust tot slapen, zooals dit met alle duikers het geval is. Mijne oogen
sloten zich weldra, en ik viel in een diepen slaap, welken de beweging
van het loopen alleen had kunnen beletten. Kapitein Nemo en zijn makker
strekten zich ook op den grond uit en gaven ons derhalve het voorbeeld.

Hoe lang ik bleef slapen, kan ik niet zeggen; doch toen ik wakker werd,
scheen het mij toe, dat de zon naar den gezichteinder neigde. Kapitein
Nemo was reeds opgestaan en ik begon mij uit te rekken, toen eene
onverwachte verschijning mij eensklaps overeind joeg.

Op eenige schreden afstands keek eene monsterachtige zeespin van een
meter hoog mij met hare loensche oogen aan, gereed om zich op mij
te werpen. Hoewel mijn kleed dik genoeg was om mij tegen den beet
van dit dier te beveiligen, kon ik eene beweging van afgrijzen niet
onderdrukken. Koenraad en de matroos van de Nautilus werden op dat
oogenblik wakker. De kapitein wees zijnen makker het afschuwelijke
beest, dat door een kolfslag werd geveld, en ik zag het monster de
afgrijselijke pooten in vreeselijke stuiptrekkingen wringen.

Deze ontmoeting deed mij er op bedacht zijn dat andere, vrij
wat verschrikkelijker dieren deze diepte bewoonden, en dat mijn
scaphander mij niet altijd tegen hen zou beveiligen. Ik had er tot
op dit oogenblik niet over gedacht, maar besloot op mijne hoede te
zijn. Overigens veronderstelde ik, dat deze rust het einde onzer
wandeling aanwees, maar ik bedroog mij, en in plaats van naar de
Nautilus terug te keeren, vervolgde de kapitein zijn stoutmoedigen
tocht.

De bodem helde voortdurend, zoodat wij nog grooter diepten bereikten;
het zal omstreeks drie uur geweest zijn, toen wij in eene nauwe
vallei tusschen twee steile rotswanden op ongeveer 150 meter diepte
kwamen. Beschermd door de voortreffelijkheid onzer kleeding en
toestellen, waren wij dus 90 meter dieper afgedaald, dan de natuur tot
nog toe den mensch bij zijn onderzoek van de zee had veroorloofd. Ik
zeg 150 meter, hoewel ik dit met geen enkel werktuig kan bewijzen;
maar ik weet, dat zelfs in het helderste zeewater de zonnestralen niet
dieper kunnen doordringen. En juist nu begon hier ondoordringbare
duisternis te heerschen. Op geen tien pas afstands konden wij eenig
voorwerp onderscheiden; ik liep dus op den tast, toen ik plotseling een
vrij scherp wit licht zag schitteren. De kapitein had zijn electriek
toestel in werking gebracht; zijn makker volgde zijn voorbeeld,
evenals Koenraad en ik; door een schroefje om te draaien, bracht ik
de klos met de glazen buis in gemeenschap, en de zee werd door onze
vier lantaarns in een omtrek van 25 meter helder verlicht.

Kapitein Nemo drong steeds dieper voorwaarts in het sombere woud,
waar de plantengroei langzamerhand zeldzamer werd; ik merkte op dat
de planten eerder ophielden dan de dieren, en dat, terwijl de bodem
bijna geheel zonder plantentooi was, er een groot aantal dieren van
allerhande soort door elkander krioelde.

Onder het voortgaan dacht ik dat onze lampen eenige bewoners dier
sombere diepten naar ons toe moesten lokken; maar als zij ons al
naderden, bleven zij toch op een te grooten afstand om er jacht op te
maken. Verscheiden malen zag ik kapitein Nemo aanleggen, maar telkens
liet hij het geweer weder zakken en vervolgde zijne wandeling.

Eindelijk omstreeks vier uur waren wij aan het einde van onzen
merkwaardigen tocht. Een muur van schoone rotsen van indrukwekkende
gedaante verhief zich voor ons reusachtige blokken graniet waren
hier op elkander gestapeld, met vele donkere holen daartusschen,
doch nergens was eene plaats te vinden, waar die rotsmuur bestegen
kon worden. Het waren de grondvesten van het eiland Crespo; hier was
dus land. De kapitein hield plotseling stil; door eene beweging met
de hand gebood hij ons hetzelfde te doen en hoe begeerig ik ook was
om over of om dien rotswand heen te komen, zoo moest ik toch blijven
staan. Hier eindigde het gebied van kapitein Nemo; hij wilde niet
verder gaan; deed hij het, dan kwam hij op een gedeelte van den
aardbol, dat hij niet meer wilde betreden.

Onze terugtocht ving aan; de kapitein stelde zich weder aan ons hoofd,
en vervolgde steeds zonder aarzelen zijn weg. Ik meende op te merken,
dat wij niet denzelfden weg volgden als straks om de Nautilus weder
te bereiken; deze nieuwe weg, die vrij steil, en daardoor zeer
moeielijk was, bracht ons spoediger naar de oppervlakte der zee;
evenwel was dit stijgen niet zoo snel, dat de druk van het water
daardoor plotseling verminderde, waaruit anders nadeelen voor ons
lichaam konden ontstaan, zooals maar al te dikwijls bij duikers
het geval is. Het daglicht verscheen weder en werd sterker, doch
daar de zon ten ondergang neigde, schitterden de voorwerpen door de
straalbreking op nieuw in schoone kleurenpracht.

Op tien meter diepte gingen wij midden door een zwerm kleine visschen
van allerhande soort, veel talrijker dan de vogels in de lucht, en
ook vlugger, doch geen enkel stuk waterwild, dat een schot waard was,
had zich nog aan ons voorgedaan, toen ik den kapitein plotseling
zijn geweer zag aanleggen en daarmede tusschen de waterplanten een
beweegbaar voorwerp volgen. Het schot ging af, ik hoorde een licht
gesis, en als door den bliksem getroffen viel op eenige passen voor
ons een dier neder.

Het was een prachtige zeeotter, het eenige viervoetige dier dat
bepaald de zee bewoont. Het dier was anderhalven meter lang, en
waarschijnlijk zeer kostbaar; het vel was op den rug kastanjebruin
en aan den buik zilverwit; het was eene prachtige huid, welke op
de Russische en Chineesche markten zeer gezocht zou zijn geweest;
ik schatte die vacht om hare fijnheid en glans ten minste op 2000
frank. Ik bekeek dit zonderlinge zoogdier nauwkeurig; het had een
ronden kop, korte oortjes, ronde oogen, witte snorren, zooals van een
kat, aan de pooten zwemvliezen en nagels, en een dikken staart. Dit
kostbare vleeschvretende dier, waarop de visschers fel jacht maken,
wordt hoe langer hoe zeldzamer, en huist thans voornamelijk in de
noordelijke streken van den Grooten Oceaan, waar het mogelijk weldra
geheel zal uitsterven.

De matroos van de Nautilus nam het dier op, hing het over den schouder
en wij vervolgden onzen weg.

Gedurende een uur hadden wij eene zandvlakte voor ons; er waren
somwijlen hoogten in, die de oppervlakte der zee tot op twee nieter
naderden. Dan zag ik boven ons hoofd ons beeld zeer nauwkeurig
teruggekaatst doch natuurlijk onderste boven; het was een troepje dat
onze bewegingen en gebaren volkomen nabootste, doch het ging met de
beenen in de lucht en het hoofd naar beneden voorwaarts.

Een ander verschijnsel was, dat ik dikwijls dikke wolken zeer snel
over ons heen meende te zien drijven; maar toen ik daar over nadacht,
begreep ik, dat die wolken slechts ontstonden door de zware golven,
wier met schuim bedekte koppen ik uit elkander zag stuiven. Zelfs
bemerkte ik van tijd tot tijd het snelle voorbijvliegen van groote
vogels, welke over het watervlak schoren.

Bij die gelegenheid was ik getuige van een der schoonste schoten,
welke ooit een jagershart hebben doen kloppen. Een groote vogel
met breede vlucht dreef voor den wind op ons af. De makker van
den kapitein legde aan en schoot, toen de vogel nog op eenige meter
boven de oppervlakte was; het dier viel getroffen neder dicht bij den
behendigen schutter, die zich van zijn buit meester maakte; het was
een albatros van de schoonste soort. Onze tocht was door dit voorval
niet opgehouden; gedurende twee uur gingen wij over zandvlakten, of
weiden van zeegras, waar het loopen moeielijk viel. Om de waarheid
te zeggen, ik kon niet meer, toen ik op een halven kilometer afstand
een flauw licht in de duisternis zag schemeren. Het was de lantaarn
van de Nautilus; binnen twintig minuten moesten wij aan boord zijn,
en daar zou ik weder vrij kunnen ademhalen, want het scheen mij toe,
dat mijn toestel mij slechts zeer weinig zuurstofhoudende lucht meer
toevoerde. Ik rekende evenwel buiten eene ontmoeting, welke onze
komst aan boord eenigermate vertraagde.

Ik was ongeveer twintig pas achtergebleven, toen ik den kapitein
plotseling naar mij zag toekomen. Met zijne krachtige hand drukte
hij mij op den grond, zooals zijn metgezel het Koenraad deed. Eerst
wist ik niet wat van dien plotselingen aanval te denken, doch werd
gerust gesteld, toen ik zag dat de kapitein naast mij ging liggen en
onbeweeglijk bleef. Zoo lagen wij achter een bos zeegras uitgestrekt,
toen ik het hoofd eens even ophief, en eene verbazend groote gedaante
met veel geplas over ons zag heengaan, welke een lichtglans van
zich gaf. Mijn bloed stolde mij in de aderen, want ik had de groote
haaien herkend, welke ons bedreigden. Het waren een paar tintoreas,
vreeselijke zeemonsters met grooten staart, en een dof en glazig oog,
die uit de gaatjes rondom hun bek eene lichtende stof afscheidden. Het
zijn monsterachtige lichtvliegen, die een mensch tusschen hunne ijzeren
kaken in eens verpletteren! Ik weet niet of Koenraad bezig was ze
in eene zekere klasse te ordenen, doch ik bekeek, wat mij aangaat,
hun zilverkleurigen buik, hun vreeselijken muil, vol scherpe tanden,
minder met een wetenschappelijk doel; en ik deed het eerder als
slachtoffer dan als natuuronderzoeker.

Gelukkig zien die vraatzuchtige dieren zeer slecht. Zij zwommen
voorbij, zonder ons te zien, waarbij zij met hunne bruinachtige
zwemvliezen rakelings over ons heen gingen, zoodat wij als door een
wonder aan een gevaar ontsnapten, dat zeker veel erger was dan de
ontmoeting met een tijger in het dichtste van het woud.

Een half uur daarna bereikten wij, door het electrieke licht van
de Nautilus geleid, het vaartuig. De buitendeur was open gebleven,
en de kapitein sloot haar zoodra wij binnen waren; daarna drukte hij
op een knop; ik hoorde de pompen in het vaartuig zich in beweging
stellen, ik voelde het water rondom mij weg loopen, en binnen weinige
oogenblikken was de cel ledig; de binnendeur werd open gedaan en wij
traden de kleedkamer binnen. Daar werden wij niet zonder moeite van
onze scaphanders bevrijd, en dood af, van vermoeienis en slaap bijna
in elkander zakkende, ging ik naar mijne hut nog verbaasd over den
wondervollen tocht in de diepten der zee.


HOOFDSTUK XVIII

De Stille Zuidzee.

Den volgenden dag, 18 November, was ik van mijne vermoeienis van
den vorigen dag geheel bekomen, ik besteeg het plat van de Nautilus,
op het oogenblik dat de tweede stuurman zijne dagelijksche formule
uitsprak. Ik verbeeldde mij toen, dat dit zag op den toestand
der zee, of liever dat het beteekende "wij hebben niets in het
gezicht." Inderdaad, de Oceaan was geheel verlaten, geen enkel
zeil verscheen aan den gezichteinder. De hoogten van het eiland
Crespo waren gedurende den nacht verdwenen. De zee had eene schoone
blauwe kleur aangenomen en eene zachte deining bracht er regelmatige
rimpels op. Ik bewonderde het prachtige gezicht op den Oceaan, toen
de kapitein verscheen; hij scheen mij niet te zien en begon eene
reeks sterrekundige waarnemingen. Toen hij gedaan had, ging hij op
de lantaarn liggen leunen, en liet zijne blikken over de zee dwalen.

Ondertusschen waren een twintigtal matrozen, allen krachtige en
welgevormde mannen op het plat gekomen, om de netten op te halen,
welke zij gedurende den nacht hadden laten slepen. Die zeelieden
behoorden oogenschijnlijk tot verschillende natien, hoewel zij
allen duidelijk van Europeesche afkomst waren. Ik herkende zonder
aarzelen Ieren, Franschen, eenige Slavoniers, en zelfs een Griek of
een Candioot. Overigens spraken die mannen zeer weinig, en gebruikten
onder elkander slechts die vreemde taal, welker oorsprong ik zelfs
niet raden kon; derhalve moest ik er van afzien om hen te ondervragen.

De netten werden ingehaald. Het waren een soort van zaknetten, zooals
men aan de kusten van Normandie gebruikt, welke door drijvend kurk of
door een ijzerdraad, dat door de voorste mazen gestoken is, open worden
gehouden. Die zakken worden met een ijzeren beugel langs den bodem der
zee gesleept, en vangen dan alles op wat zich op hun weg bevindt. Er
werden lampreien, makreelen, tonijnen en andere visschen opgehaald,
verscheiden in kleur en vorm zooals ik ze nog nimmer levend voor mij
had gezien. Ik houd het er voor dat er meer dan duizend pond visch in
de netten zat; het was eene schoone vangst, doch niet wonderbaarlijk
groot, want die netten worden gedurende eenige uren medegesleept
en bevatten dan eene geheele waterwereld. Wij hadden dus steeds
levensmiddelen van eene uitstekende hoedanigheid, welke de snelheid
en de aantrekkingskracht van zijn electriek licht onophoudelijk
konden vernieuwen. De verschillende zeeproducten werden door het
luik aanstonds naar de kombuis gebracht, waar zij bereid werden,
sommigen om aanstonds gegeten, anderen om bewaard te worden. Toen
de vischvangst afgeloopen en de lucht in het schip ververscht was,
dacht ik dat de Nautilus haar onderzeeschen tocht weder zou beginnen,
en ik maakte mij gereed om naar mijne hut te gaan, toen de kapitein
zich tot mij wendde en zeide:

"Zie dien Oceaan eens aan, mijnheer de professor; is hij niet met een
wezenlijk leven begaafd? Kan hij niet toornig en teeder zijn? gisteren
is de zee ingeslapen als wij, en nu wordt hij na een kalmen nacht
weder wakker."

Geen goeden morgen, of goeden avond! Zou men niet gezegd hebben dat
die vreemde man een reeds begonnen gesprek met mij vervolgde?

"Zie," hernam hij, "zij wordt wakker onder de liefkozingen der zon;
zij gaat haar dagelijksch bestaan weder doorleven! Het is belangwekkend
om hare bewerktuiging gade te slaan. Zij bezit een pols en ademt,
en ik geef den geleerden Maury gelijk, die er eene beweging in heeft
ontdekt, welke op den bloedsomloop bij de dieren gelijkt."

De kapitein wachtte van mij zeker geen antwoord, en het scheen mij dan
ook onnoodig toe om hem mijn: "Juist," "zeker," "waarlijk" en andere
woorden naar het hoofd te werpen. Hij sprak bijna tot zich zelven,
terwijl hij tusschen elke twee zinnen telkens vrij lang wachtte. Het
was eene overpeinzing met luider stemme.

"Ja," zeide hij, "de Oceaan bezit een wezenlijken omloop, en om dien
te weeg te brengen, behoefde de Schepper van alle dingen er slechts
de warmte, het zout en de diertjes in te vermenigvuldigen. Warmte
toch doet verschillende dichtheid ontstaan, waardoor stroomen en
tegenstroomen geboren worden. De uitdamping, die in de noordelijke
streken niet bestaat, en in den omtrek van den evenaar veelvuldig
plaats vindt, brengt eene aanhoudende verwisseling te weeg tusschen
de wateren onder die keerkringen en aan de polen. Bovendien heb ik
stroomen van boven naar beneden en omgekeerd ontdekt, welke de ware
ademhaling van den Oceaan is. Ik heb opgemerkt dat elk waterdeeltje
aan de oppervlakte verwarmd wordt, weder naar de diepte zakt, zijn
hoogsten graad van dichtheid twee graden onder nul bereikt, daarna
verder afkoelt, lichter wordt en weder naar de oppervlakte stijgt. Aan
de polen is het gevolg van dat verschijnsel merkbaar, en daar begrijpt
gij, waarom door de wetten van de voorzienende natuur bevriezing niet
anders kan plaats hebben dan aan de oppervlakte des waters."

Terwijl de kapitein die volzinnen uitsprak, zeide ik bij mij zelven:

"De pool! Zou die stoutmoedige reiziger ons daar heen willen brengen?"

Kapitein Nemo zweeg en bleef verzonken in de beschouwing van dat
element, hetwelk hij zoo goed en zoo onophoudelijk bestudeerd
had. Daarop hervatte hij:

"Men zegt dat het zout in aanzienlijke hoeveelheid in de zee vervat is,
mijnheer; als gij er alles uit kondet halen, wat er in is opgelost,
zoudt gij eene massa hebben van 288 millioen kubieke kilometer,
dat over onzen aardbol uitgestrekt eene laag zou vormen van meer
dan tien meter dik. En geloof niet, dat die aanwezigheid van zout
eene gril van de natuur is; neen, neen! daardoor wordt het zeewater
minder verdampbaar, en de wind kan er daardoor eene minder groote
hoeveelheid dampen van opjagen, die als zij opgelost werden, de
gematigde luchtstreken zouden overstroomen. Het zout speelt dus
eene groote rol, namelijk de rol van het evenwicht in de algemeene
huishouding van den aardbol!"

De kapitein zweeg, richtte zich op, stapte eenige malen op het plat
heen en weder, en kwam weder naar mij toe: "Wat de infusiediertjes
aangaat," hernam hij, "die millioenen beestjes die in oneindig getal
in een droppel leven, en waarvan er 800.000 een milligram wegen, zij
spelen eene niet minder belangrijke rol. Zij nemen het zeezout op,
verzamelen als het ware de vaste bestanddeelen van het water, en worden
daardoor de wezenlijke vervaardigers van kalkgrond, zij maken koralen
en zeesterren. En als dan de waterdroppel van zijne vaste bestanddeelen
beroofd, lichter wordt, dan stijgt hij naar de oppervlakte, neemt daar
weder het zout tot zich dat na uitdamping des waters achterblijft,
wordt wederom zwaarder, zakt en brengt aan de infusiediertjes nieuw
voedsel aan. Van daar een aanhoudend op- en nedergaande stroom, altijd
beweging, altijd leven! Een veel krachtiger, weelderiger, onbeperkter
leven als op het land, een leven dat vooral ontluikt op den Oceaan,
dat zooals men zegt, voor den mensch een element des doods is, maar
dat het element des levens is voor millioenen dieren en--voor mij!"

Terwijl kapitein Nemo zoo sprak, veranderde hij geheel van gelaat en
wekte in mij eene buitengewone ontroering op.

"Daar," voegde hij er nog bij, "is het ware leven! Ik zou haast kunnen
droomen van de stichting van zeesteden, verzamelingen van onderzeesche
huizen, die even als de Nautilus elken morgen aan de oppervlakte
der zee versche lucht zouden komen inademen, vrije onafhankelijke
steden zooals er nergens gevonden worden! En nog, wie weet of niet
eenig tiran...."

De kapitein eindigde zijn volzin met een driftig gebaar; daarna richtte
hij zich rechtstreeks tot mij, als om sombere denkbeelden te verjagen,
en vroeg mij:

"Mijnheer Aronnax, weet gij hoe diep de Oceaan is?"

"Ik weet ten minste," zeide ik, "wat de voornaamste peilingen ons
geleerd hebben."

"Zoudt gij mij die kunnen opnoemen, opdat ik ze des noods kan nagaan?"

"Hier hebt ge er vast eenigen, welke mij te binnen schieten,"
antwoorde ik. "Als ik mij niet bedrieg, heeft men in het noorden van
den Atlantischen Oceaan eene gemiddelde diepte gevonden van 8200 meter,
en in de Middellandsche Zee van 2500 meter. De merkwaardigste peilingen
zijn in het zuiden van den Atlantischen Oceaan bij den 35sten graad
gedaan; daar is het dieplood op 12000, 14091 en 15149 afgedaald. Men
berekent dat als de bodem der zee gelijk werd gemaakt hare gemiddelde
diepte ongeveer 7000 meter zou bedragen."

"Zeer goed, mijnheer," antwoordde de kapitein, "doch wij zullen u hoop
ik iets beters toonen. Wat de gemiddelde diepte van dit gedeelte van
de Stille Zuidzee aangaat, zoo deel ik u mede dat zij slechts 4000
meter bedraagt."

Na deze woorden verdween de kapitein door het luik; ik volgde hem,
en trad het salon binnen; de schroef begon aanstonds te werken en de
log toonde eene snelheid van twintig kilometer in 't uur aan.

Kapitein Nemo bezocht mij slechts zeer zelden in de daarop volgende
weken: nu en dan vertoonde hij zich een oogenblik. Zijn eerste stuurman
wees geregeld met punten op de kaart den weg aan, welken de Nautilus
volgde, zoodat ik dien geregeld kon nagaan.

Koenraad en Land brachten een groot deel van den tijd met mij
door. Koenraad had aan zijn vriend wonderen van onze wandeling verteld,
en deze had er nu spijt van dat hij ons niet had vergezeld. Maar
ik hoopte dat de gelegenheid zich nog wel eens zou voordoen om die
onderzeesche bosschen te bezoeken.

Bijna dagelijks openden zich gedurende eenige uren de wanden der zaal,
en wij werden niet moede om de geheimen van die onderzeesche wereld
te bespieden.

Over het algemeen was de richting van de Nautilus zuidoostwaarts, en
zij bleef op eene gemiddelde diepte van 200 a 150 meter. Eens evenwel,
ik weet niet om welke reden, richtte het schip zich vrij snel naar
beneden en bereikte eene diepte van 2000 meter. De honderdgradige
thermometer wees eene temperatuur aan van 4 deg. 25', welke op deze diepte
onder alle breedten dezelfde schijnt te zijn.

Den 26sten November ging de Nautilus op 172 deg. lengte over den
Kreeftskeerkring; den volgenden dag kregen wij de Sandwichseilanden in
het gezicht, waar de beroemde Cook 14 Februari 1779 vermoord werd. Wij
hadden toen van ons punt van uitgang af bijna 20,000 kilometer
afgelegd. Toen ik 's morgens op het plat kwam, zag ik twee kilometer
onder den wind Hawai, het voornaamste der zeven eilanden waaruit
deze Archipel bestaat. Ik zag duidelijk den weelderigen plantengroei
langs de kust, de verschillende bergketenen, welke evenwijdig met het
strand loopen en de vulkanen, onder welke de Mouna Rea de hoogste is,
daar hij 5000 meter boven het vlak der zee uitsteekt.

De Nautilus bleef in zuidoostelijke richting voortvaren, en kwam op
142 deg. lengte den 1sten December over den evenaar; drie dagen later
kregen wij na eene zeer snelle vaart, welke zich door geen enkel
voorval kenmerkte, de Markiezen-eilanden in het gezicht. Op drie
kilometer afstand zag ik op 8 deg. 57' Z.B. en 139 deg. 32' W.L. het hooge
Toviiplateau van Nouka-Hiwa, het voornaamste eiland van den aan
Frankrijk behoorenden archipel. Ik kon het met bosschen bekroonde
gebergte slechts uit de verte beschouwen, want kapitein Nemo hield
er niet van om dicht bij het land te komen. De netten leverden ons
daar evenals bij Hawai schoone visschen, bijvoorbeeld eene soort
(choryphenen) met hemelsblauwe vinnen en gouden staart, die heerlijker
van smaak waren, dan eenige visch op de wereld, anderen geheel zonder
schubben, maar ook zeer lekker. Na deze schoone eilanden, welke onder
bescherming der Fransche vlag staan, achter ons te hebben gelaten,
doorliep de Nautilus van 4 tot 11 December ongeveer 2000 kilometer;
op deze vaart ontmoetten wij een onnoemelijk aantal inktvisschen;
zij behooren tot de koppootige dieren, en werden vooral door de
natuuronderzoekers der oudheid bestudeerd. Als men Athenaeus gelooven
wil, werden zij door de rijken in Griekenland en Italie gegeten.

In den nacht van 9 op 10 December ontmoette de Nautilus een heirleger
van weekdieren, welke vooral bij nacht in beweging zijn. Men kon ze
bij millioenen tellen; zij verhuisden van de gematigde naar warmere
luchtstreken en volgden dus in dat opzicht de gewoonte der haringen
en sardijnen. Wij zagen ze door het glas zeer snel achteruit zwemmen
en visschen vervolgen, de kleinere opeten, doch zelve wederom door de
grootere verslonden, terwijl zij in onbeschrijfelijke verwarring de
tien pooten bewogen, welke de natuur hun op den kop als een haarbos
van slangen heeft ingeplant. Niettegenstaande hare snelheid voer
de Nautilus gedurende eenige uren door de menigte dieren waarvan
een aantal in de netten gevangen werden en waaronder ik de negen
verschillende soorten herkende, welke d'Orbigny voor den Grooten
Oceaan heeft opgegeven.

Men ziet het dat de zee ons gedurende onze reis de schoonste wonderen
vertoonde. Zij wisselde die in het oneindige af. Zij veranderde elk
oogenblik haar schouwspel tot ons genoegen, en wij waren daardoor
niet alleen getuigen van Gods werken te midden van het vloeibaar
element, maar konden ook in de vreeselijkste geheimen van den Oceaan
doordringen.

Den 11den December zat ik in het salon te lezen; Koenraad en Ned
Land bekeken het electriek verlichte water door de ramen. De Nautilus
lag onbeweeglijk. De vergaarbakken waren vol water, zoodat het schip
duizend meter onder het vlak der zee lag, eene diepte welke weinig
bewoners telt, en waar de groote visschen slechts hoogst zelden
verschijnen. Plotseling stoorde Koenraad mij in mijne lectuur.

"Wil mijnheer eens een oogenblik hier komen?" vroeg hij met zonderlinge
stem.

"Wat is er dan, Koenraad?"

"Mijnheer moet maar eens zien."

Ik stond op, ging voor het glas op de ellebogen liggen en keek. Midden
in het electrieke licht hing eene groote zwarte massa onbeweeglijk
in het water. Ik bekeek het nauwkeurig om daardoor den aard van dit
reusachtige dier, naar ik meende te herkennen. Maar plotseling kwam
mij eene gedachte voor den geest.

"Een schip!" riep ik uit.

"Ja," zeide Ned Land, "een ontredderd vaartuig dat rechtstandig
gezonken is."

De harpoenier bedroog zich niet, wij hadden een schip voor ons,
welks gescheurd want er nog bij hing. De romp scheen in goeden staat
te zijn, en de schipbreuk kon slechts eenige uren geleden hebben
plaats gehad. Drie stompen van masten, welke twee voet boven het
dek waren afgehouwen, toonden aan, dat het door storm beloopen schip
zijn staand want had moeten opofferen; doch op zijde geslagen was het
volgeloopen en gezonken; het helde aan bakboordzijde nog over. Het was
een treurig schouwspel, dat wrak daar onder water te zien drijven,
maar nog treuriger te aanschouwen, hoe eenige lijken op het dek met
touwen vastgesjord lagen. Ik telde er vijf, vier mannen, van wie een
nog aan het roer stond, en verder eene vrouw, welke halfweg uit de
kajuitskap met een kind in den arm te voorschijn kwam; de vrouw was
nog jong; door het licht van de Nautilus beschenen kon ik duidelijk
hare trekken onderscheiden, welke het water nog niet onkenbaar gemaakt
had. Bij eene laatste stuiptrekking had zij haar kind nog opgeheven,
doch het arme kleine wicht hield de armpjes om den hals der moeder
geslagen. De houding der vier matrozen was vreeselijk, verwrongen als
zij waren door stuiptrekkende bewegingen, terwijl zij eene laatste
poging hadden gedaan om zich van de koorden, waarmede zij aan het schip
gebonden waren, te ontdoen. Slechts de stuurman zag er kalmer uit;
zijn gelaat was ernstig, de grijze haren zaten hem tegen de slapen
geplakt, en met de hand aan het roerrad geklemd, scheen hij zijnen
verongelukten driemaster nog door de diepten van den Oceaan te willen
sturen. Welk een tooneel! Wij waren verstomd; ons hart klopte hoorbaar
bij het gezicht van die als 't ware op heeter daad betrapte schipbreuk,
welke om zoo te zeggen in hare laatste oogenblikken gephotographeerd
was! Ik zag reeds vreeselijk groote haaien met vurig oog naderen,
zeker aangelokt door die lekkernij van menschenvleesch. De Nautilus
maakte eene wending en draaide om het gezonken schip heen, zoodat ik
een oogenblik op den spiegel lezen kon:

Florida, Sunderland.


HOOFDSTUK XIX

Vanikoro.

Dit vreeselijk schouwspel was de voorbode van eene menigte zeerampen,
welke de Nautilus op haar weg zou ontmoeten. Sedert wij in meer
bezochte zeeen kwamen, zagen wij dikwijls rompen van schepen, welke
drijvende bijna geheel verrot waren, en dieper op den bodem lagen
kanonnen, kogels, ankers, ketens en duizend andere voorwerpen, die
door den roest werden verteerd.

Altijd medegesleept door de Nautilus, waarin wij geheel afgezonderd
van de wereld leefden, kregen wij 11 December den Pomotu-Archipel in
het gezicht. Het waren de "Gevaarlijke eilanden" van Bougainville,
die zich over eene ruimte van 2000 kilometer van het Oost-Zuid-Oosten
naar het West-Noord-Westen tusschen 253 deg. 50' en 13 deg. 30' Z.B. en 151 deg.
30' en 125 deg. 30' W.L. uitstrekken van het eiland Ducie tot aan het
eiland Matahiwa (Lazareff). Deze Archipel bedekt eene oppervlakte
van bijna 6,000 vierkante kilometer, en wordt gevormd door een
zestigtal groepen van eilandjes, waaronder de voornaamste zijn de
Gambier-eilanden, welke onder bescherming staan van Frankrijk. Het zijn
allen koraaleilanden. Door het werk van polypen worden zij langzaam,
maar voortdurend opgeheven, en zullen eens met elkander verbonden
zijn. Dan zal dit nieuwe eiland vastgroeien aan de naburige Archipels,
en zoo zal er een vijfde vasteland ontstaan, dat zich van Nieuw-Zeeland
en Nieuw-Caledonie tot aan de Markiezen-eilanden uitstrekt.

Toen ik deze stelling eens tegen kapitein Nemo verdedigde, zeide
hij koeltjes:

"Het zijn geen nieuwe vastelanden, welke de aarde noodig heeft,
maar nieuwe menschen!"

Het toeval misschien had de Nautilus op hare vaart juist bij het eiland
Clermont-Tonnerre gebracht, een van de zonderlingste van deze groep,
welke in 1822 door kapitein Bell ontdekt werd. Ik kon nu de koralen
bestudeeren aan welke de eilanden in dien Oceaan hun ontstaan te
danken hebben.

De koralen worden met eene kalklaag overtrokken; de kleine diertjes,
welke ze vormen, leven bij millioenen in hunne cellen. Het zijn hunne
kalknesten welke tot rotsen, klippen, eilanden aangroeien. Hier
vormen zij atollen, daar maken zij rijen klippen zooals op de
kusten van Nieuw-Caledonie en van verschillende eilanden van den
Pomotu-Archipel. Op andere plaatsen weder, zooals op Reunion en
Mauritius, verheffen zij zich tot afgebrokkelde rotswanden, die recht
oprijzen, en naast welke de Oceaan onmetelijk diep is.

Het eiland Clermont-Tonnerre op eenige kabellengten naderende,
bewonderde ik dit reuzenwerk dat door die microscopisch kleine diertjes
gemaakt was: ik kon die zonderlinge muren van nabij beschouwen, want
onmiddellijk er naast peilden wij meer dan 300 meter; deze prachtige
kalkformatie schitterde in ons electriek licht.

Toen Koenraad mij vroeg, hoe lang het wel duurde eer zulke groote
rotsen gevormd waren, verwonderde hij zich zeer dat de geleerden
meenen, dat zij gedurende eene eeuw slechts een achtste centimeter
groeiden.

"Om die muren te vormen," zeide hij aarzelend, "zijn er dus...?"

"Wel 192,000 jaren noodig geweest, Koen, waardoor de tijdrekening
van den bijbel wel wat langer wordt. Overigens is er nog ontzaglijker
tijdsverloop noodig geweest tot vorming van de steenkolen, de wouden
welke door zondvloeden zijn vernietigd en onder de aarde geraakt, en
tot afkoeling van de basaltrotsen. Maar ik voeg hier ten overvloede
bij, dat die dagen van den bijbel tijdvakken voorstellen, en geene
tijdruimte tusschen twee zonsopgangen, want volgens den bijbel zelven,
dagteekent de zon niet eens van den eersten scheppingsdag."

Toen de Nautilus weder op de oppervlakte kwam, kon ik het lage en
boschrijke eiland Clermont Tonnerre in zijn geheelen omvang zien. De
koraalrotsen waren vermoedelijk door stormen vruchtbaar gemaakt. Eens
is zeker een zaadje door een orkaan van naburige eilanden op deze
kalkrotsen overgewaaid, waarop verrotte visschen en zeeplanten
vruchtbare aarde hadden gevormd. Een kokosnoot werd door de golven
voortgestuwd en op deze kust geworpen; de noot ontkiemde en schoot
wortels; de boom groeide op en hield den waterdamp tegen, zoo ontstond
een stroompje. Langzamerhand nam het plantenrijk toe; eenige diertjes,
wormen, insecten, kwamen op boomstronken aandrijven, welke de wind
op andere eilanden had losgerukt. Schildpadden kwamen hare eieren
leggen, vogels nestelden in den jonge boomen. Zoo ontwikkelde zich
het dierlijk leven en door de vruchtbaarheid aangetrokken verscheen
de mensch. Op deze wijze vormen onzichtbare diertjes eilanden.

Tegen den avond verdween Clermont-Tonnerre in de verte, en de
richting van de Nautilus veranderde merkbaar. Na op 135 deg. lengte
den Steenbokskeerkring even te hebben aangeraakt, wendde zij zich
W.N.W. Hoewel de zonnestralen krachtig neerschoten, hadden wij geen
hinder van de warmte, daar de temperatuur op 30 of 40 meter onder
water zich niet boven tien of twaalf graad verhief.

Op 15 December lieten wij den schoonen Archipel der Gezelschapseilanden
en het bevallige Taiti, de koningin der Stille Zuidzee oostwaarts
liggen, 's Morgens bemerkte ik eenige kilometer onder den wind de hooge
bergtoppen van die eilanden. In deze streken vingen wij voortreffelijke
visch voor onze tafel.

De Nautilus had 800 kilometer afgelegd. Wij gingen door tusschen
den Archipel van Tonga-Tabou, waar de Argo, de Port-au-Prince en de
Duke of Portland vergingen, en dien van de Schippers-eilanden, waar
kapitein de Langle, de vriend van La Perouse, vermoord werd. Daarna
kwamen wij langs de Witi-eilanden, waar de wilden de matrozen van de
Union en kapitein Bureau van de Aimable Josephine vermoordden. Deze
Archipel, welke zich van het noorden naar het zuiden over eene lengte
van 400 en van het oosten naar het westen van 300 kilometer uitstrekt,
ligt tusschen 6 deg. en 2 deg. Z.B., en 174 deg. en 179' W.L. Hij bestaat uit een
groot aantal eilandjes en klippen, waaronder de eilanden Witi-Lewu
en Wanna-Lewu de voornaamste zijn.

Tasman ontdekte deze groep in 1643, in hetzelfde jaar, waarin Toricelli
den barometer uitvond, en dat Lodewijk XIV den troon beklom. Ik
laat daar, welke van deze drie gebeurtenissen het nuttigst voor de
menschheid geweest is. Daarna kwamen er Cook in 1714, Entrecasteaux in
1793, en eindelijk in 1827 Durmont d'Urville, die dezen geographischen
chaos eerst goed onderzocht en beschreef. De Nautilus naderde de
baai van Wailea, het tooneel van de vreeselijke lotgevallen van dien
kapitein Dillon, die het eerst het geheim ontdekte van de schipbreuk
van La Perouse.

Deze baai, waar wij verscheiden malen de netten uitwierpen, leverde
een overvloed van voortreffelijke oesters op. Wij aten er onbehoorlijk
veel, en maakten ze volgens Seneca's voorschrift zelven aan tafel
open. De oesterbank van Wailea moet verbazend groot zijn; en zonder
veelvuldige oorzaken van vernietiging zou die opeenstapeling van
schelpdieren eindigen met de geheele baai te vullen, omdat een dier
tot zelfs twee millioen eieren kan bevatten. Indien Ned Land bij
die gelegenheid geen berouw over zijne gulzigheid had, dan komt het
alleen daarvandaan, dat de oesters het eenige eten is dat minder eene
indigestie veroorzaakt. Inderdaad men moet niet minder dan zestien
dozijn van die schelpdieren hebben om de 315 gram stikstofhoudend
voedsel te verkrijgen, welke voor het dagelijksch onderhoud van een
mensch noodig zijn.

De Nautilus voer op 25 December midden door den Archipel der Nieuwe
Hebriden, welke Quiros in 1606 ontdekte, die Bougainville in 1768
nader onderzocht, en waaraan Cook in 1773 den tegenwoordigen naam
gaf. Deze groep bestaat uit negen groote eilanden en ligt in eene lijn
van 480 kilometer van het N.N.W. naar het Z.Z.O. tusschen 15 deg.en 2 deg.
Z.B. en 164 deg. en 168 deg. W.L. Wij gingen dicht genoeg langs het eiland
Aurou om te zien dat het bedekt was met bosschen, uit welker midden
een bergtop hoog uitstak.

Het was dien dag Kerstmis, en het scheen mij toe dat Ned Land het zeer
betreurde, dat hij het bij de Engelschen zoo hoog geeerde Kerstfeest
niet te midden der zijnen vieren kon.

Ik had kapitein Nemo in geen acht dagen gezien, toen hij 27 December
's morgens in het salon kwam, met een gezicht als van iemand, die u
eerst vijf minuten te voren gezien heeft. Ik zag juist op de kaart
den weg van de Nautilus na; de kapitein naderde mij, wees met den
vinger op de kaart, en zeide slechts dit eene woord:

"Vanikoro."

Die naam werkte als een tooverwoord; het was de naam van het eiland,
waar de schepen van La Perouse vergaan waren. Ik stond plotseling op.

"Brengt de Nautilus ons naar Vanikoro?" vroeg ik.

"Ja, mijnheer," antwoordde de kapitein.

"Zal ik dan die beruchte eilanden kunnen bezoeken, waar de Boussole
en de Astrolabe te gronde gingen?"

"Als dat u aangenaam is, ja, mijnheer de professor."

"Wanneer komen wij bij Vanikoro?"

"Wij zijn er al, mijnheer," was het lakonieke antwoord.

Door den kapitein gevolgd, ging ik naar het plat, en keek met begeerige
blikken naar den gezichteinder.

In het noordoosten zag ik twee vulkanische eilanden van ongelijke
grootte, omringd door een koraalrif, dat veertig kilometer in omtrek
had. Wij waren bij het eigenlijk gezegde Vanikoro, waaraan Dumont
d'Urville den naam van Onderzoek-eiland gaf, en lagen juist voor
de kleine haven van Vanou; het eiland scheen van het strand tot op
de bergtoppen binnenslands met groen bedekt te zijn. In het midden
verhief zich de berg Kapogo, die eene hoogte had van 950 meter.

Toen de Nautilus den buitensten rotsrand door eene zeer nauwe opening
was binnen gevaren, vonden wij daar binnen eene branding met dertig
tot veertig vademen diepte. Onder de dichte schaduw der palmboomen
zag ik een dozijn wilden staan, die hoogst verbaasd over onze komst
opkeken. Meenden zij mogelijk dat dit lange zwarte lichaam, dat
slechts even boven water uitstak, een vreeselijk zeemonster was,
waarvoor zij zich in acht moesten nemen?

Op dat oogenblik vroeg mij kapitein Nemo wat ik van de schipbreuk
van La Perouse wist.

"Wat iedereen er van weet," antwoordde ik.

"Zoudt gij mij dan kunnen vertellen wat iedereen weet?" vroeg hij
mij op eenigszins spotachtigen toon.

"Zeer gemakkelijk."

Ik vertelde hem wat de laatste werken van Dumont d'Urville hadden
medegedeeld. La Perouse en de kapitein de Langle werden in 1785 door
Lodewijk XVI uitgezonden om eene reis om de aarde te doen. Zij voerden
het bevel op de Boussole en de Astrolabe, en kwamen nooit terug. Toen
in 1791 de Fransche regeering met recht ongerust werd over het lot van
de twee korvetten, rustte zij twee groote schepen uit, de Recherche en
de Esperance; deze schepen zeilden 28 September uit Brest onder bevel
van Bruni d'Entrecasteaux. Twee maanden daarna vernam men van zekeren
Bowen, kapitein op de Albemarle, dat hij overblijfselen van schepen
gezien had op de kusten van Nieuw-Georgie; maar d'Entrecasteaux, die
deze overigens vrij onzekere mededeeling niet kende, richtte zich
naar de Admiraliteits-eilanden, welke in een verslag van kapitein
Hunter waren aangeduid als de plaats waar de schipbreuk van La Perouse
had plaats gehad. Zijn onderzoek was te vergeefs. De Esperance en de
Recherche zeilden zelfs voorbij Vanikoro zonder er zich op te houden,
en bovendien was deze reis zeer ongelukkig, daar zij het leven aan
d'Entrecasteaux, aan twee zijner stuurlieden en aan verscheiden
matrozen zijner equipage kostte.

Het was een oude bekende op den Grooten Oceaan, de kapitein Dillon,
die het eerst de stelligste sporen van de schipbreuk vond. Den 15den
Mei 1824 kwam hij met zijn schip de Saint Patrick voorbij het eilandje
Tikopia, een van de Nieuwe Hebriden. Daar kwam een inlander in zijne
kano bij hem aan boord en verkocht hem een zilveren degengevest,
waarin letters gegraveerd stonden. Die inlander beweerde overigens
dat hij, zes jaar geleden bij eene reis naar Vanikoro, daar twee
Europeanen gezien had, die behoorden tot de bemanning van schepen,
welke lang te voren op de klippen van het eiland vergaan waren.

Dillon raadde dat dit de schepen van La Perouse konden zijn, wier
verdwijning de geheele wereld ongerust had gemaakt. Hij wilde naar
Vanikoro, waar volgens den Polynesier nog verschillende overblijfselen
van de schipbreuk gevonden werden; hij werd door tegenwind en
zeestroomingen evenwel daarin verhinderd. Dillon kwam te Calcutta;
daar wist hij de Aziatische Maatschappij en de Indische compagnie
voor zijne ontdekking te winnen. Men stelde een schip waaraan men
den naam van Recherche gaf, ter zijner beschikking, en hij vertrok
23 Januari 1827 in gezelschap van een Fransch agent.

Nadat de Recherche op verschillende punten van den Grooten Oceaan reeds
het anker had laten vallen, kwam het schip 7 Juli 1827 voor Vanikoro,
en in diezelfde haven van Vanou, waar de Nautilus op dit oogenblik lag.

Daar verzamelde Dillon talrijke overblijfselen van de schipbreuk,
ijzeren gereedschappen, ankers, blokken, draaibassen, een
achttienponder, stukken van astronomische instrumenten, een bronzen
klok met het opschrift: "Bazin heeft mij gemaakt," en het merk van
de gieterij van het arsenaal van Brest met het jaartal 1785: er was
dus geen twijfel meer mogelijk.

Dillon bleef om zijne inlichtingen te vermeerderen tot October op de
plaats des onheils. Daarop verliet hij Vanikoro, richtte den steven
naar Nieuw-Zeeland, liet het anker 7 April 1828 nogmaals voor Calcutta
vallen, en kwam in Frankrijk terug, waar hij door Karel X hartelijk
ontvangen werd.

Maar op dit oogenblik was Dumont d'Urville, zonder iets van de reis
van Dillon te weten, reeds vertrokken, om elders het tooneel van de
schipbreuk te zoeken. En inderdaad, men had door een walvischvaarder
gehoord, dat er medailles en een kruis van den Heiligen Lodewijk
in handen van wilden van de Louisiaden en Nieuw-Caledonie gezien
waren. Dumont d'Urville, kapitein van de Astrolabe, was dus in zee
gestoken, en liet twee maanden nadat Dillon Vanikoro verlaten had,
het anker voor Hobarttown vallen. Daar vernam hij welke de uitslag
was geweest van Dillons onderzoekingen, en verder hoorde hij dat
zekere James Hobbs, stuurman van de Union van Calcutta eens op een
eilandje aan wal gegaan was, dat op 8 deg. 18' Z.B. en 156 deg. 30' O.L. lag,
en daar ijzeren staven en roode stoffen gezien had, welke de inlanders
gebruikten.

Dumont d'Urville was uit het veld geslagen, en wist niet of hij
geloof moest hechten aan verhalen uit dagbladen, welke zoo weinig
geloof verdienden, doch besloot ten laatste Dillons voetspoor te
volgen. De Astrolabe kwam 10 Februari 1828 voor Tikopia, nam als
gids of als tolk een deserteur aan boord, die zich daar bevond, en
zeilde naar Vanikoro, dat hij 12 Februari in het gezicht kreeg; hij
zeilde langs de klippen tot den 14den liet eerst den 20sten het anker
binnen die klippen in de haven van Vanou vallen. Den 23sten deden
verscheiden officieren een tocht om het eiland, en brachten eenige
weinig beteekenende overblijfselen mede. De inboorlingen hadden een
stelsel van ontkenning en uitvluchten aangenomen, en weigerden om hen
op de plaats van het onheil te brengen. Dit ellendige gedrag deed zien,
dat zij de schipbreukelingen hadden mishandeld, en dat zij schenen
te vreezen dat Dumont d'Urville gekomen was, om La Perouse en zijne
ongelukkige makkers te wreken. Den 26sten brachten zij, overgehaald
door geschenken en begrijpende dat zij geen weerwraak te vreezen
hadden, den stuurman Jaquinot naar de plaats waar de schipbreuk had
plaats gehad. Daar lagen op drie of vier vademen diepte tusschen de
klippen Pacou en Vanou ankers, stukken ijzer en lood, die reeds met
eene kalklaag overdekt waren. De sloepen van de Astrolabe werden
naar deze plek gezonden; de bemanning slaagde er met groote moeite
in om een anker, dat 1800 pond woog, een gegoten achtponder, een
looden blok en twee koperen draaibassen naar boven te halen. Dumont
d'Urville ondervroeg de inboorlingen en vernam ook dat La Perouse,
na zijne beide schepen op de klippen van het eiland te hebben zien
vergaan, een kleiner schip had gebouwd, waarmede hij een tweede maal
schipbreuk had geleden. Waar? dat wist men niet.

Toen liet de gezagvoerder van de Astrolabe onder eene groep palmboomen
een grafteeken ter herinnering aan den beroemden zeevaarder en
zijne tochtgenooten oprichten. Het was eene vierhoekige pyramide,
welke op een stuk koraal was gezet, en waaraan geen enkel stuk ijzer
gebruikt werd, om daardoor de hebzucht van de inboorlingen niet op
te wekken. Daarna wilde d'Urville vertrekken, doch zijne manschappen
hadden op deze ongezonde kust de koorts gekregen, en daar hij zelf
ernstig ziek was, kon hij niet voor 17 Maart vertrekken.

De Fransche regeering, bang dat d'Urville niet op de hoogte was
van hetgeen Dillon reeds gedaan had, zond de korvet de Bayonnaise,
onder kapitein Legorant de Tromelin, naar Vanikoro, welk schip op dat
oogenblik ergens op de westkust van Amerika gestationneerd was. De
Bayonnaise liet eenige maanden na het vertrek van de Astrolabe het
anker voor Vanikoro vallen, doch vond niets nieuws; alleen bevond men
dat de inboorlingen het gedenkteeken voor La Perouse hadden ontzien.

Dit was ongeveer het verhaal dat ik aan kapitein Nemo deed.

"Dus weet men nog niet," zeide hij, "waar dit derde schip is vergaan,
hetwelk door de schipbreukelingen op Vanikoro gebouwd werd?"

"Neen, kapitein."

Nemo zeide verder niets doch wenkte mij om hem naar het salon te
volgen. De Nautilus zonk eenige meters onder water en de wanden
openden zich. Ik ijlde naar het glas en zag onder die koralen en
andere zeegewassen overblijfselen van eene schipbreuk, welke de
dreggen niet hadden kunnen losrukken; ijzeren werktuigen, ankers,
kanonnen, kogels, een kaapstander, een brok van een voorsteven,
kortom allerlei voorwerpen van vergane schepen, welke de zee nu met
hare levende bloemen overdekt had.

Terwijl ik die armzalige overblijfselen stond te bekijken, zeide de
kapitein op ernstigen toon:

"Kapitein La Perouse vertrok 7 December 1785 met zijne
schepen; eerst ankerde hij in de Botanybaai, daarop bezocht
hij de Vriendschapseilanden, Nieuw-Caledonie, richtte toen den
steven naar Santa-Cruz en wierp het anker voor Namouka een der
Vriendschapseilanden. Toen kwamen de schepen op de onbekende klippen
van Vanikoro; de Boussole zeilde vooruit, en stootte aan den zuidkant
van het eiland; de Astrolabe kwam te hulp, doch leed eveneens
schipbreuk. Het eerste schip werd bijna onmiddellijk uit elkander
geslagen; het tweede dat onder den wind op het zand geraakt was,
hield het nog eenige dagen uit; de schipbreukelingen werden door de
inlanders vrij goed ontvangen: zij zetten zich op het eiland neder
en bouwden daar een kleiner schip met de overblijfselen van het
groote. Eenige matrozen bleven vrijwillig op Vanikoro; de anderen,
hoewel zwak en ziek, vertrokken met La Perouse. Zij zetten koers naar
de Salomon-eilanden, en vergingen met man en muis op de westkust van
het voornaamste eiland dier groep."

"En hoe weet gij dat?" vroeg ik.

"Ziehier wat ik op de plaats van die laatste schipbreuk gevonden heb."

Kapitein Nemo liet mij een blikken doos zien, waarop het wapen van
Frankrijk stond ingeslagen, en die geheel door het zeewater was
ingevreten. Hij opende haar en ik zag een aantal geel geworden, doch
nog leesbare papieren. Het waren de instructien van den Minister van
Marine aan La Perouse, op welker kant Lodewijk XVI eigenhandig eenige
aanteekeningen had gemaakt.

"Het is een schoone dood voor een zeeman!" zeide toen kapitein
Nemo. "Het is een kalm graf daar onder de koralen, ik wensch dat de
hemel mij en mijne makkers nimmer ander graf schenke!"



HOOFDSTUK XX

De Torrestraat.

In den nacht van 27 op 28 December verliet de Nautilus de kusten
van Vanikoro met buitengewone snelheid. Zij richtte zich naar het
zuidwesten, en in drie dagen doorliepen wij de 750 kilometer, welke
dit eiland van de zuidoostpunt van Nieuw-Guinea scheidt.

Den 1sten Januari 1868 kwam Koenraad zeer vroeg in den morgen op het
plat bij mij.

"Mijnheer," zeide de brave jongen, "zal mij toch niet kwalijk nemen
als ik hem een gelukkig nieuwjaar wensch?"

"Wat, Koen? Evenmin als te Parijs in mijne studeerkamer; ik neem uw
wensch aan en dank u er voor; alleen wil ik u vragen wat gij bedoelt
met een gelukkig nieuwjaar in de omstandigheden, waarin wij ons
bevinden? Is het een jaar dat een einde aan onze gevangenschap maken
moet, of een waarin wij deze vreemdsoortige reis zullen voortzetten?"

"Ik weet niet wat ik mijnheer moet antwoorden," zeide Koenraad. "Zeker
is het dat wij vreemde dingen zien, en dat wij in die twee maanden
geen tijd hebben gehad om ons te vervelen. Het laatste wat wij zien
is altijd nog het meest verbazingwekkende, en als dat zoo doorgaat,
weet ik niet waarmede het eindigen moet. Ik geloof dat wij zulk eene
gelegenheid nooit weder krijgen."

"Nooit, Koen."

"En bovendien is die mijnheer Nemo, die een goeden naam draagt,
ons evenmin hinderlijk alsof hij niet bestond."

"Het is zooals ge zegt, Koen."

"Ik denk dus, als mijnheer 't mij niet kwalijk neemt, dat een gelukkig
jaar er een is, waarin wij alles zouden kunnen zien."

"Alles zien, Koen? Dat zou misschien wat lang duren. Maar wat denkt
Ned Land er van?"

"Ned Land denkt juist het tegenovergestelde als ik," antwoordde
Koenraad. "Hij is veel te veel aan het stoffelijke gehecht, en maakt
een afgod van zijn maag. Visschen bekijken en altijd visschen eten
is voor hem niet genoeg. Dat hij wijn, brood en vleesch moet missen
bevalt niemendal aan onzen Amerikaan, die gewoon was biefstuk te eten,
en niet bang was voor brandewijn of jenever, hoewel altijd met mate."

"Wat mij betreft, Koen, daar heb ik geen verlangst naar, en ik kan
mij in den leefregel hier aan boord nog wel schikken."

"Ik ook," antwoordde Koenraad; "ik denk er dus even sterk over om te
blijven als Ned om te vluchten. Als dus het nieuw begonnen jaar voor
mij niet goed is, dan zal het voor hem goed zijn, en omgekeerd. Op
die wijze zal er toch altijd iemand tevreden zijn. Kortom, ik wensch
mijnheer veel heil en zegen in 't nieuwe jaar."

"Ik dank u, Koen; doch gij moet uw nieuwjaarsfooi tot later uitstellen,
en u daarvoor nu maar tevreden stellen met een hartelijken handdruk. Ik
heb niets anders te geven."

"Mijnheer is nooit zoo gul geweest," zeide Koenraad, en daarmede ging
hij heen.

Den volgden dag hadden wij reeds 11340 kilometer afgelegd sedert
ons vertrek uit de Japansche zee. Voor de Nautilus strekte zich de
gevaarlijke Koralenzee uit aan de noordoostkust van Australie. Ons
vaartuig liep op eenige kilometers afstands langs die gevaarlijke bank,
waarop de schepen van Cook 10 Juni 1770 bijna vergaan waren. Het schip
waarop deze zeevaarder zich bevond stootte op een rif, en zoo het
niet zonk was dit alleen te danken aan de toevallige omstandigheid,
dat het stuk koraal dat door den schok van de klip was afgestooten
in de daardoor ontstane opening bleef vastzitten.

Ik had gaarne dit 1400 kilometer lange rif eens bezocht, waartegen
de altijd ontstuimige zee met donderend geweld breekt. Maar op dat
oogenblik sleepte de Nautilus ons naar de diepte, en ik zag niets van
die hooge door koralen gevormde muren. Ik moest mij tevreden stellen
met eenige staaltjes van visschen, welke in de netten gevangen waren.

Twee dagen na de Koralenzee te zijn doorgevaren, den 4den Januari,
verkenden wij de kust van Nieuw-Guinea. Bij die gelegenheid deelde
kapitein Nemo mij mede dat hij het plan had om door de Torrestraat
naar den Indischen Oceaan te gaan; meer zeide hij niet. Ned zag met
genoegen dat die reis ons nader bij Europa brengen zou.

Die straat Torres wordt even gevaarlijk beschouwd om de klippen, die
men er talrijk aantreft, als om de woestheid der kustbewoners. Zij
scheidt Nieuw-Holland van Nieuw-Guinea. Dit laatste eiland is
ruim 1600 kilometer lang en 520 breed, en heeft eene oppervlakte
van 640,000 vierkante kilometer. Het ligt tusschen 0 deg. 19' en 10 deg.
2' Z.B. en tusschen 128 deg. 23' en 146 deg. 15' O.L. Om twaalf uur, toen
de eerste stuurman de hoogte der zon nam, zag ik de toppen van den
Owen-Stanley-bergketen, welke langzaam opliep en in scherpe punten
eindigde.

Dit land in 1511 door den Portugees Francisco Serrano ontdekt, werd
achtereenvolgens bezocht door don Jose Meneses in 1526, door Gryalva
in 1527, door den Spaanschen generaal Alvar de Saavedra in 1528, door
Juigo Ortez in 1545, door Schouten in 1616, door Tasman, Carteret,
Bougainville, Cook, Mac Clure, Dumont d'Urville en anderen. "Het
is de bakermat der Maleische kleurlingen," zeide de Rienzi, doch ik
dacht niet dat het toeval mij ooit in zijne nabijheid brengen zou.

De Nautilus kwam dus voor den ingang der gevaarlijkste zeestraat van
den aardbodem, waar de stoutmoedigste zeevaarders ter nauwernood door
durven varen, eene straat waar Luiz paz de Torrez zich doorwaagde,
toen hij uit de Stille Zuidzee naar den Indischen Archipel ging, en
waar in 1840 de korvetten van Dumont d'Urville op het punt waren van
met man en muis te vergaan. Hoewel de Nautilus alle zeegevaren scheen
te kunnen trotseeren, zou zij met deze koraalriffen toch kennis maken.

De Torrestraat is ongeveer 135 kilometer breed, maar is zoo vol
klippen, rotsen, eilandjes en riffen, dat de vaart er bijna onmogelijk
is; derhalve nam kapitein Nemo alle mogelijke voorzorgen om er door
te komen. De Nautilus, die over de oppervlakte dreef, voer slechts
bedaard voorwaarts; de schroef bewoog zich slechts langzaam.

Hiervan gebruik makende, hadden mijne twee makkers en ik op het plat
plaats genomen. Voor ons was het kastje van den stuurman, en ik moet
mij al zeer bedriegen als de kapitein zelf er zich niet bevond om
zijn Nautilus te besturen.

Ik had de beste kaarten van de zeestraat voor mij en volgde daarop met
de grootste oplettendheid onzen tocht; rondom de Nautilus kookte en
bruiste de zee. De golven, met eene snelheid van twee en een halven
kilometer door den zeestroom van het zuidoosten naar het noordwesten
gedreven, braken op de koraalriffen, wier toppen hier en daar te
voorschijn kwamen.

"Dat is een leelijke zee!" zeide Ned Land.

"Afschuwelijk," antwoordde ik, "zij is niet best voor de Nautilus."

"Die vervloekte kapitein," hernam de Amerikaan, "moet wel zeker van
zijn weg zijn, want ik zie daar riffen waarop zijne schuit in duizend
stukken zou splijten als hij er slechts aanraakte."

Onze toestand was inderdaad gevaarlijk, maar de Nautilus scheen
als door eene betoovering midden tusschen deze vreeselijke klippen
door te komen. Zij volgde niet juist den weg van de Astrolabe welke
voor Dumont d'Urville zoo noodlottig was; het vaartuig nam den koers
meer noordelijk, voer langs het eiland Murray, en richtte zich toen
zuidwestwaarts naar de doorvaart van Cumberland. Ik dacht dat het
schip er recht doorheen zou gaan, toen het zich weder noordwestwaarts
wendde en tusschen een groot aantal weinig bekende eilandjes en rotsen
door naar het eiland Tound en het Slechte Kanaal voer. Ik vroeg mij
zelven af of kapitein Nemo onvoorzichtig was en zijn schip in dezen
doorgang wilde wagen, waar de twee korvetten van d'Urville op de
rotsen stootten, toen hij voor de tweede maal van richting veranderde
en westwaarts naar het eiland Gueboroar liep.

Het was toen drie uur; het getij was bijna vol; de Nautilus naderde
het eiland, dat ik met zijne prachtige groene omzooming nog voor
mij zie liggen; wij liepen op minder dan twee kilometer afstands er
langs. Plotseling werden wij door een schok omvergeworpen; de Nautilus
had op een klip gestooten; het schip bleef onbeweeglijk liggen,
doch helde naar bakboordzijde eenigszins over. Toen ik opstond zag
ik den kapitein en den eersten stuurman op het plat; zij namen den
toestand van het vaartuig op en wisselden eenige woorden in hunne
onverstaanbare taal.

Ziehier hoe onze toestand was. Op twee kilometer afstand lag aan
stuurboordzijde het eiland Gueboroar, welks kust zich als een lange
arm van het noorden naar het westen kromde. Naar het zuiden en oosten
vertoonden zich reeds eenige toppen van koraalriffen, welke het
afloopend getij bloot liet. Wij zaten geheel vast en dat wel in eene
zee waar het getij slechts middelmatig was; dit was eene noodlottige
omstandigheid om de Nautilus weer vlot te krijgen. Echter had het schip
niets geleden, zoo stevig was de huid gesmeed. Maar als het al niet
zinken of barsten kon, dan liep het toch gevaar voor eeuwig op die
rotsen te blijven zitten, en dan was het gedaan met het onderzeesche
toestel van kapitein Nemo.

Zoo peinsde ik, toen de kapitein, kalm en bedaard als altijd zonder
eenige ontroering of teleurstelling te laten blijken, mij naderde.

"Een ongeluk?" vroeg ik.

"Neen, een toeval," was zijn antwoord.

"Maar een toeval," hernam ik, "dat u misschien verplichten zal om
het land, dat gij zoozeer ontvlucht, weder te gaan bewonen."

De kapitein keek mij met een zonderlingen blik aan, en schudde met
het hoofd; dit was duidelijk gezegd, dat niets hem ooit zou dwingen
om den voet weder op het land te zetten. Toen zeide hij: "Bovendien
mijnheer Aronnax, de Nautilus is niet weg; zij zal u nog de wonderen
van den Oceaan laten zien. Onze reis begint eerst, en ik hoop nog
zoo spoedig niet van de eer van uw gezelschap verstoken te worden."

"Maar toch kapitein," antwoordde ik, zonder acht te geven op de
spotternij, die in zijne woorden doorstraalde, "de Nautilus is gaan
vast zitten bij hoog tij. Nu zijn de getijen in den grooten Oceaan
niet zeer sterk, en als gij nu de Nautilus niet ontlasten kunt
(hetgeen mij onmogelijk schijnt), dan begrijp ik niet hoe gij weder
vlot zult komen."

"Gij hebt gelijk, mijnheer de professor, de getijen zijn in dezen
Oceaan niet sterk, maar in de Torrestraat is er toch nog een verschil
van anderhalven meter, tusschen de hoogste en laagste standen der
zee met andere deelen van den Oceaan. Het is van daag 4 Januari,
en over vijf dagen hebben wij volle maan; ik zou mij zeer moeten
verwonderen als die wachter van onze aarde niet beleefd genoeg was
om de watermassa wat hooger te doen komen, ten einde mij daardoor een
dienst te bewijzen, welken ik alleen aan de maan wil te danken hebben."

Toen de kapitein dit gezegd had ging hij met zijn eersten stuurman
weder naar binnen. De Nautilus bewoog zich niet en bleef onwrikbaar
vast liggen, alsof de koralen het vaartuig reeds voor goed hadden
ingemetseld.

"Welnu mijnheer!" zeide Ned Land, die na het vertrek van den kapitein
naar mij toe kwam.

"Welnu, vriend Ned, wij zullen stil het tij van 9 Januari afwachten,
want het schijnt dat de maan zoo beleefd zal zijn om ons weder vlot
te maken."

"Meent gij dat?"

"Ja zeker."

"En die kapitein gaat zijn ankers niet uitgooien om zich hieraf te
brassen, en zijne machine niet laten werken, en alles doen om van
die verwenschte klip te komen?"

"Het tij is immers voldoende," antwoordde Koenraad bedaard.

De Amerikaan keek hem aan, en trok zijne schouders op; het was de
zeeman, die uit hem sprak.

"Mijnheer," antwoordde hij, "geloof mij, als ik u zeg, dat dit stuk
ijzer nooit meer op of onder zee varen zal, het is goed om bij 't
pond verkocht te worden. Ik geloof dat het oogenblik gekomen is om
dien kapitein Nemo de hakken te laten zien."

"Vriend Ned," antwoordde ik, "ik wanhoop niet zooals gij aan dit flinke
vaartuig; in vier dagen zullen wij zien waar wij ons met die getijen
in dezen Oceaan aan te houden hebben. Overigens kon die raad om te
vluchten goed zijn, als wij de Engelsche of Fransche kust in 't gezicht
hadden, maar hier in de buurt van Nieuw-Guinea is 't eene andere zaak;
het zal altijd nog tijd genoeg zijn om tot dit uiterste te komen, als
de Nautilus niet los raakt, ik zou dit als een erge ramp beschouwen."

"Zouden wij ten minste dat land niet eens onderzoeken?" hernam Ned
Land. "Daar is een eiland, op dat eiland groeien boomen, onder die
boomen loopen dieren; die karbonade en roastbeef aan hun romp hebben,
en daar zou ik wel eens gaarne mijne tanden inzetten."

"Nu heeft vriend Land gelijk." zeide Koenraad, "en ik ben het met
hem eens. Zou mijnheer van zijn vriend, den kapitein, geen verlof
kunnen krijgen om eens aan land te gaan, al was het alleen maar om
de gewoonte niet te verliezen van nu en dan den voet eens te zetten
op het vaste deel van onzen aardbodem?"

"Ik kan het hem wel eens vragen," antwoordde ik, doch hij zal het
weigeren.

"Het is in allen gevalle te wagen," zeide Koenraad, "en dan weten
wij met een waaraan wij ons ten opzichte van zijne vriendelijkheid
te houden hebben."

Tot mijne groote verwondering stond kapitein Nemo toe wat ik hem
vroeg. Hij deed het zelfs met de grootste beleefdheid, zonder zelfs de
belofte van mij te vorderen, dat ik aan boord zou terug komen. Maar
eene vlucht door Nieuw-Guinea was zeer gevaarlijk, en ik zou het Ned
Land nooit hebben aangeraden om zoo iets te beproeven. Het was veel
beter om aan boord van de Nautilus opgesloten te zijn, dan om in de
handen van de Papoea's te vallen!

Den volgenden morgen zou de sloep ter onzer beschikking zijn. Ik zocht
niet eens te weten te komen of de kapitein ons zou vergezellen; zelfs
vermoedde ik dat geen matroos der equipage met ons mede zou gaan,
en dat Ned Land de boot alleen zou moeten sturen. Overigens was het
land op zijn hoogst op twee kilometer afstands, en het was maar spelen
gaan voor onzen Amerikaan om dat lichtte vaartuig tusschen die voor
groote schepen zoo noodlottige klippen door te brengen.

Den volgenden dag, 5 Januari, werd de sloep losgemaakt en van het plat
in zee gewerkt; twee man waren daarvoor genoeg, de riemen lagen er in,
en wij behoefden slechts plaats te nemen. Met bijlen en electrieke
geweren bij ons roeiden wij om acht uur weg. De zee was vrij kalm;
een kleine bries woei van de landzijde. Koen en ik roeiden flink op,
en Ned stuurde tusschen de klippen door. De sloep was gemakkelijk te
sturen en schoot goed vooruit. Ned kon zijne vreugde niet bedwingen,
hij stelde zich aan als een gevangene, die aan zijne cel ontsnapt is,
en hij dacht er niet aan dat hij er weder in moest.

"Vleesch," riep hij herhaaldelijk, "vleesch zullen wij dan proeven,
en welk vleesch! Echt wild! Geen visch! Ik zeg niet dat visch niet goed
is, maar men moet er geen misbruik van maken, en een stuk versch wild,
op een kolenvuur geroosterd, zal onzen gewonen kost lekker afwisselen."

"Lekkerbek!" zeide Koenraad, "het water komt mij in den mond."

"Wij mogen eerst wel vragen of die bosschen wildrijk zijn," zeide ik,
"en of het wild er niet zoo groot is, dat het den jager wegjaagt."

"Goed zoo, mijnheer Aronnax," antwoordde de Amerikaan, wiens tanden zoo
scherp als een bijl schenen te zijn, "maar ik zal zelfs een tijgerrip
eten als er geen ander viervoetig dier op dit eiland te vinden is."

"Vriend Ned maakt ons bang," zeide Koenraad.

"Hoe het ook zij," hernam de harpoenier, "het eerste dier op vier of
op twee pooten, met of zonder vleugels krijgt een schot van mij in
zijn ribben."

"Goed!" antwoordde ik, "daar gaat de onverzichtigheid van meester
Land weer beginnen."

"Wees niet bang, mijnheer Aronnax; roei maar ferm op. Binnen vijf en
twintig minuten zal ik u een kost naar mijn smaak opdisschen."

Om half negen liep de sloep zacht tegen het zandige strand op, na
gelukkig tusschen de koraalriffen doorgekomen te zijn, welke het
eiland Gueboroar omringden.


HOOFDSTUK XXI

Aan land.

Ik was zonderling te moede toen ik aan land stapte. Ned Land stampte
op den grond alsof hij dien in bezit nam. Er waren echter nog maar
twee maanden verloopen sinds wij, volgens de uitdrukking van kapitein
Nemo, "passagiers op de Nautilus," maar inderdaad gevangenen van den
kapitein waren.

Binnen weinige minuten waren wij reeds op een geweerschot afstands
van de kust het binnenland ingestapt. De grond was bijna geheel
koraalvormig, maar enkele uitgedroogde stroombeddingen, waarin ik
stukken graniet vond, toonden aan dat dit eiland tot de primaire
aardvorming behoorde. Ons uitzicht werd door prachtige bosschen
belet; groote boomen, soms van 60 tot 70 meter hoog, waren
verbonden door slingerplanten, natuurlijke hangmatten, welke een
licht windje heen en weder bewoog; aan den voet dier woudreuzen en
onder het dichte bladerdak was de grond bezaaid met de schoonste en
welriekendste bloemen. Zonder op al die schoone voortbrengselen van
de Nieuw-Guineesche flora te letten, liet de Amerikaan het aangename
voor het nuttige in den steek; hij zag een kokosboom, sloeg er eenige
vruchten af, brak die door, en wij dronken de melk, en aten de pit
met een smaak, welke deed zien, dat wij niet volkomen tevreden waren
met de gewone spijzen op de Nautilus.

"Uitmuntend!" zeide Ned.

"Uitstekend!" antwoordde Koenraad.

"Ik geloof niet," zeide de Amerikaan, "dat uw vriend Nemo er zich tegen
verzetten zal als wij eene lading kokosnoten mede aan boord brengen?"

"Ik geloof het ook niet," antwoordde ik, "maar hij zal er niet van
willen proeven."

"Zooveel te erger voor hem," meende Koenraad.

"En zooveel te beter voor ons," antwoordde Ned Land "des te meer
houden wij."

"Een woord slechts, Ned," zeide ik tegen den harpoenier, die gereed
stond om een anderen kokosboom te plunderen, "de kokosnoot is goed,
maar voor dat gij er de sloep mede vollaadt, dunkt mij, dat wij
eerst eens moesten onderzoeken, of het eiland geene even nuttige
zaken oplevert. Versche groenten bijvoorbeeld, zouden door den kok
van de Nautilus gretig ontvangen worden."

"Mijnheer heeft gelijk," antwoordde Koenraad, "en ik stel voor om
in ons vaartuig drie plaatsen open te houden, eene voor vruchten,
eene voor groenten, en eene voor wild; hoewel ik van dit laatste nog
het minste of geringste niet gezien heb."

"Koen, wij moeten aan niets wanhopen," antwoordde Ned.

"Laat ons dan verder gaan," hernam ik, "maar goed uit onze oogen zien,
want al schijnt het eiland onbewoond, dan zouden er toch wel eens
wezens op kunnen wonen, die minder kiesch dan wij op het soort van
wild waren!"

"Nu, nu!" riep Ned, met eene beteekenisvolle beweging zijner
kakebeenen.

"Wat, Ned?" riep Koenraad.

"Ik begin waarachtig te begrijpen," hervatte de Amerikaan, "hoe
pleizierig het menscheneten zijn moet!"

"Ned, Ned, wat zegt gij daar?" antwoordde Koen. "Gij een menscheneter:
maar dan zou ik niet meer veilig bij u zijn, met wien ik mijne hut
moet deelen. Zal ik dan nog eens half opgegeten wakker worden?"

"Hoor eens, vriend Koen, ik houd veel van u, maar niet genoeg, om u
zonder noodzaak op te pruimen."

"Ik vertrouw het maar half!" zeide Koenraad. "Komaan op de jacht;
wij moeten volstrekt een stuk wild schieten om dien kannibaal tevreden
te stellen, of anders zal mijnheer op een morgen niets anders vinden
dan wat brokken van een knecht om hem te bedienen."

Onder het houden van dergelijke gesprekken drongen wij in het
sombere woud door, en doorkruisten dit gedurende twee uur in allerlei
richtingen. Het toeval diende ons in het vinden van eetbare planten,
en een van de nuttigste boomen uit de keerkringsstreken verschafte
ons een kostbaar voedsel, hetwelk aan boord ontbrak. Ik bedoel den
broodboom, die op het eiland Gueboroar veelvuldig voorkomt; deze
boom onderscheidde zich van de andere door een rechten en 14 meter
hoogen stam. De top was van bevalligen ronden vorm, en droeg groote
gelobde bladeren; uit die bladerenkroon kwamen groote ronde vruchten
van een decimeter lang, welke uitwendig zoo met stekels bezet waren,
dat zij daardoor den schijn hadden van zeshoekig te zijn. Het is
een nuttige boom, waarmede de natuur die streken, waar het graan
ontbreekt, voorzien heeft en die zonder veel arbeid te vorderen,
gedurende acht maanden van het jaar vruchten geeft.

Ned Land kende die vruchten wel; hij had er bij zijne talrijke reizen
meermalen van gegeten, en hij wist ze goed open te krijgen. Toen hij
ze zag werd zijne begeerte aanstonds opgewekt, en hij kon zich niet
langer bedwingen.

"Ik mag sterven, mijnheer," zeide hij, "als ik niet van dien broodboom
eet."

"Eet er van op uw gemak, vriend Ned; wij zijn hier om alles te
beproeven; doe het dus."

"Het zal niet lang duren!" zeide de Amerikaan, en met eene lens
gewapend stak hij een hoop dood hout in den brand, dat weldra, helder
opflikkerde. Gedurende dien tijd zochten Koen en ik de beste vruchten
van den broodboom bijeen. Enkelen waren nog niet rijp genoeg, en haar
dikke bast omvatte een wit, doch weinig vezelig merg. Anderen waren
geel en geleiachtig, en wachtten slechts het oogenblik om geplukt
te worden. In die vruchten zat geen kern; Koenraad bracht er een
twaalftal aan Ned, die ze op een kolenvuur legde, nadat hij ze in
schijfjes gesneden had; terwijl hij dit deed, zeide hij:

"Gij zult eens zien mijnheer, hoe lekker dit brood is."

"Vooral als men in lang geen brood gehad heeft," zeide Koen.

"Het is zelfs geen brood meer," voegde de Amerikaan er bij: "het is
een heerlijk gebak. Hebt gij dat nooit gegeten, mijnheer?"

"Neen, Ned."

"Welnu, maak u dan maar gereed om iets heel lekkers te genieten. Als
gij er dan niet weer naar verlangt, ben ik de koning der harpoeniers
niet meer."

Na weinige minuten was het gedeelte der vrucht dat aan den gloed van
het vuur was blootgesteld geweest, geheel verkoold. Het binnenste was
een wit deeg, een soort van week kruim, waarvan de geur aan artisjokken
deed denken. Ik moet het bekennen, dit brood was voortreffelijk,
en ik at het met groot genoegen.

"Ongelukkig," zeide ik, "kan men zulk een deeg niet versch houden,
en het komt mij onnoodig voor om er een voorraad van op te doen om
mede te nemen."

"Welnu komaan, mijnheer!" riep Ned Land uit, "gij spreekt als een
natuuronderzoeker, en ik zal handelen als een bakker. Koen, haal
eens een hoop vruchten op, die wij mede kunnen nemen als wij weer
naar boord gaan."

"En hoe maakt gij die gereed?" vroeg ik.

"Door uit het merg een gegist deeg te maken, dat zonder te bederven
lang bewaard kan blijven. Als ik het gebruiken wil dan zal ik het in
de kombuis laten bakken, al is het dan een beetje zuur, dan zult gij
het toch wel lekker vinden."

"Ik zie dus Ned, dat er niets aan dit brood ontbreekt?"

"Ik wel mijnheer; wij hebben nog behoefte aan eenige vruchten, of
althans groenten er bij!"

"Laat ons die dan zoeken."

Toen wij dien oogst bijeen hadden, gingen wij op weg om dit landelijk
maal volledig te maken. Ons onderzoek was niet te vergeefs, en tegen
den middag hadden wij een grooten voorraad bananen. Deze heerlijke
vruchten uit de verzengde luchtstreek zijn het geheele jaar door
rijp, en de Maleiers, die er den naam van pisang aan hebben gegeven,
eten ze zonder ze te koken; te gelijk met de bananen verzamelden
wij nog andere vruchten, onder anderen ananassen van buitengewone
grootte. Doch deze oogst ontnam ons een groot deel van onzen tijd,
dien wij overigens niet behoefden te betreuren.

Koenraad keek altijd naar Ned: de harpoenier liep vooruit, en terwijl
hij door het bosch wandelde, verzamelde hij zonder zich te vergissen
uitstekende vruchten om zijn voorraad volledig te maken.

"Ontbreekt u niets?" vroeg Koenraad.

"Hem!" kuchte de Amerikaan.

"Wat beklaagt gij u?"

"Al die planten en vruchten maken geen maal uit," antwoordde
Ned. "Hiermede eindigt een maaltijd, dat is het dessert. Maar de soep,
en het gebraad, waar zijn die?"

"Zeker, Ned," zeide ik, "gij hebt ons karbonaden beloofd, die tot
het rijk der fabelen schijnen te blijven behooren."

"Mijnheer," antwoordde de Amerikaan, "de jacht is niet alleen niet
geeindigd, maar zij is zelfs nog niet eens begonnen. Geduld maar,
wij zullen nog wel een gevederd of behaard dier tegen komen, en is
het hier niet, dan is het ergens anders...."

"En is het van daag niet, dan is het morgen," voegde Koen er bij,
"want wij moeten niet al te ver gaan, en ik stel zelfs voor om naar
de sloep terug te keeren."

"Wat, nu reeds?" riep Ned Land.

"Wij moeten voor den nacht terug zijn," zeide ik.

"Maar hoe laat is het dan!" vroeg de Amerikaan.

"Ten minste twee uur," gaf Koenraad ten antwoord.

"Hoe spoedig gaat de tijd aan den wal om," zuchtte Ned Land treurig.

"Op weg," riep Koenraad.

Wij kwamen dus door het bosch terug, en sneden daar nog eenige koppen
uit jonge palmboomen, welke wij als kool konden eten, en vonden
bovendien een soort van kleine snijboonen. Wij waren zwaar beladen,
toen wij de sloep bereikten. Ned Land vond echter dat wij nog niet
genoeg hadden. Het toeval begunstigde hem. Op het oogenblik dat wij
ons zouden inschepen zag hij verscheidene boomen van 8 tot 10 meter
hoog, die tot de palmsoorten behoorden: die boomen even kostbaar als
de broodboom, worden met recht onder de nuttigste van den geheelen
Maleischen Archipel gerekend. Het waren sagoboomen, die van zelven
voorttelen zonder aangekweekt te worden, daar zij evenals moerbeiboomen
loten schieten en zich zelven zaaien. Ned Land wist hoe men zulke
boomen behandelen moest; hij nam zijne bijl, en die met groote kracht
zwaaiende had hij er weldra twee of drie voor den grond doen vallen,
wier met witte stof overdekte bladeren bewezen dat zij rijp waren. Ik
keek er meer naar met het oog van een natuuronderzoeker dan van iemand,
die uitgehongerd was. Hij begon met van elken stam eene reep schors
van een centimeter breed af te scheuren, waaronder een net van lange
vezels lag, dat uit niet te ontwarren knoopen bestond, en met een soort
van gomachtig meel aan elkander zat geplakt. Dit meel was de sago,
welk voedsel vooral door de bevolking van dezen Archipel genuttigd
wordt. Ned Land stelde zich voor het oogenblik tevreden met den stam
in stukken te hakken, zooals hij met brandhout zou gedaan hebben; hij
behield zich voor om er later het meel uit te halen en op te zamelen,
en om het, als het in de zon wat gedroogd was, in Tormen te laten
hard worden.

Eindelijk verlieten wij tegen vijf uur s'avonds met al onze
schatten het eiland, en een half uur daarna lagen wij weder naast
de Nautilus. Bij onze komst verscheen er niemand, de groote ijzeren
cylinder scheen verlaten; toen wij onzen voorraad aan boord hadden ging
ik naar mijne kamer, waar het souper gereed stond; ik at en ging naar
bed. Den volgenden morgen, 6 Januari, gebeurde er niets bijzonders aan
boord. Geen enkel gerucht, geen enkel teeken van leven kwam tot mij. De
sloep was naast het vaartuig blijven liggen op dezelfde plaats, waar
wij haar den vorigen avond gelaten hadden. Wij besloten nog eens naar
het eiland Gueboroar te gaan. Ned Land hoopte op de jacht gelukkiger te
zijn dan den vorigen dag en wilde een ander deel van het woud bezoeken.

Met het opgaan der zon waren wij op weg. In weinige oogenblikken
bereikte onze sloep met behulp van een gunstigen stroom het eiland. Wij
gingen aan land, en omdat wij dachten dat het goed was als wij aan
het verlangen van Ned Land voldeden, volgden wij hem, doch hadden
werk om hem met zijne lange beenen bij te houden.

De Amerikaan liep de kust in westelijke richting langs, daarna
doorwaadde hij eenige kleine riviertjes, en ging naar eene hoogvlakte,
welke door wonderschoone bosschen begrensd werd. Eenige ijsvogels
zwierven langs de riviertjes, doch lieten zich niet benaderen. Hunne
schuwheid bewees mij dat die vogels wisten wat zij van wezens van
onze soort te wachten hadden, en ik maakte daaruit de gevolgtrekking
dat als het eiland al niet bewoond was, er ten minste van tijd tot
tijd menschen kwamen.

Toen wij eene vrij weelderige weide door waren gegaan, kwamen wij
aan den rand van een klein bosch, waar het gezang en gekweel van een
groot aantal vogels ons vroolijk tegenklonk.

"Dat zijn nog maar vogels," zeide Koenraad.

"Maar er zijn er toch bij, die men eten kan!" antwoordde de harpoenier.

"Ik geloof het niet, vriend Ned," hervatte Koenraad, "want ik zie
niets dan papegaaien.

"Vriend Koen," was het deftige antwoord van den Amerikaan, "de papegaai
is een fazant voor hem die niets anders te eten heeft."

"En ik zal er nog bijvoegen," zeide ik, "dat als hij goed wordt klaar
gemaak, die vogel nog wel de moeite waard is."

En inderdaad, onder het dichte gebladerte fladderde een heirleger van
papegaaien van tak tot tak; zij schenen slechts op een zorgvuldiger
opvoeding te wachten om te kunnen spreken. Voor het ogenblik kakelden
zij met wijfjes van allerhande kleur, en met deftige kakatoe's,
die over eenige wijsgeerige stelling schenen na te denken, terwijl
schitterend roode vogels als een stuk scharlaken, dat door den wind
wordt voortgejaagd, voorbij vlogen, te midden van een vogelenheir dat
met de prachtigste kleuren was uitgedost; het was eene verscheidenheid
van bevallige vogels, zooals ik nooit gezien had, doch die over
het algemeen slecht om te eten waren. Evenwel ontbrak er aan deze
verzameling nog een vogel, welke nooit over de grenzen van de
Papoea-eilanden gekomen is. Het toeval diende mij weldra ook hierin.

Na een niet zeer dicht kreupelhout te zijn doorgegaan, vonden
wij eene vlakte met heesters bedekt. Daar zag ik prachtige vogels
opvliegen, wier lange vederen hen noodzaakten om tegen den wind in
te vliegen. Hunne dwarrelende vlucht, de bevalligheid der bochten,
welke zij in de lucht beschreven de schittering hunner kleuren trokken
bijzonder onze aandacht; ik herkende ze zonder moeite.

"Paradijsvogels!" riep ik uit.

"Orde der musschen, afdeeling der...." antwoordde Koenraad.

"Is het ook familie van de patrijzen?" viel Ned Land hem in de rede.

"Dat geloof ik niet; doch ik reken toch op uwe behendigheid om een
van die prachtige dieren uit deze hemelstreek te vangen."

"Ik zal het beproeven, mijnheer de professor, hoewel ik meer gewoon
ben om met den harpoen dan met het geweer om te gaan."

De Maleiers, die met de Chineezen grooten handel in deze vogels
drijven, hebben verschillende manieren om ze te vangen, waarvan wij nu
geen gebruik konden maken. Dan eens zetten zij strikken in de toppen
der boomen; waarin de paradijsvogels bij voorkeur zich ophouden; dan
vangen zij ze met lijmstokken; soms zelfs vergiftigen zij het water,
waarin die vogels gewoonlijk gaan drinken. Wat ons betrof, wij moesten
ze in de vlucht schieten waardoor wij weinige kans hadden om er een
te krijgen; wij verspilden daarom ook een deel van onze ammunitie.

Tegen elf uur 's morgens waren wij den eersten rand der bergen,
welke zich in het midden des eilands verheffen, over, en wij hadden
nog niets geschoten. De honger begon ons te plagen; de jagers hadden
gerekend op hetgeen zij zouden schieten en daarin hadden zij ongelijk
gehad. Gelukkig schoot Koenraad tot zijne groote verbazing twee dieren
tegelijk dood en verschafte ons daardoor een ontbijt; hij schoot
namelijk eene witte en eene houtduif, die vlug geplukt en aan een spit
gestoken, voor een vuurtje van dood hout gebraden werden. Terwijl die
beestjes gereed werden gemaakt, bereidde Ned Land eenige vruchten
van den broodboom; daarna aten wij de beide duiven op en vonden ze
voortreffelijk. De muskaatnoot, waarmede zij zich gewoonlijk voeden,
geeft aan hun vleesch een zekeren geur, en doet ze overheerlijk smaken.

"Het is evenals jonge hoentjes, die truffels eten," zeide Koenraad.

"En wat ontbreekt u nu nog, Ned?" vroeg ik den Amerikaan.

"Een viervoetig stuk wild, mijnheer Aronnax," antwoordde Ned Land. "Al
die duiven dat is maar bijwerk, en een mondterging; ik zal dan ook
niet eer tevreden zijn voor ik een beest heb doodgeschoten, waarvan
ik karbonade kan eten."

"En ik niet, Ned, alvorens ik een paradijsvogel gevangen heb."

"Laat ons de jacht dan voortzetten," antwoordde Koenraad, maar naar
den zeekant toe; wij zijn tot de helling der bergen genaderd en ik
geloof dat het beter is om naar de bosschen terug te keeren.

Dat was een wijze raad, en wij volgden dien. Na een uur te zijn
voortgegaan, waren wij in een waar bosch van sagoboomen gekomen;
eenige onschadelijke slangen vluchtten voor ons uit; de paradijsvogels
verdwenen als wij naderden, en ik wanhoopte er wezenlijk reeds aan
om ze onder schot te krijgen, toen Koenraad, die vooruitging, zich
eensklaps bukte, een blijden kreet slaakte en met een prachtigen
paradijsvogel in de hand naar mij toe kwam.

"Bravo Koen, bravo!" riep ik.

"Mijnheer is wel goed." antwoordde Koenraad.

"Zeker niet, mijn jongen; gij hebt daar een meesterstuk begaan om
een van die vogels te vangen, en dat nog wel met de hand!"

"Als mijnheer hem eens goed bekijken wil, zal hij zien dat er zooveel
verdienste niet in steekt."

"En waarom Koen?"

"Omdat die vogel zoo dronken als een snip is."

"Dronken?"

"Ja, mijnheer, dronken van de muskaatnoten, welke hij onder den boom,
waar ik hem gevangen heb, opvrat. Kijk eens, vriend Ned, wat het
vreeselijk gevolg der onmatigheid is?"

"Duizend duivels!" antwoordde de Amerikaan, "het is wel de moeite
waard om mij te verwijten hoeveel jenever ik sedert twee maanden
gedronken heb!"

Ik bekeek ondertusschen den schoonen vogel; Koenraad bedroog zich
niet: de paradijsvogel, dronken van het koppige sap, was onmachtig
om zich te bewegen; hij kon niet vliegen, zelfs bijna niet loopen;
dit verontrustte mij echter niet, en ik liet zijn roes stil
uitwoeden. De vogel behoorde tot de schoonste der acht soorten,
welke men op Nieuw-Guinea vindt; het was de groote smaragdkleurige
paradijsvogel, een van de zeldzaamste; hij was drie decimeter lang;
het kopje was betrekkelijk klein; de oogen, die dicht bij den bek
stonden, waren ook klein; doch hij vertoonde eene wonderschoone
afwisseling van kleuren, de bek was geel, de pooten en nagels bruin,
de vleugels lichtbruin met purper aan de uiteinden, de kop en hals
lichtgeel, de borst smaragdkleurig en de buik kastanjebruin. Boven
den staart staken twee lange hoornachtige en met dons bedekte
schachten uit, welke in zeer lichte en lange veeren van zonderlinge
fijnheid eindigden. Zoodanig was het uiterlijk van dien uitstekend
fraaien vogel, welken de inboorlingen dichterlijk "den vogel der zon"
noemen. Ik wenschte dit prachtig exemplaar van de paradijsvogels mede
naar Parijs te kunnen nemen om hem aan den Plantentuin ten geschenke
te geven, waar er geen enkele levend is.

"Is hij dan zoo zeldzaam?" vroeg de Amerikaan op den toon van een
jager, die uit een wetenschappelijk oogpunt zeer weinig om wild geeft.

"Zeer zeldzaam, wakkere vriend, en vooral hoogst moeielijk om ze levend
te vangen; zelfs als zij dood zijn, worden deze vogels nog als een
belangrijk handelsartikel beschouwd. Daarom hebben de inboorlingen een
middel verzonnen om ze na te maken, zooals men paarlen en diamanten
namaakt."

"Wat!" riep Koenraad, "maakt men valsche paradijsvogels?"

"Ja, Koen."

"En weet mijnheer hoe die inboorlingen dat doen?"

"Zeer goed: de paradijsvogels verliezen in den Oostmousson hunne
prachtige staartveeren; deze worden door de namakers van vogels
opgezocht en aan een te voren verminkten papegaai aangeplakt, dan
verven en vernissen zij den vogel, en sturen die voortbrengselen hunner
zonderlinge nijverheid naar de Europeesche museums of aan liefhebbers."

"Mooi zoo!" riep Ned Land, "al is het dan de vogel niet, dan zijn
het toch zijne vederen, en zoolang het beest niet gegeten wordt,
zie ik er geen kwaad in!"

Al was aan mijne begeerte nu voldaan door het bezit van een
paradijsvogel, de wensch van den Amerikaanschen jager was nog
volstrekt niet vervuld. Gelukkig velde Ned Land tegen twee uur een
groot boschvarken, dat de inlanders bari-outang noemen. Het dier
kwam goed van pas om ons wezenlijk vleesch van een viervoetig dier
te verschaffen; Ned was trotsch op zijn schot; het varken, door den
electrieken kogel getroffen, was mors dood gevallen.

De Amerikaan sneed het open en haalde er de ingewanden uit; toen sneed
hij er vast een half dozijn ribbetjes uit, welke hij voor ons avondmaal
wilde roosteren; daarop ving de jacht op nieuw aan, welke nog blijken
moest geven van de heldendaden van Ned en Koenraad; de twee vrienden,
het kreupelhout doorkruisende, joegen een troep kangoeroe's op, die
op hunne lange achterpooten wegvluchtten; maar zij sprongen niet zoo
snel weg of de electrieke kogel kon hen in hunne vaart nog wel stuiten.

"O, mijnheer," riep Ned Land, wien de jagers woede naar het hoofd
begon te stijgen, "wat heerlijk wild, vooral gestoofd! Wat voorraad
voor de Nautilus! Twee, drie ... vijf voor den grond! En als ik denk
dat wij al dat vleesch zullen opeten, en dat die gekken daar aan
boord er niets van mede krijgen!"

Ik geloof waarlijk dat, als de Amerikaan niet zooveel gepraat
had, hij in overmaat van blijdschap den geheelen troep zou
doodgeschoten hebben! Maar hij stelde zich tevreden met een dozijn
van die buideldieren; zij waren klein van stuk; het waren eigenlijk
springkonijnen, die in holle boomen nestelen en ontzaglijk vlug zijn;
maar al zijn zij klein, zoo is hun vleesch toch bijzonder gezocht.

Wij waren zeer tevreden over den uitslag onzer jacht. De vroolijke
Ned stelde zich voor om den volgenden dag naar dit bekoorlijke eiland
terug te keeren, dat hij zoo het scheen van alle eetbare dieren
berooven wilde; doch hij rekende buiten den waard.

's Avonds om zes uur waren wij weder op het strand. Onze sloep lag
op hare gewone plaats; de Nautilus stak altijd als een lange klip op
twee mijl van de kust boven de zee uit.

Zonder dralen begon Ned Land aan het gewichtig werk voor ons
diner. Hij verstond de kookkunst bijzonder goed. Weldra verspreidden
de varkensribbetjes, die hij boven een kolenvuur roosterde, een
aangenamen geur. Doch ik bemerk dat ik den Amerikaan nadoe. Ik raak
nu reeds opgewonden door een geroosterd varkensribbetje! Men vergeve
het mij zooals aan Ned Land!

Om kort te gaan, ons maal was overheerlijk. Twee houtduiven kwamen
ook op de spijskaart voor, en behalve dit en de andere vleeschspijzen
eene sagopastij, brood van den broodboom, eenige manga's, een half
dozijn ananassen, en het uitgegiste sap van zeker soort van kokosnoten,
waardoor wij wat opgewonden werden; ik geloof zelfs dat mijne waardige
makkers niet zoo heel helder meer waren.

"Als wij van avond eens niet naar de Nautilus terug keerden?" zeide
Koenraad.

"Als wij er eens nooit weder heen gingen?" voegde Ned er bij.

"Op dat oogenblik viel er een steen voor onze voeten neder, en maakte
een einde aan de voorstellen van het tweetal.



HOOFDSTUK XXII

Nemo's bliksem.

Wij keken zonder op te staan naar den kant van het bosch; ik hield
mijne hand, welke een hap naar den mond bracht, stil, doch Ned Land
at door.

"Een steen valt niet uit de lucht," zeide Koenraad, "of het moest
een aeroliet zijn."

Een tweede zuiver ronde steen sloeg Koenraad een lekker duivenboutje
uit de hand, en bevestigde dus zijne opmerking.

Wij sprongen alle drie overeind met het geweer in de hand en waren
gereed om elken aanval af te weren.

"Zijn het apen?" vroeg Ned.

"Bijna," antwoordde Koenraad, "het zijn wilden."

"Naar de sloep!" riep ik, naar den zeekant loopende. Wij moesten
inderdaad vluchten, want een twintigtal inboorlingen, met bogen en
slingers gewapend, verschenen aan den rand van een boschje, dat op
nauwelijks honderd pas afstands ons aan den rechterkant het uitzicht
belette. Onze sloep lag tien vademen van ons af. De wilden naderden
langzaam, maar maakten de meest vijandige bewegingen; het regende
pijlen en steenen.

Ned Land had zijn voorraad niet in den steek willen laten, en
niettegenstaande het dreigende van het gevaar liep hij met zijn varken
op den eenen, en de kangoero's op den anderen schouder zoo hard als
hij kon. In twee minuten waren wij op het strand, onze provisie en
onze wapens in de sloep werpen, die in zee brengen en de riemen
grijpen was het werk van een oogenblik. Wij waren nog geen twee
kabellengten ver, toen honderd wilden met geschreeuw en gebaren tot
aan het middel in het water liepen. Ik keek eens of hunne verschijning
ook enige mannen van de Nautilus op het plat zou tevoorschijn roepen;
maar neen, het kolossale vaartuig bleef verlaten.

Twintig minuten daarna waren wij aan boord; het luik was open; nadat
wij de boot hadden vastgelegd, gingen wij naar binnen. Ik ging naar
het salon, waar ik enige accoorden hoorde aanslaan; kapitein Nemo
zat daar voor het orgel geheel in muzikale verrukking verloren.

"Kapitein!" zeide ik.

Hij hoorde mij niet.

"Kapitein!" zeide ik nog eens, en raakte zijne hand aan. Hij sidderde,
en terwijl hij zich omkeerde, zeide hij:

"O, zijt gij het mijnheer de professor? Welnu, hebt gij eene goede
jacht gehad, en schoone planten verzameld?"

"Ja, kapitein," zeide ik, "maar wij hebben ongelukkig een troep
tweevoetige wezens achter ons aan gekregen, wier nabijheid ons vrij
verontrustend toeschijnt."

"Wat soort van wezens?"

"Wilden."

"Wilden!" antwoordde de kapitein op spotachtigen toon. "En gij
verwondert u, mijnheer, dat als gij ergens voet aan wal zet er wilden
te vinden? Wilden, waar zijn die niet? En bovendien, zijn die wilden
erger dan alle anderen?"

"Maar kapitein...."

"Wat mij aangaat, mijnheer, ik heb overal wilden ontmoet."

"Welnu," antwoordde ik, "als gij ze niet bij u aan boord wilt hebben,
dient gij eenige voorzorgsmaatregelen te nemen."

"Wees gerust, mijnheer de professor, gij behoeft u daar zoo bang niet
voor te maken."

"Maar die inboorlingen zijn talrijk."

"Hoeveel hebt gij er geteld?"

"Een honderdtal ten minste."

"Mijnheer Aronnax," hernam de kapitein, die zijne vingers weer over
de toetsen van het orgel liet gaan; "als al de inboorlingen van
Nieuw-Guinea op dat strand bij elkander waren, dan zou de Nautilus,
niets van hunne aanvallen te vreezen hebben!"

Zijne handen bewogen zich over de klavieren van zijn instrument,
waarbij ik opmerkte dat hij alleen de zwarte toetsen aanraakte,
zoodat de door hem gespeelde melodien bijzonder veel op Schotsche
geleken. Weldra had hij mijne tegenwoordigheid vergeten, en was in
droomerijen verdiept, waaruit ik hem niet zocht op te wekken.

Ik ging weer op het plat. De nacht was reeds gevallen, want onder
deze breedte gaat de zon spoedig zonder schemering onder. Ik zag
het eiland Gueboroar slechts even; maar talrijke vuren op het strand
bewezen mij dat de inboorlingen er niet aan dachten om ons te verlaten.

Ik bleef gedurende eenige uren alleen; dan dacht ik aan die
inboorlingen zonder ze te vreezen, want het onwrikbare vertrouwen van
den kapitein had zich ook van mij meester gemaakt; dan vergat ik ze
weer, om de pracht van den sterrenhemel in deze tropische gewesten
te bewonderen, ik vloog in gedachten met die sterren, welke mijn
vaderland binnen weinige uren zouden verlichten, naar Frankrijk
mede. De maan schitterde aan het uitspansel; ik dacht er aan dat
die trouwe wachter overmorgen op die zelfde plaats terug zou komen,
om het water te doen rijzen, en de Nautilus van de koraalklip los te
maken. Toen ik tegen middernacht zag dat alles op zee en onder het
geboomte op de kust rustig was, ging ik naar mijne hut en sliep kalm
in. De nacht ging zonder ongeval voorbij. De Papoea's waren zonder
twijfel bang voor het monster, dat in de baai lag, want het geopende
luik zou hun anders gemakkelijk den toegang verschaft hebben.

Den 8sten Januari ging ik 's morgens om zes uur op het plat; de dag
brak aan; toen de morgennevel optrok, zag ik eerst het strand en toen
de toppen der bergen. De wilden waren er nog altijd, doch talrijker dan
den vorigen dag, vijf of zes honderd misschien. Eenigen maakten gebruik
van het lage tij, en waren van de eene klip op de andere springende tot
op twee kabellengten van de Nautilus gekomen; ik zag ze zeer duidelijk;
het waren wel degelijk Papoea's van athletische gedaante, menschen
van een schoon ras met een hoog en breed voorhoofd, een dikken, doch
geen platten neus, en met witte tanden. Hun wolachtig haar was rood
geverfd, en stak vreemd af tegen hunne huid, die zwart en glimmend
was als van de Nubiers. Aan hunne doorstoken en uitgerekte oorlellen
hingen trossen beentjes; zij waren over het algemeen naakt. Ik zag
eenige vrouwen onder hen, die eene wezenlijke crinoline van gedroogd
gras aan hadden, welke tot aan de knieen reikte. Sommige opperhoofden
hadden hun hals met een halve maan en met snoeren van roode en witte
glaskoralen versierd; bijna allen waren met bogen, pijlen en schilden
gewapend en droegen een soort van netje op den rug, waarin zij de ronde
steenen bewaarden, welke zij met groote behendigheid wisten te werpen.

Een van die opperhoofden was dicht bij de Nautilus gekomen, en bekeek
het vaartuig nauwkeurig. Het moest er een van hoogen rang zijn, want
hij had eene mat van gedroogde banaanbladen om het lichaam geslagen,
welke met schitterende kleuren beschilderd was. Ik zou hem gemakkelijk
hebben kunnen neerschieten, omdat hij zich binnen het bereik van
mijn geweer bevond, doch ik meende dat het beter was om te wachten
tot dat zij zich wezenlijk vijandig toonden. Tusschen Europeanen en
wilden past het dat Europeanen zich verdedigen en nimmer aanvallen.

Gedurende al den tijd, dat het lage tij duurde, zwierven de
inboorlingen in de nabijheid van de Nautilus, maar zij maakten geen
geraas. Ik hoorde hen dikwijls het woord "assai" roepen, en uit
hunne gebaren begreep ik dat zij mij uitnoodigden om aan land te
komen, eene uitnoodiging, welke ik meende te moeten weigeren. Dien
dag verliet de sloep derhalve de Nautilus niet, tot groot verdriet
van Ned Land die zijn voorraad niet kon volledig maken. De handige
Amerikaan gebruikte zijn tijd om het vleesch klaar te maken dat hij van
Gueboroar had medegebracht. Wat de wilden betreft, die gingen tegen
elf uur 's morgens weer naar land, toen de toppen der koraalriffen
bij het wassen van het tij onder de golven begonnen te verdwijnen;
doch ik zag dat hun aantal op het strand zeer toenam; waarschijnlijk
kwamen zij van de naburige eilanden, en van Nieuw-Guinea. Echter zag
ik geen enkele prauw.

Daar ik niets beters te doen had, kreeg ik lust om eens in het heldere
water met een schepnet te visschen, daar ik schelpen en planten in
menigte op den bodem zag liggen. Het was bovendien de laatste dag,
dat de Nautilus in deze streken doorbracht, als zij ten minste den
volgenden dag, volgens de verzekering van kapitein Nemo, met hooge
zee zou losraken.

Ik riep Koenraad, die mij een klein schepnet bracht, van de soort,
waarmede men gewoonlijk oesters vischt.

"En die wilden?" vroeg Koenraad, "zij schijnen zoo erg boos niet."

"Het zijn toch menscheneters, mijn jongen."

"Men kan menscheneter en braaf zijn," hernam Koenraad, "even zooals men
gulzig en eerlijk man kan wezen. Het eene sluit het andere niet uit."

"Goed, Koen, ik stem u toe, dat het eerlijke menscheneters zijn en dat
zij hunne gevangenen fatsoenlijk opeten; maar daar ik zelfs niet eens
fatsoenlijk wil opgegeten worden, zal ik oppassen, want de kapitein
schijnt geen de minste voorzorgen te nemen. En nu aan 't werk."

Wij vischten ijverig gedurende twee uur, doch zonder eenig zeldzaam
stuk op te halen; ons net was telkens wel vol schelpen, maar niets
bijzonders, alleen een stuk of wat paarloesters en een dozijn kleine
schildpadden, die wij voor den kok bewaarden. Doch op 't oogenblik, dat
ik er het minst op verdacht was, kreeg ik een wonder, of liever gezegd
eene natuurlijke misvorming te zien welke men zelden ontmoet. Koen had
het net weder uitgeworpen en haalde het met zeer gewone schelpen op,
toen hij mij plotseling de hand in het net zag steken en er een schelp
uithalen, welke ik met een kreet van blijdschap in de hoogte hief.

"Wat scheelt er aan, mijnheer?" vroeg hij zeer verwonderd. "Is
mijnheer gebeten?"

"Neen mijn jongen, en toch zou ik voor zulk eene ontdekking wel een
lid van een vinger willen missen."

"Welke ontdekking?"

"Deze schelp," zeide ik, hem het voorwerp mijner blijdschap toonende.

"Het is doodeenvoudig een purperolijf, klasse

"Ja wel, Koen, maar in plaats van rechts naar links gedraaid te zijn,
is deze juist omgekeerd."

"Omgekeerd?"

"Ja mijn vriend, het is een linksche schelp!"

"Een linksche schelp!" herhaalde Koenraad met een van vreugde
kloppend hart.

"Zie maar eens."

"Mijnheer kan mij gerust gelooven," zeide Koenraad, terwijl hij de
kostbare schelp met bevende hand aanvatte, "ik ben nog nooit zoo
blijde geweest."

En er was wel reden toe; men weet toch dat rechts wenden volgens
de opmerkingen der natuuronderzoekers een wet van de natuur is. De
hemellichamen en hunne wachters bewegen zich bij hunne omwenteling
om de zon en om zich zelven van rechts naar links; de mensch gebruikt
liefst de rechterhand, zoodat allerlei werktuigen en inrichtingen als
trappen, sloten, horlogeveeren, enz. enz. zoodanig gemaakt zijn, dat
zij rechts kunnen gebruikt worden. De natuur heeft deze wet ook gevolgd
in het draaien der schelpen; zij zijn allen rechts op zeer zeldzame
uitzonderingen na, en als er soms gevonden worden die links gedraaid
zijn, dan betalen de liefhebbers die soms met haar gewicht in goud.

Koen en ik waren dus verrukt op het gezicht van onzen schat, en ik
vatte het plan reeds op om er ons Museum mede te verrijken, toen
een noodlottige steen, door een inboorling geworpen, het kostbare
voorwerp in Koenraads hand in stukken sloeg. Ik stiet een wanhopigen
kreet uit! Koenraad greep mijn geweer en mikte op den wilde, die
zijn slinger op tien meter van ons af nog in de hand had. Ik wilde
hem tegenhouden, doch het schot ging af en verbrijzelde den armband
van amuletten, welke om den arm van den Papoea geslingerd zat.

"Koen!" riep ik, "Koen!"

"Wat, ziet mijnheer dan niet dat die kannibaal ons aanvalt"

"Een schelp is geen menschenleven waard!" zeide ik.

"O, die schavuit! ik wilde liever dat hij mij den arm had verbrijzeld."

Koenraad meende het oprecht, maar ik was het niet met hem eens;
echter was de toestand sinds eenige minuten veranderd, zooals wij
bemerkten. Een twintigtal prauwen omringden ons; die vaartuigen van
uitgeholde boomstammen gemaakt, waren lang, smal, vlug in de vaart,
en bleven recht op het water liggen door twee bamboezen zwaarden,
welke aan weerszijden op het water steunden. Zij werden door halfnaakte
wilden gepagaaid, en ik zag ze niet zonder ongerustheid naderen.

Het was duidelijk dat die Papoea's reeds met Europeanen in aanraking
waren geweest, en hunne schepen kenden. Maar wat moesten zij wel denken
van dien langen ijzeren cylinder, zonder mast of schoorsteen? Niets
goeds, want zij waren eerst op eerbiedigen afstand gebleven;
toen zij hem echter onbeweeglijk zagen liggen, vatten zij moed,
en wilden er nader kennis mede maken; doch juist die kennismaking
moest belet worden. Onze geweren, wier schot geen knal gaf, konden
dien inboorlingen slechts weinig vrees inboezemen, daar zij slechts
eerbied hebben voor geraasmakende vuurwapenen. De bliksem zou ook
zonder den donder de menschen niet verschrikken, hoewel het gevaar
in het eerste en niet in het geraas gelegen is.

Op dit oogenblik naderden de prauwen dichter bij de Nautilus, en het
regende pijlen om ons heen.

"Te drommel, het hagelt," riep Koenraad, "misschien is het wel
vergiftigde hagel!"

"Ik zal den kapitein waarschuwen," zeide ik, naar binnengaande.

Ik ging naar het salon en omdat ik er niemand vond, waagde ik het om
aan de deur van Nemo's kamer te tikken.

"Binnen!" riep men; ik trad binnen en vond den kapitein verdiept in
eene berekening, waarin allerlei stelkundige formulen de hoofdrol
speelden.

"Hinder ik u ook?" vroeg ik uit beleefdheid

"Ja, mijnheer," was het korte antwoord; "doch ik geloof dat gij
ernstige redenen hebt om bij mij te komen!"

"Inderdaad; wij zijn omringd door prauwen, en zullen binnen weinige
minuten zeker door honderden wilden worden aangevallen.'"

"Zoo," zeide de kapitein bedaard, "zijn zij met hunne prauwen gekomen?"

"Ja kapitein."

"Welnu, dan is het immers genoeg als het luik gesloten wordt?"

"Juist, en ik kwam u zeggen...."

"Niets is gemakkelijker," zeide Nemo, en op een electrieken knop
drukkende, gaf hij daartoe aan de wachthebbende matrozen bevel.

"Het is reeds geschied, mijnheer," zeide hij na eenige
oogenblikken. "De sloep is op hare plaats en het luik is dicht. Gij
vreest toch zeker niet dat die heeren de wanden van mijn vaartuig
verbrijzelen zullen, waar de kogels van uw fregat zelfs geen schade
aan toebrachten!"

"Neen, kapitein, maar er bestaat nog een ander gevaar."

"Welk, mijnheer?"

"Morgen ochtend moet gij het luik weder openen om de lucht in de
Nautilus te ververschen."

"Zeker, mijnheer, omdat ons vaartuig evenals de walvisschen ademt."

"Maar als op dat oogenblik de Papoea's op het plat zijn, dan zie ik
niet in hoe gij ze beletten zult om binnen te komen."

"Denkt gij dan mijnheer, dat zij aan boord zullen komen?"

"Ik ben er zeker van."

"Welnu, laat ze komen; ik zie geen enkele reden om hun dat te
beletten; het zijn toch arme duivels, die Papoea's en, ik wil niet
dat mijn bezoek in de buurt van hun eiland het leven aan een van die
ongelukkigen kost."

Na deze woorden wilde ik heengaan, doch de kapitein hield mij terug, en
verzocht mij bij hem plaats te nemen. Hij vroeg met veel belangstelling
naar onzen tocht op het land, naar onze jacht, en scheen niet te
begrijpen hoe die Amerikaan zoo vurig naar vleesch verlangde. Daarna
spraken wij over verschillende onderwerpen, en zonder daarom veel
mede te deelen, was de kapitein inderdaard veel hartelijker.

Onder anderen spraken wij over de ligging van de Nautilus, die juist
gestrand was in die zeestraat, waar Dumont d'Urville op het punt was
geweest van te vergaan.

"Die d'Urville was een van uwe grootste zeelieden," zeide de
kapitein, "een van de verstandigste zeevaarders, Het is een
Fransche Cook. Ongelukkige geleerde! De ijsbanken aan de zuidpool,
de koraalriffen en de kannibalen in den Grooten Oceaan getrotseerd te
hebben om ellendig in een spoortrein om te komen! Als die krachtige
man in de laatste oogenblikken van zijn leven heeft kunnen denken,
wie weet wat die laatste gedachten dan geweest zijn?"

Zoo sprekende, scheen Nemo bewogen.

Daarna gingen wij, met de kaart in de hand, de tochten van den
Franschen zeereiziger na, zijne reis om de aarde, zijne beide pogingen
om aan de zuidpool door te dringen, waardoor de landen Amalia en
Lodewijk Filips ontdekt werden, en eindelijk zijne opmetingen van de
voornaamste eilanden in den Grooten Oceaan.

"Wat uw d'Urville aan de oppervlakte de zee verricht heeft," zeide
kapitein Nemo, "dat doe ik onder zee, en veel gemakkelijker en
vollediger dan hij. De Astrolabe en de Zelee werden onophoudelijk
door de golven heen en weder geslingerd en konden dus niet tegen de
Nautilus opwegen, welke in het midden der wateren stil ligt, en dus
een kalme studeerkamer heeten mag."

"En toch," zeide ik, "is er een punt van overeenkomst tusschen de
korvetten van Dumont d'Urville en de Nautilus."

"Welk, mijnheer?"

"Dat de Nautilus evenals zij gestrand is."

"De Nautilus is niet gestrand, mijnheer," antwoordde de kapitein
bedaard; "de Nautilus is gemaakt om kalm op het water te liggen,
en ik zal al die moeilijke manoeuvres niet beginnen, welke d'Urville
met zijn korvetten aanving om weder vlot te raken. De Astrolabe en
de Zelee zijn vergaan, doch mijn Nautilus loopt geen gevaar. Morgen
zal het hoogtij op het bepaalde uur het vaartuig oplichten, en wij
zullen onzen tocht door de zee kunnen voortzetten."

"Kapitein," zeide ik, "ik twijfel niet...."

"Morgen," voegde de kapitein er bij, terwijl hij opstond, "morgen
middag twintig minuten voor drieen, zal de Nautilus vlot worden,
en zonder schade de Torrestraat verlaten."

Toen hij deze woorden kortaf gezegd had, maakte hij eene lichte
buiging; hij gaf mij dus mijn afscheid, en ik ging naar mijne hut. Daar
vond ik Koenraad, die wenschte te weten welken uitslag mijn gesprek
met den kapitein gehad had.

"Mijn jongen," zeide ik, "toen ik de meening uitte dat zijn Nautilus
door de wilden bedreigd werd, heeft de kapitein mij op schertsenden
toon geantwoord. Ik kan u dus slechts een ding antwoorden: vertrouw
op hem, en ga gerust slapen."

"Heeft mijnheer mij niet noodig?"

"Neen, mijn vriend, maar wat doet Ned Land?"

"Vriend Ned maakt eene kangoeroe-pastij klaar, die verbazend lekker
moet worden," antwoordde Koenraad.

Ik bleet alleen, en ging naar bed, doch sliep vrij slecht. Ik hoorde
de wilden op het plat heen en weder loopen en tusschen beiden een
oorverdoovend geschreeuw aanheffen. Zoo ging de nacht voorbij,
zonder dat de epuipage uit hare gewone traagheid scheen opgewekt
te worden. Zij scheen zich evenmin om die wilden te bekreunen,
als de bezetting van een geblindeerd fort om de muizen, die over de
blindeering loopen.

Ik stond 's morgens om zes uur op. Het luik was niet open. De lucht
werd dus niet ververscht, maar de vergaarbakken, welke om alle
mogelijke gebeurtenissen te voorkomen, gevuld waren, begonnen te
werken en brachten eenige kubieke meter zuurstof in de Nautilus.

Ik bleef tot twaalf uur in mijne kamer zitten werken, zonder den
kapitein slechts een oogenblik gezien te hebben. Men scheen aan boord
geen enkel toebereidsel te maken om te vertrekken. Ik wachtte nog
eenigen tijd en ging toen naar het salon. De pendule wees half drie;
in tien minuten moest de vloed zijne grootste hoogte bereikt hebben,
en als de kapitein geen dwaze belofte gedaan had, dan zou de Nautilus
onmiddellijk vlot raken; anders zouden er heel wat maanden verloopen,
voordat zij deze klippen verlaten kon.

Weldra voelde ik echter eenige trilling in het vaartuig; ik hoorde
de kalk- en koraalpunten tegen den buitenwand schuren.

Vijf minuten over half drie kwam kapitein Nemo in het salon.

"Wij gaan vertrekken," zeide hij.

"Zoo?" antwoordde ik.

"Ik heb bevel gegeven, om het luik te openen."

"En de Papoea's?"

"De Papoea's?" antwoordde de kapitein schouderophalend.

"Zullen zij niet in de Nautilus komen?"

"Hoe zoo?"

"Wel, door het luik, als gij het laat open zetten."

"Mijnheer Aronnax," zeide Nemo bedaard, "men komt het luik van de
Nautilus zoo maar niet binnen, al staat het open."

Ik keek hem eens aan.

"Begrijpt gij mij niet?" vroeg hij.

"Geenszins."

"Welnu, kom dan mede en zie."

Ik ging naar de groote middeltrap; daar stonden Ned Land en Koenraad
zeer nieuwsgierig naar eenige matrozen te kijken die het luik
openden, terwijl kreten van woede en afgrijselijk geschreeuw daar
buiten weerklonken. Eindelijk was het luik open, en een twintigtal
afschuwelijke tronies verschenen. Maar de eerste van die wilden,
die de hand aan de trapleuning sloeg, werd door ik weet niet welke
onzichtbare kracht achteruitgeworpen, en vluchtte onder vreeselijk
geschreeuw en met ontzaglijke sprongen. Tien van zijne makkers wilden
ook naar binnen komen, en ondergingen hetzelfde lot.

Koenraad was in verrukking; Ned Land, slechts aan zijne hevige driften
gehoor gevende, vloog naar de trap, maar, nauwelijks had hij de
trapleuning aangegrepen, of hij werd op zijne beurt terug geslingerd.

"Duizend duivels!" riep hij, "ik ben door den bliksem getroffen!" Die
uitroep verklaarde mij alles; het was geene trapleuning meer, maar
een metalen ketting met electriciteit geladen, welke tot op het plat
ging. Ieder die er aan raakte kreeg een vreeslijken schok, en zulk een
schok zou doodelijk geweest zijn als de kapitein dien geleider met
den geheelen electrieken stroom van zijne machine geladen had. Men
kon letterlijk zeggen dat hij tusschen zijne aanvallers en zich een
elektriek net gespannen had, waar niemand ongestraft over heen kon.

Ondertusschen hadden de ontstelde Papoea's de vlucht genomen; wij
troostten en wreven half lachende den ongelukkigen Ned Land, die
vloekte als een bezetene. Doch op dit oogenblik werd de Nautilus
door de laatste vloedgolven opgelicht van het rif, en dat juist op
dezelfde minuut waarop de kapitein het voorspeld had. De schroef begon
langzaam te werken; de snelheid nam hand over hand toe, en aan de
oppervlakte van het water blijvende verliet het vaartuig onbeschadigd
de gevaarlijke Torresstraat.



HOOFDSTUK XXIII

Slaapdronken.

Den volgenden dag, 10 Januari, hervatte de Nautilus haar tocht weer
onder water, maar met zulk eene snelheid dat ik haar op niet minder
dan 35 kilometer in het uur schatte. De snelheid van de schroef was
zoo groot dat ik de omwentelingen niet tellen kon.

Als ik er aan dacht dat deze voortreffelijke electrieke machine,
beweging, warmte en licht aan de Nautilus schonk, en haar bovendien
nog verdedigde tegen aanvallen van buiten, zoodat het vaartuig in
eene heilige ark veranderd werd, welke niemand kon aanraken zonder
verpletterd te worden, kende mijne bewondering geene grenzen meer,
en van de machine ging die over op den bouwmeester, die dit alles
gewrocht had.

Wij liepen recht naar het westen en den 11den Januari voeren wij om
Kaap Wessel, die op 135 deg. O.L. en 10 deg. N.B. de westpunt van de golf van
Carpentaria vormt. Er waren nog tal van klippen, doch zij lagen verder
uit elkander, en waren op de kaart met buitengewone nauwkeurigheid
aangeteekend. De Nautilus vermeed gemakkelijk de branding van Money
aan bakboord, en de klippen Victoria aan stuurboord, en bleef den
tienden parallel volgen.

Den 13den Januari kwamen wij in de zee van Timor, en de kapitein
verkende het eiland van dien naam op 122 deg. O.L. Dit eiland, dat eene
oppervlakte heeft van 36000 vierkante kilometer, wordt door radjah's
bestuurd. Die vorsten noemen zich zonen van krokodillen, dat is te
zeggen van de hoogste geboorte waarop een sterveling aanspraak kan
maken. Ook wemelt het van die dieren in de stroomen van dit eiland,
waar zij bijzonder vereerd worden. Men beschermt en vereert ze,
men bidt ze aan en voedt ze; men geeft hun zelfs jonge meisjes ten
voedsel, en wee den vreemdeling, die de hand aan een dier gewijde
monsters slaat.

Maar de Nautilus had niets met die leelijke dieren uit te staan. Timor
was voor een oogenblik slechts zichtbaar, namelijk om twaalf uur, toen
de eerste stuurman de hoogte der zon nam. Ook zag ik slechts even het
kleine eiland Rotti, dat tot dezelfde groep behoort, en welks vrouwen
op de Maleische slavenmarkten een grooten naam van schoonheid bezitten.

Van nu af richtte de Nautilus zich naar het zuidwesten, en zette
koers naar den Indischen Oceaan. Waar zou de kapitein ons nu heen
voeren? Zou hij de Aziatische kust weder opzoeken, of zou hij naar
Europa gaan? Dit was niet zeer waarschijnlijk van iemand, die het
bewoonde land vermeed. Zou hij den steven zuidwaarts richten? Zou
hij om de Kaap de Goede Hoop en verder om Kaap Hoorn varen om tot
aan de Zuidpool door te dringen. Zou hij soms ook naar den Grooten
Oceaan terug keeren waar zijn Nautilus zulk een gemakkelijk vaarwater
vond? De toekomst zou het ons leeren.

Den 14den Januari waren wij tusschen alle klippen en eilanden door
eindelijk weder in volle zee. De snelheid van de Nautilus werd
aanmerkelijk minder, en zeer wispelturig in hare bewegingen, dreef
zij dan eens onder dan op de zee.

Gedurende dit gedeelte der reis nam de kapitein belangrijke
proeven voor den verschillenden warmtegraad der zee op onderscheiden
diepte. Gewoonlijk verkrijgt men die gegevens met vrij samengestelde
instrumenten, wier opgaven op zijn minst genomen twijfelachtig zijn,
hetzij men daartoe peilingen doet met thermometers; wier glazen
buizen dikwijls door den druk van het water breken, hetzij men dit
ten uitvoer brengt met werktuigen wier samenstelling gegrond is op
de veranderlijkheid van weerstand der metalen tegen de electrieke
stroomen. De aldus verkregen resultaten kunnen niet genoegzaam worden
nagerekend. Kapitein Nemo ging die temperatuur daarentegen in de
diepten der zee zelve zoeken; zijn thermometer daar met het water
in aanraking gebracht, gaf hem aanstonds en met groote juistheid de
verlangde aanwijzing.

Zoo ging de Nautilus soms langzaam, soms snel naar beneden, en bereikte
achtereenvolgens eene diepte van drie, vier, vijf, zeven, negen tot
zelfs tienduizend meter, en de uitslag van deze proeven was, dat de zee
op duizend meter diepte onder alle breedten eene vaste temperatuur van
4 1/2 deg. had. Ik volgde die proefnemingen met de grootste belangstelling:
de kapitein legde er zich met den meesten ijver op toe. Dikwijls vroeg
ik mij zelven af, waarom hij deze proeven nam; was het ten voordeel van
zijne natuurgenooten? Dit was niet waarschijnlijk, want den eenen of
anderen dag zouden zijne aanteekeningen met hem in eenige onbekende
zee verzinken. Of hij moest den uitslag zijner onderzoekingen soms
voor mij bestemmen. Doch dit kon niets beteekenen als ik niet aannam
dat mijne reis eens eindigen zou, en dat einde zag ik nog niet.

Hoe het ook zij, de kapitein deelde mij ook verschillende cijfers
mede, welke het resultaat waren van zijn onderzoek naar de dichtheid
van het water in verschillende zeeen der aarde. Eens op een morgen,
het was op den 15den Januari, wandelde ik met den kapitein op het plat;
hij vroeg mij of ik de verschillende dichtheid van het zeewater kende;
ik antwoordde ontkennend, en voegde er bij dat de wetenschap daarvoor
nog geen juiste gegevens had.

"Ik heb de proeven genomen," zeide hij, "en ik kan de zekerheid mijner
gegevens bevestigen."

"Goed," antwoordde ik, "maar de Nautilus is eene wereld op zich zelf,
en de geheimen van uwe geleerdheid zullen op de bewoonde aarde nooit
bekend worden."

"Gij hebt gelijk, mijnheer," zeide hij, na eenige oogenblkken gezwegen
te hebben; "het is eene wereld op zich zelf. Mijn vaartuig is voor de
aarde hetzelfde als de planeten, welke haar om de zon vergezellen;
men zal immers de werken der geleerden die op Saturnus of Jupiter
leven, ook nooit op aarde leeren kennen? Omdat het toeval ons bij
elkander gebracht heeft, kan ik u den uitslag van mijn onderzoek
echter wel mededeelen."

"Ik luister, kapitein."

"Gij weet, mijnheer, dat het zeewater meer dichtheid bezit dan het
zoetwater, maar die dichtheid is niet overal dezelfde. Als ik bij
voorbeeld de dichtheid van zoetwater gelijk een stel, dan vind ik
1.028 voor het water van den Atlantischen, en 1.026 voor dat van den
Grooten Oceaan, 1.03 voor het water der Middellandsche Zee....."

"O," dacht ik, "hij waagt zich in die zee."

"Voor het water der Jonische Zee 1.018, en voor dat der Adriatische
1.029."

De Nautilus ontvlood dus de drukst bevaren zeeen van Europa niet, en ik
maakte daaruit op, dat hij ons misschien binnen kort naar beschaafde
streken zou voeren. Ik dacht wel dat Ned Land die bijzonderheid zeer
natuurlijk met groote vreugde zou hooren.

Gedurende verscheiden dagen brachten wij den tijd door met het nemen
van allerlei proeven omtrent het zoutgehalte op verschillende diepte,
omtrent het geleidend vermogen, de kleur en de doorschijnendheid
van het zeewater, en bij dit alles ontwikkelde de kapitein eene
bekwaamheid, welke slechts geevenaard werd door zijne welwillendheid
jegens mij. Daarop zag ik hem gedurende eenige dagen weder niet,
en bleef ik als verlaten zitten.

Den 16den Januari scheen de Nautilus op eenige meters diepte als
ingeslapen; de electrieke toestellen waren werkeloos, en het vaartuig
werd slechts door den zeestroom voortgestuwd, terwijl de schroef
onbeweeglijk bleef. Ik veronderstelde dat de equipage bezig was in
het inwendige eenige herstellingen te verrichten, welke noodig waren
geworden wegens de bijzonder snelle beweging van de laatste dagen.

Wij waren toen getuigen van een zonderling schouwspel. De wanden in
het salon waren weggeschoven, en daar de electrieke lantaarn van de
Nautilus geen licht gaf, heerschte er eene onbepaalde duisternis in
het water. De met dikke wolken bedekte hemel deed slechts weinig licht
in de zee doordringen. Ik zat naar dit sombere schouwspel te kijken,
en de grootste visschen schenen mij niet meer dan zeer onduidelijke
schaduwen, toen de Nautilus plotseling in het volle licht kwam. Eerst
dacht ik dat de lantaarn aangestoken was en het electrieke licht in
het water scheen; ik bedroog mij en herkende spoedig mijne dwaling;
de Nautilus dreef in 't midden eener lichtgevende streep of laag
in het water, welke, in deze duisternis schitterend werd. Deze werd
veroorzaakt door duizenden lichtgevende diertjes, wier schittering nog
toenam als zij langs de metalen wanden van ons vaartuig streken. Dan
zag ik zelfs flikkeringen in deze lichtende omgeving alsof een stroom
kokend lood in een vuurhaard geworpen, of een stuk metaal tot roode
gloeihitte gebracht werd; dit was zelfs zoo sterk, dat eenige deelen
van dezen schitterenden stroom nog schaduw wierpen, hoewel alle schaduw
daaruit verbannen scheen. Neen, dit was de kalme flikkering niet van
ons gewone lichttoestel, hier zag men kracht en eene ongewone beweging;
men gevoelde dat dit licht leefde!

Inderdaad, het was eene oneindig groote opeenstapeling van weekdieren,
van millioenen lichtgevende diertjes, ware bolletjes van doorschijnende
gelei, met voelarmen zoo fijn als draadjes, en van welke men er
ruim 800 in een kubieken centimeter water geteld heeft. De Nautilus
dreef gedurend verscheidene uren in dien schitterenden stroom,
en onze verbazing steeg ten top toen wij groote zeemonsters en
allerlei visschen daarin zagen rondspartelen en spelen, evenals de
legende vertelt dat de salamanders in het vuur doen. Te midden van
dit onbrandbare vuur zwommen vlugge bruinvisschen, die onvermoeide
clowns onder het visschenheir, en zwaardvisschen van drie meter
lengte, die voorloopers van orkanen, wier vreeselijk zwaard soms het
glas raakte. Het was een betooverend schouwspel! Misschien werd de
sterkte van het licht door den toestand van de atmosfeer vergroot:
misschien woedde een hevig onweer boven het zeevlak; doch op eenige
meters diepte bemerkte de Nautilus niets van den woedenden storm en
dreef kalm te midden van het stille water.

Zoo gingen wij voort en werden elk oogenblik door nieuwe wonderen
in verrukking gebracht. Koenraad keek zijne oogen uit, en deed
niets als zooephyten, geleede dieren, weekdieren en visschen in
klassen ordenen. De dagen gingen snel voorbij, ik telde ze niet eens
meer. Volgens zijne gewoonte trachtte Ned voortdurend ons menu af te
wisselen. Wij hadden veel van slakken, die voor deze schelp gemaakt
waren, en ik moet bekennen dat het op die wijze gemakkelijk is om eene
slak te worden. Wij sleten dus een gemakkelijk en natuurlijk leven, en
verbeeldden ons dat dit niet zeer verschilde van het leven op het land,
toen eene gebeurtenis ons het vreemde van onzen toestand herinnerde.

De Nautilus bevond zich den 18den Januari op 150 deg. O. L. en 15 deg. Z. B.;
het weder was ruw, en de zee onstuimig; het woei vrij sterk uit
het oosten; de barometer, die sinds eenige dagen daalde, kondigde
een naderenden strijd der elementen aan. Ik stond op het plat op
het oogenblik dat de tweede stuurman de hoogte nam; ik wachtte
zooals gewoonlijk de dagelijks uitgesproken formule; maar in plaats
daarvan riep hij eenige andere niet minder onbegrijpelijke woorden;
bijna onmiddellijk verscheen de kapitein, die een kijker naar
den gezichteinder richtte. Hij bleef gedurende eenige oogenblikken
onbeweeglijk, zonder zijne blikken van een bepaald punt af te wenden;
toen liet hij zijn kijker zakken en wisselde eenige woorden met den
stuurman; deze scheen ten prooi aan eene ontroering, welke hij te
vergeefs trachtte te onderdrukken. De kapitein scheen zich zelven
beter te kunnen beheerschen en bleef koel; overigens scheen hij den
stuurman eenige tegenwerpingen te maken, waarop deze met bepaalde
zekerheid scheen te antwoorden; ten minste ik begreep het zoo uit
verschil van stem en gebaren. Wat mij aangaat, ik keek nauwkeurig in
de aangeduide richting, echter zonder iets te zien. Water en lucht
vloeiden aan den gezichteinder volmaakt in elkander.

De kapitein liep echter zonder mij aan te zien, misschien zelfs zonder
mijne tegenwoordigheid te bemerken, op het plat heen en weder. Hij
stapte met vaste schreden, doch minder geregeld dan gewoonlijk over
het plat; soms stond hij met over de borst gekruiste armen stil, en
liet zijn blik over de zee weiden. Wat zocht hij op die onmetelijke
ruimte? De Nautilus bevond zich toen op eenige honderden kilometer
van de naaste kust verwijderd.

De stuurman had den kijker weder ter hand genomen en keek onophoudelijk
naar den gezichteinder; hij liep heen en weder, stampte met den voet,
en was in tegenstelling met zijn meester in zenuwachtige spanning. Het
geheim zou echter weldra worden opgelost, want op een wenk van kapitein
Nemo vermeerderde de machine hare snelheid. Op dat oogenblik maakte
de stuurman den kapitein op nieuw opmerkzaam; deze staakte zijne
wandeling en richtte den kijker nog eens naar het aangewezen punt;
hij keek lang, ik was zeer nieuwsgierig en ging naar het salon,
van waar ik een uitmuntenden kijker medebracht, dien ik gewoonlijk
gebruikte; ik legde dien op de lantaarn en maakte mij gereed om den
gezichteinder te doorloopen, toen ik, nog voor ik den kijker goed
aan het oog had gebracht, hem mij met drift uit de hand voelde rukken.

Ik keerde mij om; kapitein Nemo stond voor mij, doch ik herkende
hem niet. Zijn gelaat was geheel veranderd, zijn oog schitterde
met doffen glans en was onder de samengetrokken wenkbrauwen bijna
onzichtbaar; zijne geopende lippen lieten de op elkander geperste
tanden gedeeltelijk zien; hij stond recht overeind met gebalde vuisten,
en opgetrokken schouders. Zijn geheele persoon teekende vreeselijken
haat; hij stond onbeweeglijk; hij had mijn kijker aan zijne voeten
laten vallen. Had ik zonder het te willen dien toorn opgewekt? Meende
die ondoorgrondelijke man dat ik eenig geheim doorgrond had, hetwelk
voor de gasten van de Nautilus verborgen moest blijven? Neen, ik
was het voorwerp niet van dien haat, want hij keek mij niet aan,
maar hield het oog gevestigd op het voor mij onzichtbare punt aan
den gezichteinder. Eindelijk werd kapitein Nemo zich zelven weer
meester. Zijn gelaat, dat zoo vreeselijk veranderd was, hernam zijne
gewone kalme uitdrukking. Hij zeide eenige woorden in vreemde taal
tegen zijn stuurman, en wendde zich toen, tot mij.

"Mijnheer Aronnax," zeide hij op gebiedenden toon, "ik eisch van u
de vervulling van eene voorwaarde, welke u aan mij bindt."

"Welke, kapitein?"

"Gij moet u met uwe makkers laten opsluiten tot op het oogenblik dat
het mij zal goeddunken u de vrijheid terug te geven."

"Gij zijt heer en meester," antwoordde ik hem, en keek hem strak aan;
"doch mag ik u eene vraag doen?"

"Neen, mijnheer."

Er viel hiertegen niets te zeggen, maar slechts te gehoorzamen,
omdat alle tegenstand onmogelijk was. Ik ging naar de hut van Ned
Land en Koenraad, wie ik het besluit van den kapitein mededeelde. Men
kan denken hoe die mededeeling door den Amerikaan ontvangen werd;
wij hadden overigens geen tijd tot eenige verklaring; vier matrozen
wachtten aan de deur, en brachten ons naar het vertrek, waar wij den
eersten nacht aan boord van de Nautilus hadden doorgebracht. Ned Land
wilde zich verzetten, doch als antwoord ging de deur achter ons dicht.

"Zal mijnheer mij kunnen zeggen, wat dit beteekent?" vroeg Koenraad.

Ik vertelde mijne makkers wat er gebeurd was. Zij waren evenals ik
verwonderd, maar begrepen er niets van. Ik bleef in een maalstroom
van gedachten verdiept, en de vreemde uitdrukking van het gelaat
des kapiteins wilde mij maar niet uit het hoofd. Ik was niet in
staat om geregeld te denken, en ik raakte verward in de meest dwaze
veronderstellingen, toen ik uit mijne droomerijen werd wakker geschud
door deze woorden van Ned Land:

"Kijk eens, het ontbijt staat op tafel."

Inderdaad. de tafel was gedekt; het was duidelijk dat de kapitein
daartoe bevel gegeven had op hetzelfde oogenblik toen hij den gang
van den Nautilus deed versnellen.

"Zal mijnheer het mij niet kwalijk nemen als ik hem een raad
geef?" vroeg Koenraad.

"Neen, mijn jongen!" antwoordde ik.

"Welnu, dan moet mijnheer ontbijten. Het is voorzichtig, want wij
weten niet wat er gebeuren kan."

"Gij hebt gelijk, Koen."

"Ongelukkig," zeide Ned Land, "heeft men ons slechts de gewone
scheepskost voorgezet."

"Zeg eens, vriend Ned," merkte Koenraad op, "wat zoudt ge wel gezegd
hebben, als er in het geheel niets stond?"

Deze woorden stopten den harpoenier den mond. Wij gingen aan tafel
en aten zonder verder een woord te spreken. Ik at weinig; Koenraad
deed zich, altijd uit voorzichtigheid, geweld aan, en hoezeer
Ned ook geprutteld had, zoo liet hij het zich toch goed smaken;
en toen het ontbijt gedaan was, ging ieder in een hoek zitten. Op
dat oogenblik ging het licht, waaronder wij zaten, plotseling uit,
en liet ons in de diepste duisternis. Ned sliep weldra in, en wat mij
vooral verwonderde, was dat Koenraad eveneens in slaap viel. Ik vroeg
mijzelven af, wat hem zoo vast had doen inslapen, toen ik zelf eenige
zwaarte op mijne oogleden begon te gevoelen. Mijne oogen, die ik met
geweld wilde open houden, sloten zich onwillekeurig. Ik was ten prooi
aan eene smartelijke zinsverbijstering; zeker had men een slaapmiddel
in de door ons genuttigde spijzen gemengd. Het was dus niet genoeg
om ons op te sluiten, ten einde ons het zien te beletten, men moest
ons ook in slaap hebben, om niets van des kapiteins plannen te hooren!

Ik hoorde het luik sluiten, en bemerkte dat het lichte slingeren van
het vaartuig door de deining der zee ophield. Zakte de Nautilus naar
de diepte?

Ik wilde aan den slaap weerstand bieden, doch dit was onmogelijk;
mijne ademhaling werd zwakker; ik voelde eene kille huivering door
mijn loome en als verlamde ledematen. Mijne oogleden vielen, alsof ze
van lood waren, over mijne oogen; ik kon ze niet meer oplichten; een
doffe slaap, vol allerlei droombeelden maakte zich van mij meester;
toen verdwenen mijne visioenen en ik bleef als dood liggen.


HOOFDSTUK XXIV

Het rijk der koralen.

Den volgenden morgen werd ik zonder hoofdpijn wakker; tot mijne groote
verbazing was ik in mijne kamer. Mijne makkers waren waarschijnlijk ook
weder in de hunne gebracht, zonder er iets van gemerkt te hebben. Zij
wisten evenmin als ik wat er gedurende den nacht gebeurd was, en ik
kon slechts op een toeval rekenen om ooit achter dit geheim te komen.

Ik wilde gaarne mijne kamer verlaten, doch zou ik daartoe wel de
vrijheid hebben? Ik opende de deur, ik was volkomen vrij! Ik ging
door den gang naar de trap; het luik was weder geopend, en ik kwam op
het plat. Ned Land en Koenraad wachtten er mij reeds; ik ondervroeg
hen; zij wisten niets. In een zwaren slaap gedompeld, welke hun alle
herinnering ontnam: waren zij zeer verwonderd geweest in hunne hut
op bed te liggen.

De Nautilus was kalm en geheimzinnig als altijd; zij dreef op de
oppervlakte, en ging slechts met matige snelheid vooruit. Niets scheen
aan boord veranderd te zijn.

Ned Land liet zijn doordringend oog over de zee dwalen, maar deze
was geheel verlaten; de Amerikaan zag niets aan den gezichteinder,
noch land, noch schip. Er woei een stevige westewind, en groote golven
door dien bries opgedreven deden het schip vrij erg slingeren. Nadat
de Nautilus de lucht had ververscht, bleef zij op eene diepte van
vijftien meter drijven, zoodat zij in elk geval spoedig weder aan de
oppervlakte der zee verschijnen kon, iets wat tegen de gewoonte dien
dag verscheidene malen gebeurde. Dan ging de stuurman op het plat,
en sprak den gewonen volzin uit. De kapitein verscheen niet; van het
scheepsvolk zag ik alleen den strakken hofmeester, die mij met zijne
gewone nauwkeurigheid en stilzwijgendheid bediende.

Tegen twee uur was ik in de salon bezig om aanteekeningen te maken,
toen de deur openging en de kapitein verscheen. Ik groette hem;
hij groette slechts even terug zonder te spreken. Ik ging weder aan
mijn werk, hopende dat hij mij eenige verklaring zoude geven van de
gebeurtenissen van den vorigen nacht, doch niets daarvan; ik zag hem
eens aan. Hij scheen vermoeid, zijne roode oogen bewezen dat hij niet
geslapen had; zijn gelaat drukte diepe droefheid, eene wezenlijke
smart uit. Hij wandelde heen en weder, ging zitten en stond weer op,
nam een boek op en legde het aanstonds weer neer, beschouwde zijne
instrumenten, zonder daarbij zijne gewone aanteekeningen te maken,
en scheen geen oogenblik stil te kunnen blijven.

Eindelijk kwam hij naar mij toe en zeide:

"Zijt gij geneesheer, mijnheer Aronnax?"

Ik was zoo weinig op die vraag verdacht, dat ik hem eenigen tijd
zonder antwoord te geven, aankeek.

"Zijt gij geneesheer?" vroeg hij nog eens. "De meesten uwer
ambtgenooten, zooals Gratiolet, Tandon en anderen, hebben in de
medicijnen gestudeerd."

"Ik was inderdaad dokter aan het hospitaal," zeide ik. "Ik heb
verscheiden jaren de praktijk uitgeoefend, voor ik aan het Museum
geplaatst werd."

"Goed, mijnheer."

Mijn antwoord scheen den kapitein te voldoen, maar niet wetende wat
zijne vraag te beduiden had, wachtte ik en nam mij voor overeenkomstig
de omstandigheden te antwoorden.

"Mijnheer Aronnax," zeide de kapitein, "zoudt gij een van mijne
manschappen willen behandelen?"

"Hebt gij dan een zieke aan boord?"

"Ja."

"Ik ben gereed om u te volgen."

"Kom dan."

Ik beken dat mijn hart klopte; ik weet niet waarom ik eenig verband
maakte tusschen de ziekte van dien man en de gebeurtenissen van
den vorigen dag; dit geheim maakte mij niet minder nieuwsgierig dan
de zieke.

De kapitein bracht mij naar het achterschip in eene hut dicht bij
het matrozenverblijf. Daar lag een veertigjarig man met een krachtig
gelaat, dat zijne Angelsaksische afkomst verried. Ik boog mij over
hem heen; het was geene zieke maar een gewonde. Zijn hoofd was met
bloedige zwachtels omwonden, en rustte op een kussen. Ik maakte het
verband los; de gewonde opende zijne groote glazige oogen, en liet
mij begaan zonder eenig geluid te geven.

Het was eene vreeselijke wond; de hersenpan was door een kneuzend
werktuig verbrijzeld; de hersens lagen bloot, en hadden erg
geleden. Geronnen bloed was in de hersens geloopen, en gaf daaraan
de kleur van wijnmoer; de hersens waren dus niet alleen gekneusd,
maar ook erg beleedigd; de zieke haalde langzaam adem; de spieren
van zijn gelaat trokken zich nu en dan krampachtig te zamen. Hij
had hersenontsteking in den hevigsten graad, hetwelk verlamming en
gevoelloosheid te weeg bracht.

Ik voelde hem den pols; deze was tusschenpoozend, het uiteinde zijner
ledematen werd reeds koud, en ik zag dat de dood naderde, zonder
dat het mogelijk was er iets tegen te doen. Toen ik den ongelukkigen
verbonden en goed gelegd had, keerde ik mij naar den kapitein.

"Hoe is deze wond toegebracht?" vroeg ik hem.

"Wat doet dat er toe?" was zijn ontwijkend antwoord. "Een schok van
de Nautilus heeft een der hefboomen van de machine doen breken,
en deze man werd er door getroffen. De stuurman stond naast hem,
hij wilde hem met zijn lichaam beschermen.... Een broeder, die zich
voor zijn broeder, een vriend, die zich voor zijn vriend opoffert;
wat is eenvoudiger; het is eene algemeene wet op de Nautilus. Maar
wat zegt gij van zijn toestand?"

Ik aarzelde om te spreken.

"Gij kunt gerust spreken," zeide de kapitein, "die man verstaat
geen Fransch."

Ik keek den gewonde nog eens aan, en antwoordde:

"Die man zal binnen twee uur dood zijn."

"Kan niets hem meer redden?"

"Niets."

De hand van den kapitein wrong zich krampachtig samen, en eenige
tranen sprongen hem uit de oogen, welke ik niet dacht dat ooit tranen
konden storten. Ik beschouwde nogmaals den stervende, wiens leven
langzaam wegvlood; zijne bleekheid werd nog vermeerderd door het
electrieke licht, hetwelk dit doodbed bescheen. Ik vestigde het oog
op het schrandere gelaat, waarin tal van rimpels, door het ongeluk,
misschien door de ellende gegrift waren. Ik trachtte door te dringen
in het geheim van dit leven door middel, van enkele woorden, welke
over zijn lippen kwamen!

"Gij kunt vertrekken, mijnheer Aronnax," zeide kapitein Nemo.

Ik liet den kapitein in de hut van den stervende en ging ontroerd
van dit tooneel naar mijne kamer. Ik werd gedurende den ganschen
dag door sombere voorgevoelens gekweld. Dien nacht sliep ik slecht,
en in mijn dikwijls afgebroken slaap meende ik in de verte te hooren
zuchten en lijkzangen zingen. Was dit soms het gebed voor stervenden
in die taal, welke ik niet begreep?

Den volgenden morgen ging ik op het plat; de kapitein was er reeds;
toen hij mij zag, kwam hij naar mij toe.

"Mijnheer de professor," zeide hij, "hebt gij lust om heden eene
wandeling onder zee te maken?"

"Met mijne makkers?"

"Als zij lust hebben."

"Wij zijn tot uw dienst, kapitein."

"Ga dan uwe scaphanders aandoen."

Van den stervende werd er niet gesproken. Ik ging naar Ned Land
en Koenraad, en deelde hun des kapiteins voorstel mede. De laatste
haastte zich om het aan te nemen, en ditmaal was ook de Amerikaan
genegen om ons te volgen.

Het was acht uur 's morgens; een half uur daarna waren wij
voor onze nieuwe wandeling gereed; en voorzien van licht- en
ademhalingstoestellen. De dubbele deuren werden geopend, en in
gezelschap van den kapitein, die door een twaalftal mannen gevolgd
werd, stonden wij weldra op tien meter diepte op den vasten bodem,
waarop ook de Nautilus lag. Eene lichte helling voerde ons naar een
heuvelachtig terrein, dat op vijftien vademen diepte lag; dit was
geheel verschillend van de streek, welke wij bij onzen eersten tocht
gezien hadden. Hier was geen fijn zand, geen onderzeesch weiland, geen
woud van zeeplanten; ik herkende onmiddellijk de verwonderlijke streek,
waar kapitein Nemo ons zou rondleiden; het was het rijk der koralen.

De koraal is eene vereeniging van zeer kleine diertjes, welke zich
om de brooze en steenachtige huls van een polyp verzamelen. Die
polypen hebben een eenigen oorsprong en ontstaan door uitbotting;
zij hebben een bijzondere natuur. Het is dus een soort van natuurlijk
socialisme. Ik kende de laatste werken, welke over die zonderling
gevormde schepsels gescheven waren, en niets kon mij dus meer belang
inboezemen, dan een van die versteende wouden te bezoeken, welke de
natuur op den bodem der zee geplant heeft.

Onze toestellen van Kuhmkorff werden in orde gebracht, en wij volgden
eene koraalbank, welke nog bezig was met zich te vormen, en eens
mettertijd dit gedeelte van den Indischen Oceaan zal afsluiten. Onze
weg was omzoomd met onuitroeibare struiken, welke gevormd werden door
heesters, die met witte stervormige bloemen als bezaaid werden. Echter
groeiden die heesters, in tegenstelling van de planten op het vaste
land, van boven naar beneden en zaten aan de rotsen vast.

Het licht veroorzaakte schitterende kleurschakeeringen tusschen
die heldere takjes; het was als zag ik die cylindervormige pijpjes
door de golving van het water trillen; ik had lust om die frissche
bloemknoppen te plukken, waarvan sommige pas geopend waren en andere
ternauwernood uitbotten, terwijl kleine vischjes, als ware het een
zwerm vogeltjes, met vlugge vin er tusschen doorschoten; doch als ik
met de hand naar die levende bloemen, naar die bezielde takjes greep,
dan was alles eensklaps in opschudding; de witte knoppen weken in roode
kokertjes terug, de bloemen verdwenen en het heestertje veranderde
in een met kleine uitwassen begroeid stuk steen. Het toeval had mij
bij de kostbaarste zooephyten gebracht. Deze koraalsoort was minstens
evenveel waard, als die welke in de Middellandsche zee op de Fransche,
Italiaansche en Afrikaansche kusten gevonden wordt. De dichters geven
haar met recht de namen van "bloedbloem" en "bloedschuim," welke in
den handel als de beste soort worden beschouwd. Die koralen kosten tot
honderd rijksdaalders het kilogram, en op deze plek lag de fortuin
van een wereld van koralenvisschers onder de zee bedolven. Tusschen
deze kostbare stof, welke hier vast opeengepakt en bijna niet los te
rukken was, vond ik van tijd tot tijd wonderschoone rozeroode koralen.

Weldra echter stonden de struiken dichter op elkander, en de takken
werden grooter. Wij hadden wezenlijke versteende boschjes en lange
galerijen van eene phantastische architectuur voor ons.

De kapitein trad eene sombere galerij binnen, welke ons langs eene
helling tot op meer dan honderd meter diepte voerde. Het licht onzer
lantaarns bracht soms eene tooverachtige werking te weeg als het op de
ruwe punten van dit natuurlijke gewelf en op de hangende koraalbrokken
scheen, wier uiteinden dan op vurige punten geleken.

Na twee uur te zijn voortgegaan, hadden wij eene diepte van
omstreeks driehonderd meter bereikt; dit was ongeveer de grens der
koralenvorming. Maar hier waren het niet meer enkele struikjes,
of nederige boschjes, het was het groote woud, het waren kolossale
voortbrengselen uit het delfstoffenrijk, prachtig versteende boomen,
welke door bevallige slingers verbonden waren, waarop het licht met
zijne schoonste kleuren speelde. Wij gingen vrij onder de hooge takken
door, terwijl voor onzen voet zich kleinere koralen als een bloemtapijt
vertoonden. Welk een onbeschrijfelijk schouwspel! Hoe jammer dat wij
elkander onze gewaarwordingen niet konden mededeelen! Waarom waren
wij onder dit hulsel van metaal en glas verborgen? Waarom konden
wij met elkander niet spreken? Waarom leefden wij niet als visschen;
welke het water bevolken, of nog liever als amphibien, die uren lang
zooals zij verkiezen op het land of in het water kunnen doorbrengen?

Ondertusschen bleef de kapitein stilstaan. Mijne makkers en ik hielden
eveneens halt, en toen ik mij omkeerde zag ik dat de ons volgende
manschappen een halven kring om hun aanvoerder vormden. Toen ik
nauwkeuriger toekeek, zag ik dat vier hunner een langwerpig voorwerp
op hunne schouders droegen.

Wij stonden hier op eene ruime open plek, welke door groote boomen van
dit onderzeesche woud omringd was. Onze lampen gaven in deze ruimte een
soort van schemerachtig licht, dat lange schaduwen wierp. Een weinig
verder heerschte dikke duisternis; hier en daar slechts afgewisseld
door de gloeiende puntjes der koraalriffen, waarop het licht zijn
schijnsel wierp.

Ned Land en Koenraad stonden naast mij; wij keken toe, en dachten
wel dat wij een vreemd schouwspel zouden bijwonen. Toen ik den grond
beschouwde zag ik dat er op regelmatige afstanden kleine verhevenheden
lagen, welke met stukken kalksteen en koraal bedekt waren, hetwelk
verried dat dit door menschenhanden geschied was.

In het midden stond op een grondstuk van ruwe rotsblokken een kruis
van koraal, dat zijne lange armen uitstrekte alsof het versteend
bloed ware.

Op een teeken van den kapitein naderde een der mannen, die op eenige
voeten van het kruis een gat begon te graven met eene schop, welke
hij aan zijn gordel gedragen had. Toen begreep ik alles! Deze open
plek was een kerkhof, die kuil een graf, dat lange voorwerp het
lijk van den man, die 's nachts gestorven was. De kapitein en zijne
manschappen kwamen hier hun makker begraven op den bodem van den
ontoegankelijken Oceaan!

Neen, nimmer was mijn geest zoo ontroerd! Nooit hadden indrukwekkender
gedachten zich van mij meester gemaakt! Ik wilde niet zien, wat ik
toch voor oogen zag!

Het graf werd intusschen langzaam gegraven. De visschen vluchten
links en rechts uit hunne verontruste schuilhoeken; ik hoorde het
houweelijzer weerklinken op den kalkachtigen bodem, waaruit soms
vonken te voorschijn sprongen als het metaal een stuk kiezel trof,
dat hier op den bodem der zee lag. Het gat werd langer en breeder,
en weldra was het ook diep genoeg om het lijk te bevatten. Toen
naderden de dragers. Het lijk in een wit kleed gehuld werd in zijn
vochtig graf nedergelegd. De kapitein kruiste de armen over de borst
en knielde met al zijne volgelingen naast het lijk van hun vriend
in eene biddende houding neder. Mijne beide makkers en ik bogen
eerbiedig het hoofd. Toen werd het graf bedekt met de rotsstukken,
welke uit den grond waren gehakt, zoodat het evenzeer eene kleine
verhevenheid vormde.

Nadat dit afgeloopen was, richtten de kapitein en zijne makkers zich
op; toen naderden zij nogmaals het graf. bogen nog eenmaal de knie
en staken de hand als tot een laatste vaarwel uit.... Daarop nam de
treurige stoet den terugtocht naar de Nautilus aan, ging nogmaals
onder het woudgewelf te midden van de heesters en koraalstruiken door,
en steeg weder naar boven. Eindelijk zagen wij het scheepslicht,
dat ons naar de Nautilus ten gids strekte. Om een uur waren wij terug.

Toen ik van kleeding veranderd had, ging ik naar het plat en zette
mij bij de lantaarn neder, ten prooi aan de somberste gedachten.

De kapitein kwam bij mij; ik stond op en zeide:

"Die man is dan toch, zooals ik voorzien had, heden nacht overleden?"

"Ja, mijnheer," antwoordde Nemo.

"En nu rust hij bij zijne makkers, op het koralen kerkhof?"

"Ja door allen, behalve door ons vergeten! Wij graven het graf, en
de polypen zorgen er voor om er onze dooden voor de eeuwigheid in
te sluiten."

En terwijl hij plotseling het gelaat in de krampachtig samengetrokken
handen verborg, trachtte de kapitein te vergeefs om zijn snikken te
onderdrukken. Toen voegde hij er bij:

"Dat is ons vreedzaam kerkhof, eenige honderden voeten onder het vlak
der zee!"

"Uwe dooden sluimeren er ten minste gerust, kapitein, buiten het
bereik der haaien!"

"Ja mijnheer," antwoordde kapitein Nemo ernstig, "buiten het bereik
der haaien en ... der menschen!" [3]



NOTEN

[1] Beweeglijk in het onbeweeglijke.

[2] Dus eene som van f 797.396.90.

[3] Zie Westelijk halfrond.





End of the Project Gutenberg EBook of 20.000 Mijlen onder Zee: Oostelijk
Halfrond, by Jules Verne

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK 20.000 MIJLEN ONDER ZEE ***

***** This file should be named 11205.txt or 11205.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.net/1/1/2/0/11205/

Produced by Jeroen Hellingman and the Distributed Proofreading Team.

Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research.  They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.



*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.net/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     gbnewby@pglaf.org

Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including including checks, online payments and credit card
donations.  To donate, please visit: http://pglaf.org/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.

Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.

Each eBook is in a subdirectory of the same number as the eBook's
eBook number, often in several formats including plain vanilla ASCII,
compressed (zipped), HTML and others.

Corrected EDITIONS of our eBooks replace the old file and take over
the old filename and etext number.  The replaced older file is renamed.
VERSIONS based on separate sources are treated as new eBooks receiving
new filenames and etext numbers.

Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

     http://www.gutenberg.net

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.

EBooks posted prior to November 2003, with eBook numbers BELOW #10000,
are filed in directories based on their release date.  If you want to
download any of these eBooks directly, rather than using the regular
search system you may utilize the following addresses and just
download by the etext year.

     http://www.gutenberg.net/etext06

    (Or /etext 05, 04, 03, 02, 01, 00, 99,
     98, 97, 96, 95, 94, 93, 92, 92, 91 or 90)

EBooks posted since November 2003, with etext numbers OVER #10000, are
filed in a different way.  The year of a release date is no longer part
of the directory path.  The path is based on the etext number (which is
identical to the filename).  The path to the file is made up of single
digits corresponding to all but the last digit in the filename.  For
example an eBook of filename 10234 would be found at:

     http://www.gutenberg.net/1/0/2/3/10234

or filename 24689 would be found at:
     http://www.gutenberg.net/2/4/6/8/24689

An alternative method of locating eBooks:
     http://www.gutenberg.net/GUTINDEX.ALL